تأثیرات شهرنشینی بر سلامت

آفتاب: به گزارش همشهری، همه‌ساله در 7 آوریل، مصادف با 18فروردین ماه، به مناسبت گرامیداشت تأسیس سازمان جهانی بهداشت، مراسم روز جهانی بهداشت، با تمركز روی یك موضوع مهم بهداشتی توسط سازمان جهانی بهداشت و كشورهای عضو برگزار می‌شود. سازمان جهانی بهداشت سال 2010 میلادی را URBANIZATION AND HEALTH (شهرنشینی‌وسلامت) نامگذاری كرده است كه در آن موضوعاتی مانند عوامل اجتماعی مرتبط با سلامت، سلامت محیط، سلامت جاده‌ای، شیوه‌های زندگی سالم، امنیت و سلامت غذا مورد تأكید قرار می‌گیرد.

در كشور ما نیز از تاریخ 18 تا 24 فروردین ماه (7 تا 13آوریل) «هفته سلامت» با هدف اطلاع‌رسانی گسترده درخصوص برنامه‌ها و عملكرد نظام سلامت به آحاد جامعه، افزایش سطح آگاهی جامعه درخصوص مفاهیم سلامت، تمركز و تأكید بر اولویت‌های كشوری و منطقه‌ای براساس شعار سال سازمان‌جهانی بهداشت و توسعه همكاری‌های بین‌بخشی در راستای فعال‌كردن همه عوامل‌اجتماعی مؤثر بر سلامت برگزار می‌شود.

شعار سال روزجهانی بهداشت در سال 2010 میلادی، معطوف به توسعه شهری و سلامت و پیام كلیدی آن در اولویت قراردادن سلامت در سیاستگذاری‌های شهری است.

سازمان جهانی بهداشت از تمام كشورهای دنیا دعوت كرده است كه در یك حركت جهانی با عنوان «هزارشهر، هزار زندگی» مشاركت داشته باشند و براین اساس طی تفاهمنامه‌ای كه بین وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و سازمان جهانی بهداشت به امضا رسیده است، تاكنون 40شهر كشورمان با امضای این تفاهمنامه به شبكه «هزارشهر، هزار زندگی» پیوسته‌اند.

30درصد مردم تهران به‌دلیل ترافیك دچار افسردگی و اضطراب شده‌اند

بشیرخالقی، عضو كمیسیون بهداشت و درمان مجلس، به مهر گفته است: شهروندان تهرانی كه هر روز ناچار هستند ساعات زیادی را در ترافیك معطل شوند قطعا دچار كسالت و خستگی خواهند شد.

كارشناسان محیط‌زیست ازرده‌خارج‌كردن خودروهای فرسوده، به‌كارگیری خودروهای جدید، بهینه‌سازی مصرف سوخت، معاینه فنی خودروها و افزایش و توسعه خدمات حمل‌ونقل عمومی را ازجمله راهكارهای كاهش آلودگی هوا اعلام كرده‌اند.

گفتنی است سازمان بهداشت جهانی، در گزارشی كه از تأثیر آلودگی هوا بر سلامت‌روانی مردم اعلام كرد، از افسردگی با عنوان «اپیدمی خاموش» نام برد.

افسردگی ناشی از آلودگی هوا در شرایطی اعلام شده كه ماه گذشته آلودگی هوا عامل آسم 4/35درصد از جمعیت تهران اعلام شد.

كارشناسان می‌گویند: آلودگی هوا عامل تشدید بیماری‌های قلبی، تنفسی، نازایی، سقط جنین و سرطان است و درصورت بالا‌تربودن غلظت آلاینده‌های هوا از یك حد معین، می‌تواند منجر به مرگ آنی افراد شود.

گذشته از غبار و ذرات ریز، در هوای آلوده مقدار زیادی مواد سمی دیگر مانند دی اكسید كربن و دی اكسید نیتروژن هم وجود دارد كه باعث ایجاد مسمومیت در بدن انسان می‌شوند.

بر پایه تحقیقات انجام‌شده توسط شركت كنترل كیفیت هوا و وزارت بهداشت میزان آلاینده‌ها در شهر تهران 2/8برابر استاندارد جهانی است و روزانه 1200تن آلاینده در هوای تهران پخش می‌شود.

اثرات سوء آلودگی هوا بر سلامتی انسان به ‌صورت اختلال در بینایی، تاردیدن، خستگی، سردرد و خواب‌آلودگی بروز می‌كند و باعث ایجاد تغییر در عملكرد قلب و شش می‌شود. آلودگی هوا همچنین باعث كاهش وزن نوزاد می‌شود و بر میزان مرگ‌ومیر كودكان تأثیر می‌گذارد.

ابتلای كودكان به سرطان خون نخستین پیامد زندگی در خیابان‌های پرترافیك تهران است. آلودگی هوا بر پایه نظر متخصصان یكی از علل مرده‌زایی در تهران است.
هوای آلوده، گذشته از اثرات مخرب جسمی و روحی بر بهداشت و سلامت جامعه، از تأثیرات منفی اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی گسترده‌ای نیز برخوردار است كه در جای خود شایسته است تا توسط كارشناسان، بیشتر به آن پرداخته شود.

سالانه 3میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند كه 90درصد آنان در كشورهای توسعه‌یافته هستند. دربعضی كشورها تعداد افرادی كه در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ‌ومیر به‌طور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است.

پیامدهای منفی و زیانبار ناشی از آلودگی صوتی نیز به ‌طور كلی در انسان‌ها به قرار زیر است:
- نگرانی و ناراحتی عصبی
- نگرانی همراه با خستگی و كاهش راندمان كار
- دگرگونی‌های دائم یا موقت در رفتار زیستی از قبیل انقباض نایژك‌ها و تغییر ضربان قلب

- ضایعه در دستگاه شنوایی و دیگر دستگاه‌های بدن.

ضرورت بازنگری در سیاستگذاری مدیریت كلانشهرها

برخورداری از زندگی سالم، مولد و هدفمند حقی است همگانی كه مسئولیت تحقق آن برعهده همه نهادها و لازمه توسعه پایدار است؛ بر این اساس فراهم‌كردن شرایط مناسب برای تأمین سلامت جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی شهروندان از جمله حقوق طبیعی و نیازهای اساسی به شمار رفته و دركتب اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مورد تأكید قرار گرفته است.

در سند چشم‌انداز بیست‌ساله كشور، یكی از ویژگی‌های جامعه ایرانی، برخورداری از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تأمین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحكم خانواده به دور از فقر و فساد، تبعیض و بهره‌مند از محیط‌زیست مطلوب ‌دانسته شده است.

از آنجایی كه امروزه بیش از 50درصد از عوامل مؤثر بر سلامت را عوامل اجتماعی نظیر سواد، اشتغال، فقر تشكیل می‌دهد نگاه به حوزه سلامت، رویكردی فرهنگی و اجتماعی نیز هست. شهرهای بزرگ ایران با چالش‌های متعددی از جمله تراكم جمعیت، مسكن، استقرار صنایع بزرگ، استقرار واحدهای عمده تهیه و توزیع كالا، آلودگی هوا و شرایط زیست‌محیطی نامناسب، كمبود امكانات و تأسیسات جمع‌آوری و تصفیه پسماندها، بیكاری، اعتیاد، ترافیك روبه‌رو هستند كه این مسئله ضرورت بازنگری در سیاستگذاری مدیریت كلانشهرها و توجه جدی به سلامت شهری را گوشزد می‌كند.