محسن موسوی خوانساری
روزنامه اعتماد
براساس خبر منتشر شده ازسوی یکی از نمایندگان مردم ارومیه در مجلس شورای اسلامی، ظاهرا در روزهای گذشته، طی جلسهای که نماینده محترم با وزیر محترم نیرو برقرار نموده، دستور تکمیل عملیات اجرایی دو سد مخزنی باراندوزچای و نازلوچای و موافقت اولیه جهت تامین اعتبار موردنیاز این دو سد مخزنی از وزیر محترم نیرو اخذ گردیده است.
البته مسوولیت انتشار این خبر به عهده نماینده محترم بوده و تاکنون صحت خبر مذکور به تایید وزارت نیرو نرسیده است ولی به هر حال خبری بود که باعث رنجش خاطر دوستداران احیای دریاچه ارومیه گردید.
در سال ۱۳۹۵ بود که ستاد احیای دریاچه ارومیه اعلام نمود فعالیت ۳۳ سد مخزنی کوچک و بزرگ که در حال اجرا یا در حال مطالعه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بودهاند را متوقف نموده است. طبق اطلاعیه مذکور یکی از برنامههای جدی ستاد احیای دریاچه ارومیه از زمان آغاز فعالیتش تا همان سال، توقف ادامه اجرای چهار سد بزرگ ملی روی رودخانههای سیمینهرود، باراندوزچای و نازلوچای در استان آذربایجان غربی و رودخانه لیلان چای در استان آذربایجان شرقی بوده است که به دلیل توان حجم استحصالی آب در مخازن این چهار سد در نتیجه سهم قابل توجهی از روانابهای منتهی به دریاچه ارومیه قابل تنظیم بوده و لذا برای مصارف شرب و کشاورزی برنامهریزی گردیده بود.
بدینترتیب اثرات نامطلوبی که پیشبینی میشد این سدها روی احیای دریاچه ارومیه داشته باشند از سال ۱۳۹۵ و بعد از توقف تکمیل اجرای این سدها تا حدودی مرتفع شد و حتی ردیف اعتباری این چهار سد در لوایح سالانه بودجه نیز متوقف گردید، ولی اکنون و بعد از حدود یک دهه مجددا شاهد آن هستیم که تکمیل دو سد مخزنی روی رودخانههای باراندوزچای و نازلوچای از طرف مسوولان آذربایجانغربی مطرح میشود، فقط با یک تفاوت آشکار که در سال ۱۳۹۵، دریاچه ارومیه با حداقل تراز آب و حجم آب حداقلی، امیدی به احیای مجدد داشت ولی امروز و در زمستان ۱۴۰۴، نهتنها دریاچه ارومیه خشک شده بلکه با توجه به حجم آب بسیار نازل ذخیره شده در سدهای در حال بهرهبرداری حوضه دریاچه ارومیه در سال آبی جاری، شاید کمترین امید به احیای مجدد این دریاچه باشد.
دو سد مخزنی باراندوز و نازلو که اخیرا تکمیل آنها مطرح گردیده است در مجموع دارای حجم ۲۶۰ میلیون متر مکعبی هستند و به عبارتی حدود ۱۰درصد حقابه محیطزیستی دریاچه ارومیه را دارا میباشند و چون بهطور معمول ذخیرهسازی آب در حوضه دریاچه ارومیه به توسعه کشت و افزایش مصرف آب منتهی میگردد لذا پر واضح است که تکمیل عملیات اجرایی این دو سد و به دنبال آن بهرهبرداری از آنها، باعث میشود حجم آب ورودی به دریاچه ارومیه کاهش یابد.
مخالفت با احداث این دو سد که از طرف دوستداران احیای دریاچه ارومیه مطرح میشود از دو منظر قابل ذکر است ابتدا اینکه تکمیل این دو سد مخزنی، مستمسکی خواهد شد که سدهای نیمهکاره دیگری مثل سدهای سیمینه در استان آذربایجانغربی و لیلان و ونیار در استان آذربایجان شرقی مجددا در چرخه تکمیل و بهرهبرداری قرار گیرند و نکته دوم اینکه سدسازی و تنظیم آب غالبا در حوضه دریاچه ارومیه منتج به افزایش سطح زیر کشت فاریاب گردیده و مصرف آب نیز افزایش مییابد.
بنا به دلایل فوق به وزارت محترم نیرو و سازمان برنامه و بودجه پیشنهاد مینماید که اولا با اجرای این دو سد مخالفت نموده و ثانیا از تخصیص هرگونه اعتبار در لایحه بودجه ۱۴۰۵ به این دو سد پرهیز نمایند.