وی افزود: برخی فکر می کنند اقتصاد اسلامی یعنی ردیف کردن چند حدیث، برخی بر این تصورند که علوم انسانی مساوی است با چند حدیث. این موضوع بخشی از پیش فرض های ما است و علم تنها پیش فرض صرف نیست. ما بالاخره باید نسبت خود را با عالم واقع معلوم کنیم و بینیم روش شناسی تبیین و فهم ما چیست. در این زمینه ما بسیار ضعیف هستیم و هنوز درک صحیحی از مفاهیمی مانند تبیین، علیت، فهم، پیش بینی بدست نداده ایم. نسبت ذهن با عین نزد ما چندان معلوم نیست.

عماد افروغ از حاضران نخستین نشست «اندیشه‌های راهبردی» با موضوع «الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت» با تاکید بر لزوم حرکت موثر در زمینه تدوین الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت گفت: در تحقق این الگو به شاخصهای جدید و با ارزیابیهای کیفی نیازمندیم.

این پژوهشگر جامعه شناسی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نخستین نشست اندیشه های راهبردی در جمهوری اسلامی ایران و هم اندیشی و بررسی "مبانی، ویژگی ها و ابعاد الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت" افزود: این نشست نشان داد که درباره سیاست ها به ویژه سیاست های کلان که به سرنوشت کشور مربوط می شود و دستیابی به آن به یک خرد جمعی و تخصصی نیازمند است، باید مبادرت به تشکیل کارگروه های تخصصی کنیم.

وی با اشاره به لزوم توجه به شاخصهای جدید در تدوین الگو افزود: متاسفانه همین شاخصهای نیم بندی که در کشور است به صورت عددی و رقم به آن نگریسته می شود و عدد گرایی پوچ و پوسیده ای بر این موضوع حاکم شده که شایسته انقلاب اسلامی نیست.

تاکید بر تشکیل کمیته های تخصصی در تدوین الگو

افروغ درباره تشکیل کمیته های تخصصی در تدوین الگو یادآور شد: مقام معظم رهبری به ضرورت تشکیل کمیته های تخصصی اشاره کردند که باید با مشارکت تخصص های مختلف انجام گیرد و جلسات و نشست های راهبردی تداوم یابد و در نهایت به اصول مشترکی برسند و در ذیل آن اصول مشترک، سیاست های متناظر تعریف شود.

یک انزوای نخبگی در حال اتفاق است

وی درباره ضرورت این تحول در حوزه برنامه ریزی به مهر گفت: این تحول در عصری مطرح شده است که به شدت سیاست زده و عمل زده شده ایم و نگاه فردی حاکم شده است که این مسئله به انزوا می انجامد. از سوی دیگر صرف نظر از نگاه بنیادین، یکی از اهداف تشکیل این امر مبارک این است که مقام معظم رهبری احساس کردند که یک انزوای نخبگی در حال اتفاق است. انزوای نخبگی به سرنوشت کشور آسیب وارد می کند، ضمن اینکه معرف خوبی هم برای اداره صحیح کشور نیست.

این استاد دانشگاه با تاکید بر لزوم توجه به مفهوم مشارکت گفت: ما واقعاً کشور را نمی توانیم بدون توجه به مفهوم غنی مشارکت اداره کنیم. مخصوصاً در مواردی که پای تخصص های ذیربط و مختلف به میان می آید. این موضوع کار یک یا دو نفر، یک تیم و یک قوه نیست. مقام معظم رهبری متوجه این معنا شدند و کار بزرگی را هم انجام دادند که ما برای رسیدن به این الگو نیاز به وقت کافی، تصمیمی جمعی و عمل از روی صبر و حوصله داریم.

      دیدگاههای عماد افروغ درباره نشست اندیشه‌های راهبردی

1     متاسفانه شاخصهای نیم بندی که وجود دارد به صورت عددی و رقم به آنها نگریسته می شود و عدد گرایی پوچ و پوسیده ای بر این موضوع حاکم شده که شایسته انقلاب اسلامی نیست.

2     مقام معظم رهبری به ضرورت تشکیل کمیته های تخصصی اشاره کردند که باید با مشارکت تخصص های مختلف انجام گیرد و جلسات و نشست های راهبردی تداوم یابد و در نهایت به اصول مشترکی برسند.

3     این تحول در عصری مطرح شده است که به شدت سیاست زده و عمل زده شده ایم و نگاه فردی حاکم شده است که این مسئله به انزوا می انجامد.

4     یکی از اهداف تشکیل این امر مبارک این است که مقام معظم رهبری احساس کردند که یک انزوای نخبگی در حال اتفاق است. انزوای نخبگی به سرنوشت کشور آسیب وارد می کند، ضمن اینکه معرف خوبی هم برای اداره صحیح کشور نیست.

5     مقام معظم رهبری متوجه این معنا شدند و کار بزرگی را هم انجام دادند که ما برای رسیدن به این الگو نیاز به وقت کافی، تصمیمی جمعی و عمل از روی صبر و حوصله داریم.

6     الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت نسبت به سند چشم انداز، اصل 44 و همه اسنادی که تاکنون مصوب و ابلاغ شده، یک سند بالادستی است.

7     تدوین این الگو کاری بود که ما پیش از این از قوه ها انتظار داشتیم اما متاسفانه دولت ها همواره تلاش کرده اند یک اداره یکدست داشته باشند و در درون خود دولت ها نیز مشارکت ندیدیم. نه تنها از بضاعت ها و توانمندیهای دیگران استفاده نمی شد در درون خود قوا نیز میلی به عمل از روی مشورت نداشتند .

8     در جلسه ای که در محضر مقام معظم رهبری تشکیل شده بود خود ایشان اشاره کردند که این جمع در تاریخ ایران بی سابقه بوده است و بیان کردند که این نشست بسیار پرفایده بود .

9     مشکل ما در اقتصاد اسلامی بیشتر معرفت شناسی است. ما در هستی شناسی آن مشکلی نداریم. مشکل ما این است که در مباحث نظری قابلیت های زیادی داریم هرچند مورد اعتنا قرار نمی گیرد اما روش شناسی متناظر با این هستی شناسی در اختیار نداریم .

10     ما دچار یک بام و دو هوا هستیم. در نظریه حرف های خوبی داریم اما در عمل روش شناسی پوزیتیویستی بر این مسئله سیطره دارد .

11     برخی بر این تصورند که علوم انسانی مساوی است با چند حدیث. این موضوع بخشی از پیش فرض های ما است و علم تنها پیش فرض صرف نیست. ما بالاخره باید نسبت خود را با عالم واقع معلوم کنیم و بینیم روش شناسی تبیین و فهم ما چیست .

12     کشور را برنامه اداره می کند نه بودجه و نه سرعت تصمیم گیری.

13     مشکل نگاه برنامه ای و استراتژیک کشور را فرا گرفته است. امیدوارم دست اندرکاران اصلی به ابعاد ظریف موضوع توجه کنند و فکر نکنند که این نیز کاری مهندسی به معنای فنی و مبتنی بر نمودار و عدد و رقم است. این یک کار علوم انسانی است و کار علوم انسانی زود بازده نیست.

14     بهترین مهبطی که می توانست بیانگر ارتباط میان اسلامیت و ایرانیت باشد ظهور انقلاب اسلامی است بنابراین اگر دنبال پیوند می گردیم آن را در ظهور انقلاب اسلامی جستجو کنیم و فهم درستی از انقلاب اسلامی بدست آوریم. این سه پیام اصلی انقلاب یعنی آزادی، عدالت و معنویت را با این تفسیر که معنویت ارزشی غایی ما است درک کنیم. همواره باید سایه معنویت بر سیاست های معطوف به آزادی و عدالت خواهی ما مشهود باشد.

15     اگر اخلاق و معنویت ابزار شد به ماکیاولیسم بدل می شود. قرار نیست ما در این کشور شاهد ظهور ماکیاولیسم باشیم ولو به نام جمهوری اسلامی.

16     12 مولفه برای مشخص شدن جایگاه ایران در جهان کنونی و سیاست های جهانی سازی سرمایه داری وجود دارد.

17     ما انقلاب کردیم که تحول ساختاری داشته باشیم. متاسفانه نه تحول ساختاری داریم و نه به بحث ظرف نهادی مدنی اهتمام ورزیدم. ما انقلاب بزرگی را به ثمر رساندیم اما درک ما از انقلاب بسیار ساده است.

18     خیلی خوشحال هستم که امکان بروز چنین صحبت هایی پیدا شد چرا که تا دیروز احساس غربت می کردم و احساس می کردم که به عنوان یک ضد انقلاب و یک ضد ولایت فقیه دارم معرفی می شوم.

19     توسعه پیشرفت نیست اما وقتی کلمه پیشرفت انتخاب می شود یعنی ما به وجه هنجاری، ارزشی و ایدئولوژیک توسعه اذعان داریم.

20     من همان تصوری که از شخصیت مقام معظم رهبری داشتم و این تصور را فکر می کردم که بنا به دلایل سیاسی مغفول واقع شده است امروز دیدم که الحمدالله متجلی شده است .

الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت نسبت به سند چشم انداز یک سند بالادستی است

وی افزود: همانطور که ایشان در فرمایشاتشان عنوان کردند الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت نسبت به سند چشم انداز، اصل 44 و همه اسنادی که تاکنون مصوب و ابلاغ شده، یک سند بالادستی است. من فکر می کنم تدوین این الگو کاری بود که ما پیش از این از قوه ها انتظار داشتیم که در حسن اجرای اداره کشور به مفهوم مشارکت توجه داشته باشند اما متاسفانه دولت ها همواره تلاش کرده اند یک اداره یکدست داشته باشند و متاسفانه در درون خود دولت ها نیز مشارکت ندیدیم. نه تنها از بضاعت ها و توانمندیهای دیگران استفاده نمی شد در درون خود قوا نیز میلی به عمل از روی مشورت نداشتند.

تدوین الگوی پیشرفت کاری بود که پیش از این از قوه ها انتظار داشتیم

افروغ با اشاره به مضمونی از امام (ره) درباره مفهوم مشارکت به مهر گفت: مضمون این جمله این است که مشارکت به این نیست که مردم الله اکبر بگویند. این جمله خیلی معنا دارد. یعنی این موضوع مشارکت منفعل است و ما مشارکت فعال مردم را می خواهیم. حال اگر در مباحث اندیشه ای و تخصصی عنایت به مشارکت نداشته باشیم، پس باید در کجا مشارکت داشته باشیم. در جلسه ای که در محضر مقام معظم رهبری تشکیل شده بود خود ایشان اشاره کردند که این جمع در تاریخ ایران بی سابقه بوده است و بیان کردند که این نشست بسیار پرفایده بود.

وی با اشاره به مباحثی که در نخستین نشست اندیشه های راهبردی در جمهوری اسلامی ایران و هم اندیشی و بررسی "مبانی، ویژگی ها و ابعاد الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت" مطرح کرده بود، یادآور شد: من هم مسائل بنیادینی را مطرح کردم، مسئله من این بود که مشکل ما در اقتصاد اسلامی بیشتر معرفت شناسی است. ما در هستی شناسی آن مشکلی نداریم. مشکل ما این است که در مباحث نظری قابلیت های زیادی داریم هرچند مورد اعتنا قرار نمی گیرد اما روش شناسی متناظر با این هستی شناسی در اختیار نداریم.

در نظریه حرفهای خوبی داریم اما در عمل روش شناسی پوزیتیویستی بر ما سیطره دارد

این پژوهشگر جامعه شناسی گفت: ما دچار یک بام و دو هوا هستیم. در نظریه حرف های خوبی داریم اما در عمل روش شناسی پوزیتیویستی بر این مسئله سیطره دارد. غرب اکنون به گونه ای از این سیطره خارج شده اما ما دچار آن شده ایم. این یک بام و دو هوایی کار دست ما می دهد. ضمن اینکه نسبت آموزه های دینی که می خواهد سرمنشاء الگوسازی قرار گیرد با مفهوم عقلانیت و تجربه مشخص نیست.

وی افزود: برخی فکر می کنند اقتصاد اسلامی یعنی ردیف کردن چند حدیث، برخی بر این تصورند که علوم انسانی مساوی است با چند حدیث. این موضوع بخشی از پیش فرض های ما است و علم تنها پیش فرض صرف نیست. ما بالاخره باید نسبت خود را با عالم واقع معلوم کنیم و بینیم روش شناسی تبیین و فهم ما چیست. در این زمینه ما بسیار ضعیف هستیم و هنوز درک صحیحی از مفاهیمی مانند تبیین، علیت، فهم، پیش بینی بدست نداده ایم. نسبت ذهن با عین نزد ما چندان معلوم نیست.

کشور را برنامه اداره می کند نه بودجه و نه سرعت تصمیم گیری

افروغ خاطرنشان کرد: در خصوص اقتصاد اسلامی اینکه ما اصالت را به کار، سرمایه یا یک امر سومی می دهیم باید مشخص باشد اینها نیاز به کار از روی برنامه و حوصله دارد. برداشت سطحی و اجمالی در تحمیل این مسئله امکان پذیر نیست. این موضوعات نیاز به الگوی راهبردی، تئوری و برنامه ریزی دارد. کشور را برنامه اداره می کند نه بودجه و نه سرعت تصمیم گیری.

وی با ابراز تاسف از اینکه مشکل نگاه برنامه ای و استراتژیک کشور را فرا گرفته است، گفت: امیدوارم دست اندرکاران اصلی به ابعاد ظریف موضوع توجه کنند و فکر نکنند که این نیز کاری مهندسی به معنای فنی و مبتنی بر نمودار و عدد و رقم است. این یک کار علوم انسانی است و کار علوم انسانی زود بازده نیست.

بهترین مهبطی که می توانست بیانگر ارتباط میان اسلامیت و ایرانیت باشد ظهور انقلاب اسلامی است

این استاد دانشگاه با اشاره به بخش دیگری از صحبت های خود که در این نشست مطرح کرده است، یادآور شد: نسبت اسلامیت و ایرانیت برای من روشن است. فکر می کنم این نسبت را در تجلی انقلاب اسلامی در فضای جمهوری اسلامی ایران می توان جستجو کرد.

بهترین مهبطی که می توانست بیانگر ارتباط میان اسلامیت و ایرانیت باشد ظهور انقلاب اسلامی است. بنابراین اگر دنبال پیوند می گردیم آن را در ظهور انقلاب اسلامی جستجو کنیم و فهم درستی از انقلاب اسلامی بدست دهیم و این سه پیام اصلی انقلاب یعنی آزادی، عدالت و معنویت را با این تفسیر که معنویت ارزشی غایی ما است درک کنیم. همواره باید سایه معنویت بر سیاست های معطوف به آزادی و عدالت خواهی ما مشهود باشد.

وی افزود: ما نباید شاهد سیاستی مغایر با جهت غایی یعنی معنویت باشیم. معنویت هدف غایی ما است، ابزار نیست. اگر اخلاق و معنویت ابزار شد به ماکیاولیسم بدل می شود. قرار نیست ما در این کشور شاهد ظهور ماکیاولیسم باشیم ولو به نام جمهوری اسلامی.

افروغ با بیان اینکه مغایرتی میان اسلامیت و ایرانیت وجود ندارد، خاطرنشان کرد: مغایرتی میان این دو وجود ندارد همان طور که در لایه های زیرین هستی شناختی که توحید باشد مغایرتی وجود ندارد زیرا ایرانیان همواره یکتاپرست بوده اند و هیچگاه بت و تندیسی نداشته اند.

ارائه 12 مولفه برای مشخص شدن جایگاه ایران در جهان کنونی و سیاست های جهانی سازی سرمایه داری

وی درخصوص بخش دیگری از سخنان خود در این نشست به مهر گفت: در این نشست مطرح کردم که ایران در جهان کنونی و سیاست های جهانی سازی سرمایه داری و آینده پژوهی، باید موضع خود را مشخص کند. ایران به دلیل برخی از قابلیت های نظری می تواند تجلی جهان داشته باشد. به 12 مولفه اشاره کردم که اگر جهانی شدن واقعی و حقیقی رخ دهد باید این 12 مولفه اتفاق بیافتد.

این استاد دانشگاه افزود: برخی از این مولفه ها اتفاق افتاده است و جهان سرمایه داری تصور کرده است که می تواند متولی جهانی سازی شود. در حالیکه مولفه های مبانی آن با سرمایه داری مشکل دارد زیرا سرمایه داری به دلیل تضادهای ذاتی خود نمی تواند به این مسئله دست یابد.

خیلی خوشحال هستم که امکان بروز چنین صحبت هایی پیدا شد چرا که تا دیروز احساس غربت می کردم

وی نکته دیگری که در این نشست مطرح کرده است را ضرورت تحول ساختاری برشمرد و به مهر گفت: ما انقلاب کردیم که تحول ساختاری در کشور داشته باشیم. متاسفانه نه تحول ساختاری انجام دادیم و نه به بحث ظرف نهادی مدنی اهتمام ورزیدم. ما انقلاب بزرگی را به ثمر رساندیم اما درک ما از انقلاب بسیار ساده است. ما جابجایی نیرو را باید در یک ظرف ساختاری جدید تعریف می کردیم. این ظرف ساختاری مبتنی بر رابطه قدرت و ثروت و اقتصاد نفتی بدست نمی آید.

افروغ گفت: خیلی خوشحال هستم که امکان بروز چنین صحبت هایی پیدا شد. چرا که تا دیروز احساس غربت می کردم و احساس می کردم که به عنوان یک ضد انقلاب و یک ضد ولایت فقیه دارم معرفی می شوم. خوشبختانه در این نشست صحبت کردم و مورد استقبال نیز واقع شد.

توجه به کلمه پیشرفت و اهمیت آن در عنوان "الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت"

وی با اشاره به عنوان "الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت" گفت: تشکر کردم که کلمه پیشرفت برای این عنوان انتخاب شده است چرا که در ادبیات توسعه آمده است که توسعه پیشرفت نیست اما وقتی کلمه پیشرفت انتخاب می شود یعنی ما به وجه هنجاری، ارزشی و ایدئولوژیک توسعه اذعان داریم.

این پژوهشگر جامعه شناسی با اشاره به طرح موضوع توسعه فرهنگی در این نشست خاطرنشان کرد: جهان هم متوجه خطاهای گذشته اش شده است و مفهومی را به عنوان توسعه فرهنگی به کار گرفته است. این یعنی، فرهنگ اساس توسعه است و توسعه باید خود را با فرهنگ وفق دهد.

وی افزود: من همان تصوری که از شخصیت مقام معظم رهبری داشتم و این تصور را فکر می کردم که بنا به دلایل سیاسی مغفول واقع شده است امروز دیدم که الحمدالله متجلی شده است.

تماشاخانه