آنکارا بخواند!

 عصرایران ؛ علی قادری - تقریبا دو ماه پس از تهاجم بی رحمانه اسراییل به کشتی مرمره ترک - معروف به "ناوگان آزادی" - شرایطی پیش آمد که به طور تصادفی "عباس ناصر" خبرنگار لبنانی شبکه الجزیره را در استانبول ببینم.

او یکی از سرنشینان این کشتی بود و از نزدیک شاهد همه ماجرا. از عباس پرسیدم شما در آن کشتی بودید و اولین گزارش را از عرشه آن کشتی به همه جهان مخابره کردید.آیا شما به عنوان یک خبرنگار و یک تحلیلگر شرایط خاورمیانه به نقش جدید ترکیه در خاورمیانه خوش بین هستید یا خیر؟
جواب عباس تایید کننده رای شخصی ام بود: "نه!"

برای بسیاری از کسانی که پس از روی کار آمدن اسلامگرایان تکنوکرات در ترکیه درباره تغییر رفتار ذاتی آنکارا شرط بندی کرده بودند،تحولات اخیر خاورمیانه یک امتحان بزرگ بود.

آنها باید امروز اعتراف کنند که اشتباه کردند،چه آنهایی که در تهران با ذوق زدگی از موفقیت بزرگ نو اسلامگرایان ترک می نوشتند و آنها را تحسین می کردند و چه آنهایی که در بیروت،پرچم ترکیه را بالای سر خود می چرخاندند: "زنده باد اردوغان!"

برای آنهایی که پس از اعتراض "طیب"به شیمون پرز در اجلاس داووس به او به عنوان یک قهرمان بزرگ نگاه می کردند،تحلیل رفتارهای دو گانه جدید نخست وزیر ترکیه که اتفاقا هر روز در حال افزایش است،یک معضل به شمار می آید.


آنکارا هیچگاه نقش یک دوست وفادار را ایفا نکرده است.درست در همان زمانی که اردوغان صندلی اش در اجلاس داووس ترک می کرد، آمارهای وزارت اقتصاد ترکیه نشان می داد که بالاترین حجم مبادلات اقتصادی میان این کشور و اسراییل به تحقق پیوسته است!

ترکیه همان ترکیه است،هیچ فرقی نکرده است.داود اوغلو نیز به عنوان استراتژین امروز ترک ها نیز هیچ معادله جدیدی ابداع نکرده است.ترکیه همواره سعی کرده است که در نزاع های منطقه ای به عنوان نقطه صفر بحران ها عمل کند. البته این زمانی است که چشم انداز روشنی برای حل بحران وجود نداشته باشد چرا که آنکار به سرعت می تواند رنگ عوض کند و خود را در کنار یکی از طرفین بحران قرار ده ؛ .بستگی به این دارد که منافع آنها در کدامین سو از طرفین منازعه بیشتر تامین شود. یعنی اگر در مصر آنها به سرعت از مبارک خواستند تا کاخ ریاست جمهوری را ترک کند در لیبی به خاطر قراردادهای تجاری شان با قذافی با اتخاذ مواضع خاکستری کمی صبر کردند و پس از گرفتن امتیاز از غرب و شورای انتقالی قدرت در لیبی از طرابلس به سمت بنغازی چرخیدند: دیروز شرق لیبی و امروز غرب آن! سیاست هوشمندانه ای است.

در بحران سوریه نیز رفتار ترکیه پر از تناقض بود.این تناقض بزرگ را باید ناشی از یک اشتباه محاسباتی استراتژیک دانست. آنکارا تصور می کرد که در دمشق نیز همان اتفاق قاهره می افتد.آنها پیش بینی نمی کردند که بشار اسد بتواند بحران را مهار کند.

در محاسبات داود اوغلو،مردم سوریه که اکثریت آنها سنی هستند از بشار علوی متنفر و خواهان ساقط شدن او از قدرت بودند.
 پسران استانبول فکر نمی کردند که روسای طوایف کرد در شمال و شمال شرق سوریه پس از وساطت برخی از رهبران کرد عراق از شورش خودداری کنند. داود اوغلو و اردوغان تصور نمی کردند که اکثریت طایفه سنی سوریه از به صحنه آمدن سلفی ها و وابستگان به شاخه سوری اخوان المسلمین نگران خواهند شد و بشار علوی را به آنها ترجیح خواهد داد.

آنکارا اشتباه بزرگی کرد که متوجه نشد مردم در دمشق و حلب به خیابانها نخواهند آمد،ارتش نیز در کنار بشار باقی خواهد ماند و بر خلاف لیبی و یمن دچار چند دستگی نخواهد شد و قطعا منافع "بازار" سوریه نیز در ساقط کردن بشار تامین نمی شود.

در هر صورت امروز که آنکارا، ولوم صدای خویش را پایین آورده و برای ترمیم روابط خود با دمشق، دروازه تهران را می زند، باید چند نکته را به آنها یادآوری کرد ؛ نکاتی که با توجه به ادبیات دیپلماتیک ترکیه،برای آنها به خوبی قابل فهم است و نیازی به تشریح بیشتر ندارد:

1- اگر پس از کشته شدن بن لادن،عده ای در واشنگتن به شما گفته اند که قرار است در آینده نزدیک نقش سابق عربستان سعودی در خاورمیانه (نقش نیابتی آمریکا) به ترکیه داده شود ، باید گفت چه آنهایی که می خواهند این نقش را به شما بدهند و چه خود شما در حال اشتباه هستید. جای پا خود آنها در حال حاضر لرزان تر از گذشته شده است و شما نیز فاقد توان داخلی برای ایفای این نقش هستید و به لحاظ تاریخی نیز شانس کمی دارید.با فرستادن یک کشتی به سمت غزه و چند سخنرانی آتشین به سبک استانبولی نمی توان تا ابد افکار عمومی منطقه را شیفته کرد، چه اینکه خاطره تلخ امپراتوری عثمانی هنوز از اذهان نخبگان خاورمیانه عربی پاک نشده است.

2- وقتی انتهای مناقشه به اسراییل برسد زمان تصمیم گیری فرا می رسد.در خاورمیانه دو محور بیشتر وجود ندارد : محور مقاومت،محور مصالحه.

اگر قرار است در طرح جدید آمریکایی ها،شما ضلع شمالی حصار علیه محور مقاومت باشید،باید بدانید که به زودی نیروهای امریکایی عراق را ترک خواهند کرد و محور مقاومت دیگر نیازی به کانال ترکیه نخواهد داشت!

3- سوریه، مصر نیست و با لیبی نیز تفاوت بسیاری دارد.اگر در چند ماه اخیر هاکان ویدان(رئیس سازمان اطلاعات ترکیه) همه تلاش خویش را برای تسلیح گروه های سلفی در شمال سوریه به ویژه در جسر الشغور و جبل زاویه کرد و برنامه مهاجرت دادن هزاران شهروند سوری ساکن این مناطق به مرزهای ترکیه را سازماندهی کرد به این امید که سریال ناامنی در شمال سوریه تا گسستن دمشق از تهران و ضاحیه بیروت ادامه یابد امروز باید گفت محاسباتتان اشتباه بود.

هاکان جوان نباید فراموش کند که اگر ترکیه 850 کیلومتر با سوریه مرز مشترک دارید سوریه نیز با ترکیه 850 کیلومتر مرز مشترک دارد!

با دانستن همه این حقایق،دروازه تهران را به روی آنکارا می گشاییم چون مطمئنیم که تنش میان کشورهای منطقه به نفع هیچ کس نیست و برنده این بی ثباتی چه در سوریه و چه در مصر پس از مبارک فقط به نفع آنهایی است که در صبحگاه 31 ماه می سال گذشته،ملوانان شما را در آبهای بین المللی دریای مدیترانه قتل عام کردند ؛ در را باز می کنیم اما فراموش نمی کنیم!