قانون نوشت: شاید کمتر پیش آمده باشد که نامی از مشاوران روسای مجالس شورای اسلامی برده شود. این در حالی است که این افراد نقش به سزایی را در روند تصمیمگیری روسای مجالس داشتهاند. با این وجود کم نیستند مشاورینی که سالها به روسای دستگاه قانونگذاری کشور مشاوره دادهاند اما در برگهای تاریخ گم شدهاند، افرادی که هیچگاه اسامی آنها در رسانهها مشاهده نشد.
مجلس شورای اسلامی از سال 59 که آغاز به کار کرد روسای مختلفی را به خود دید که گاه خود را از مشورت با دیگران بینیاز میدانستند و گاه با به کار گماردن مشاوران زیاد تلاش میکردند تا در جهت تصویب قوانین بهتر گام برمیداشتند.
اما نکتهی جالب در بررسی تعداد مشاوران روسای مجالس پس از انقلاب این است که اصولا چنین سمتی هیچگاه در ابتدای انقلاب اسلامی و یک دهه پس از آن مرسوم نبوده اما با گذشت زمان تعداد مشاورین روسای مجالس افزایش یافته است که دو علت در این امر دخیل بودهاند؛ اول تلاش برای حفظ شأن برخی از نیروهای کنار گذاشته شده و اعطای سمت «مشاور» به آنها و دوم پی بردن به نقش حائز اهمیت «مشاور» برای هدایت بهتر امور.
آنچه در بررسیهای «قانون» از نقش «مشاور» در دادن ایده به روسای مجالس شورای اسلامی به دست آمده این است که در سه دورهی اول این مجلس که به ریاست آیتالله هاشمیرفسنجانی و در سالهای آخر مجلس سوم به ریاست حجتالاسلام مهدی کروبی دایر بود، این مجالس هیچگاه پستی با عنوان «مشاور» نداشته و اساسا در چارت سازمانی مجلس نیز چنین سمتی یافت نمیشد.
در دورههای چهارم تا هفتم نیز هر کدام از روسای مجالس دو تا سه «مشاور» برای خود تعیین کرده بودند که آنها را در پیشبرد امور مشاوره میدادند.
اما نکته حائز اهمیت در بررسی «مشاوران روسای مجالس پس از انقلاب اسلامی» این است که بیشترین تعداد مشاور را علی لاریجانی در مجلس هشتم داشته است و بدین ترتیب وی با داشتن 16 مشاور رکوردار این جمع است، رکوردی که باید منتظر ماند و دید آیا در دوره نهم مجلس شورای اسلامی شکسته میشود؟
«قانون» در این گزارش به بررسی مبحث «مشاور» در طول هشت دورهی مجلس شورای اسلامی پرداخته و اسامی این مشاوران را نیز در ذیل ذکر کرده است که در پی میآید:
مجالس اول، دوم و سوم
در دورههای اول، دوم و سوم، ریاست مجلس بر عهدهی آیتالله هاشمیرفسنجانی بود که البته مهدی کروبی در نیمههای دورهی سوم با انتخاب هاشمی به عنوان رئیس جمهور، تصدی پست ریاست مجلس را برعهده گرفت.
در دورهی ریاست آیتالله هاشمیدر مجلس سمتی تحت عنوان مشاور رییس مجلس وجود نداشت و به بیانی دیگر باید گفت که چنین سمتهایی در آن زمان مرسوم نبوده است و چنانچه مشاورتی هم صورت میگرفته تنها به صورت لحظهای بوده و مشاوران رسمی که رئیس مجلس را یاری دهند، وجود نداشته است.
مجالس چهارم و پنجم
انتخابات چهارمین دورهی مجلس شورای اسلامی در تاریخ 19 فروردین ماه سال 67 و انتخابات دورهی پنجم در تاریخ 18 اسفند 74 برگزار شد. ریاست مجلس شورای اسلامیدر دورههای چهارم و پنجم بر عهدهی حجتالاسلام والمسلمین علی اکبر ناطق نوری بود.
در این دوره حسین نقرهکار شیرازی به عنوان مشاور اقتصادی رییس مجلس فعالیت میکرد. محمدجواد لاریجانی نیز که هم نمایندهی مجلس بود و هم ریاست مرکز پژوهشهای مجلس را بر عهده داشت به عنوان مشاور بینالملل ناطق نوری فعالیت میکرد. محمد مخبر دزفولی نیز که هم اکنون دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی است از دیگران مشاوران ناطق نوری در این دوره مجلس بوده است
مجلس ششم
انتخابات مجلس ششم در تاریخ 29 بهمن سال 78 برگزار شد و در این دوره ریاست مجلس بر عهدهی حجتالاسلام مهدی کروبی بود. در این دوره مجتبی واحدی و مصطفی میر سلیم مشاورین مهدی کروبی بودند.
مجلس هفتم
غلامعلی حدادعادل را نیز باید به عنوان یکی از روسایی معرفی کرد که مشاوران زیادی نداشته و در بسیاری از امور به تنهایی تصمیمگیری میکرده است. در این دوره محمد قمی که از نمایندگان ادوار مجلس است به عنوان مشاور ایثارگران، ابراهیم عزیزی به عنوان مشاور حقوقی و علیرضا شمیرانی که روزگاری روزنامه نگار نیز بوده است برای حدادعادل فعالیت میکردند.
مجلس هشتم
اما علی لاریجانی را باید تنها رئیس مجلسی معرفی کرد که دارای بیشترین مشاور است.
در این دوره محمد جعفری علاوه بر تصدی مسئولیت حوزهی ریاست مجلس و رئیس دفتری لاریجانی، مشاور وی نیز به شمار میآید. همچنین حسن زمانی، مجید فرخ زادی، غلامحسین محمدی، محمدرضا نعمت زاده، حسین دهقان و سید علی حسین تاش از دیگر مشاورین علی لاریجانی هستند که وی را در پیشبرد امور مشاوره میدهند.
حسین شیخ الاسلام نیز که هماکنون ریاست دبیرخانهی کنفرانس بینالمللی حمایت از انتقاضهس مردم فلسطین را برعهده دارد به عنوان مشاور بینالملل رییس مجلس و مدیرکل امور بینالمللی مجلس فعالیت میکند.
حجتالاسلام ابوالحسن نواب نیز به عنوان مشاور فرهنگی، عباس مظفر مشاور اقتصادی، اسماعیل کوثری مشاور ایثارگران، محمد امامیتهرانی مشاور سیاسی، علیرضا تابش مشاور عمرانی و عباسعلی کدخدایی مشاور حقوقی لاریجانی مشغول به فعالیت هستند.
حجتالاسلام علی اکبر ناصری از نمایندگان دورهی هفتم مجلس نیز به مدت دو سال به عنوان مشاور امور روحانیون برای لاریجانی فعالیت میکرد که پس از آن به عنوان سفیر ایران در واتیکان انتخاب شد.
حجتالاسلام علی اکبر فصیحی نیز مشاور لاریجانی و رییس دفتر وی در قم است.