.png "عصر ایران")
۲۷ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۲۷ آبان ۱۴۰۳ - ۰۵:۰۰
عراقچی: مذاکرات برای احیای برجام مطرح است (فیلم) ۸۸ سال از تخریب قبور ائمه بقیع می‌گذرد (+تصاوير)
اعتقادات وهابیون در ادامه عقایدی است که ابن تیمیه آنها را بیان می‌کرد و می‌گفت: «احادیثی که از پیامبر درباره زیارت قبور رسیده تماما ضعیف بلکه جعلی است.» محمدبن عبدالوهاب هم در هنگام ظهور وهابیت در حجاز همین عقاید را پیش گرفت تا جایی که شورای افتاء وهابیون بستن بار برای سفر به قصد زیارت صالحین و انبیاء و دیگران غیر مجاز و بلکه بدعت دانستند.
قانون - حدودا هزار سال پس از همان روزی که عضدالدوله دیلمی، سازنده بارگاه امیرالمومنین علی(ع) در نجف از دنیا می‌رود در گوشه‌ای دیگر از دنیا، عده‌ای بارگاه ائمه بقیع در مدینه و تعدادی دیگر از بزرگان صدر اسلام را خراب می‌کنند و تلی از خاک به همراه تکه سنگی بالای آن به جای می‌گذارند تا از بدعت جلوگیری کنند.
به گزارش قانون، نام قبرستانی که امروز در سمت شرقی مسجدالنبی(ص) قرار گرفته است؛ در اصل «بقیع الغرقد» و «بقیع» بوده است که در قرن‌های اخیر گاهی «جنّة البقیع» نیز خوانده می‌شود.
معنای لغوی آن به گزارش ابن اثیر، «محل وسیعی است که دارای درخت و یا ریشه درخت باشد و چون بقیع قبلا دارای درخت «غرقد» و ریشه‌های آن بود پس از قطع این اشجار نیز با همان اسم معروف شد.» یاقوت حموی هم مشابه همین معنی را آورده و می‌گوید: «غرقد» درختی است وحشی و خاردار و دارای میوه مخصوص.
یک مدینه، یک بقیع
بقیع، قبرستان مردم مدینه، پیش و پس از اسلام بوده است و نباید آن را قبرستان شیعیان پنداشت. قبل از ورود اسلام به مدینه، مردگان در دو قبرستان «بنی سلمه» و «بنی حرام» دفن می‌شدند.
پس از دفن شدن ابراهیم – فرزند رسول الله (ص)- در بقیع، مردم مدینه علاقه‌مند شدند پیکر اقوام و عشیره خود را در آنجا دفن کنند و هر یک از قبایل مدینه، درختان و ریشه‌های بخشی از بقیع را قطع و زمین آن را برای همین منظور آماده کردند و تدریجاً آن دو مدفن قدیمی مدینه متروک شد.
بنا به گزارش‌ها در حال حاضر هم بقیع، تنها قبرستان مدینه است و مراسم دفن در آن برگزار می‌شود. حتی برخی زائران ایرانی در آن دفن شده‌اند. شایعاتی درباره ریختن پودر اسید بر روی جنازه‌ها هنگام دفن هم وجود دارد. گفته می‌شود این کار برای آن انجام می‌شود که جنازه زودتر از بین برود و قبرهای خالی برای دفن مردگان وجود داشته باشد. خبرنگار قانون قادر به تایید این خبر نیست کما اینکه در گزارشی که نشریه زائر سازمان حج و زیارت از دفن یک زائر ایرانی نوشته است چنین خبری به چشم نمی‌خورد.
آرمیدگان
اولین کسی از انصار – یعنی یاران پیامبر (ص) در مدینه- که در بقیع دفن شده است اسعد بن زراره و از مهاجرین – مهاجران از مکه به مدینه- عثمان بن مظعون بوده است.
معروف‌ترین کسانی هم که در حال حاضر در بقیع مدفونند عبارتند از چهار امام شیعیان یعنی ائمه همام حسن بن‌علی(ع) ، سجاد بن‌علی(ع) ، محمد بن‌علی(ع) و جعفر بن‌محمد(ص) و یکی از خلافای ثلاثه یعنی جناب عثمان به همراه همسران پیامبر(ص) و سه تن از دختران او، ابراهیم، پسر پیامبر(ص) ، فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمومنین علی(ع) و عباس عموی پیامبر و بسیاری دیگر از صحابه و تابعین.
از امام مالک – یکی از ائمه اهل سنت- نقل می‌کنند که ده هزار نفر از صحابه رسول خدا(ص) در مدینه از دنیا رفته‌اند و طبیعی است که همه یا اکثر آنان در بقیع به خاک سپرده شده‌اند.
قبرستان سیاسی
اگر بقیع را یک قبرستان سیاسی بدانیم اصلا اشتباه نکرده‌ایم. در طول اعصار مختلف، حوادث مختلف سیاسی در این قبرستان اتفاق افتاده است. از دفن احتمالی حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان نماد اعتراض به حکمرانان پس از پیامبر(ص) در این قبرستان تا دفن پر حادثه امام حسن(ع) و همچنین اقدام معاویه برای افزایش مساحت قبرستان به این هدف که قبر خلیفه مغضوب – یعنی عثمان- در قبرستان قرار گیرد.
البته اتفاقات سیاسی فقط در آن زمان نبوده است. از واکنش‌ها به تخریب که بگذریم – که در جای دیگری از آن سخن خواهیم گفت – در سال‌های اخیر هم در سپهر سیاسی ایران نام بقیع شنیده می‌شود. نام ارگان جامعه روحانیت مبارز شاخه جزیرة العرب، «بقیع» است که از سال 1364 در تهران منتشر می‌شود و احتمالا بسیاری از آن بی‌اطلاع هستند.
نکته جالب دیگر این است که رهبر فقید انقلاب، رژیم صدام را هم دنباله‌رو سعودی می‌دانستند و از این روست که در دیدار جمعی از مردم در آستانه ماه محرم در سال 1362 می‌فرمایند: «اینها آن روزی که دستشان برسد، شک نکنید که اعتاب مقدسه را با خاک یکسان می‌کنند- همان طورى که قبور اولیاء خدا را در بقیع با نافهمی و کج‌روی از بین بردند- اینها با ضد اسلامی در عراق خواهند رفتار کرد و این بقاع مطهره را نخواهند- اگر دستشان برسد خدای نخواسته- باقی گذاشت.»
در حال حاضر هم قبرستان بقیع و کنار قبور ائمه معمولا محل بحث‌های اعتقادی زائران سیاسی و نیروهای امر به معروف و نهی از منکر سعودی است، بحث‌هایی که برخی اوقات به زندانی شدن زائران ایرانی هم می‌انجامد. ظاهرا در زیرزمین قبرستان بقیع زندانی وجود دارد و برخی زائران ایرانی در آنجا زندانی هستند. خبرنگار قانون نمی‌تواند این خبر را تایید کند.
ورود به قبرستان برای بانوان ممنوع است و تنها هنگامی که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به عربستان سفر کرده بود اجازه دادند بانوان همراه او به داخل قبرستان بروند. حتی برخی اوقات از حضور بانوان پشت نرده‌های این قبرستان هم جلوگیری می‌شود. این کار نتیجه اعتقادات وهابیون در مورد زیارت قبور و نگاه منفی آنان به حضور زنان در جامعه و حقوق زن است.
مقبره‌ها چگونه ساخته شدند؟
قبور ائمه بقیع(علیهم السلام) مانند سایر قبرها در محوطه مکشوف و بدون دیوار و سقف نبوده بلکه مانند تربت رسول خدا(ص) و حضرت رضا(ع) از آغاز در داخل خانه‌ای که متعلق به عقیل -از خاندان- بوده، قرار داشته است و به مرور زمان این خانه به ساختمان مناسب و به شکل مسجد تبدیل شده، سپس در محل همان ساختمان بزرگترین و مرتفع‌ترین گنبد و بارگاه بنا شده است و در قرون متمادی دارای خادم و دربان و دارای ظریف‌ترین و گران‌بهاترین ضریح و صندوق با زیباترین روپوش و داراى فرش و قندیل بوده است.
سال‌ها بعد عباسیان، براى حفظ قبر عباس بن عبدالمطلب(عموی پیامبر) که خود را به او منتسب می‌دانستند، بنایی روی آن ساختند. از آنجا که قبر حضرت عباس در کنار قبر چهار امام و قبر منسوب به حضرت زهرا(علیها السلام) یا فاطمه بنت اسد بود، بقعه یاد شده، بر روی همه آنها یکجا بنا شد. پیش یا پس از آن، بقعه‌هایی نیز برای همسران پیامبر، عمه‌ها و نیز امام مالک و غیره ساخته بودند و از قرن ششم به بعد، بقعه‌هایی برای کسانی از بزرگان نیز که علاقمند به برخی از مدفونین در این مکان بودند، ساختند.
قبور ائمه در طول تاریخ سه بار توسط مسترشدبالله، المستنصر و سلطان محمود عثمانی بازسازی شده است.
بالاخره در هشتم شوال سال 1344هـ.ق. که وهابیون ظهور یافته در نجد و حجاز توانستند مکه و مدینه را تصرف کنند این مقبره‌ها به همراه مقبره‌های دیگری منهدم شد. حتی قبه و بارگاه منسوب به حضرت حوا در جده و محل تولد پیامبر در مکه هم از گزند و آسیب دور نماند.
چرایی تخریب
اعتقادات وهابیون در ادامه عقایدی است که ابن تیمیه آنها را بیان می‌کرد و می‌گفت: «احادیثی که از پیامبر درباره زیارت قبور رسیده تماما ضعیف بلکه جعلی است.» محمدبن عبدالوهاب هم در هنگام ظهور وهابیت در حجاز همین عقاید را پیش گرفت تا جایی که شورای افتاء وهابیون بستن بار برای سفر به قصد زیارت صالحین و انبیاء و دیگران غیر مجاز و بلکه بدعت دانستند.
واکنش‌ها به تخریب
از واکنش مردم ایران در هنگام تخریب مقبره ائمه خبر چندانی در دست نیست. ایران در هنگام تخریب قبور – یعنی 31 فروردین 1305 – مجلس نداشته است و واکنش‌هایی که معمولا در یادداشت‌ها از مجلس نوشته می‌شود مربوط است به واقعه بمباران مدینه در شهریور 1304 است. البته ظاهرا با جمع این اتفاقات به عنوان هتک حرمت ائمه بقیع و شهرهای مکه و مدینه اعتراضاتی در شهرهای ایران از جمله شیراز، دامغان و تهران صورت می‌گیرد و کمیسیونی برای پیگیری موضوع تحت عنوان حرمین شرفین با پیشنهاد سید حسن مدرس تشکیل می‌شود.
بازسازی
مذاکرات دولت ایران برای بازسازی حرم ائمه، قبل از انقلاب تا سال 1349 ادامه پیدا می‌کند اما ایران معمولا می‌شنود که «تشخیص قبور به وسیله سنگ‌چینی اطراف آن و گذاردن سنگ قبر شرعا مانعی ندارد، ولی بیش از آن مطابق مذهب وهابی که مذهب رسمی دولت عربی سعودی است ممنوع می‌باشد.»
پیش و پس از انقلاب هم – بیشتر به اشاره علما و مراجع – بقیع در متن مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک ایران و عربستان قرار می‌گیرد. در این باره هم می‌توان به مذاکرات پیش از انقلاب و هم به مذاکرات پس از انقلاب مانند مذاکره سال 1387 آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد، مذاکره‌ای که پس از آن، هاشمی رفسنجانی در جمع زائرین بقیع گفت: «طولی نمی‌کشد که بقیع احیا شود». گفته‌ای که به نظر با توجه به شرایط روز گفته شده است و این روزها نباید به آن خیلی امیدوار بود.
همه راه‌ها برای بازسازی بقیع البته سیاسی و دیپلماتیک نبوده است. سایت خبری- تحلیلی بازسازی بقیع راه‌اندازی شده است و از آغاز ماه رجب هر سال تا تاریخ هشتم شوال به مدت 100 روز انتفاضه سایبری بازسازی بقیع با شرکت مدیران سایت‌ها و وبلاگ‌ها انجام می‌شود.
طبق سوالاتی هم که از مراجع شده است برخی صرف حقوق شرعیه در این امر را جایز دانسته‌اند و برخی دیگر آن را از شعائر شمرده‌اند و حتی برخی از مراجع تلاش برای بنای قبور ائمه بقیع را واجب خوانده‌اند.
روشن است که راه بازسازی بقیع نه تلاش‌های فردی و افراطی است بلکه مذاکره و بسته سیاستی مناسب ایجابی و سلبی است. باید از دولتی که حتی به حقوق شهروندان خود احترام نمی‌گذارد خواست حق عده‌ای برای بزرگداشت زعمای دین‌شان را مدنظر قرار دهد، کاری که بسیار سخت است و نیاز به لطافت و ظرافت‌های خاص خود دارد. باید به این هم فکر کرد که ائمه بقیع بیش از مقبره به چه چیزهایی نیاز دارند؟ نتایج این فکر از این یادداشت جالب‌تر خواهد بود.
منابع:
1. آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان
2. اطلس اماکن مکه مکرمه و مدینه منوره، معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام رهبری
3. تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، محمد صادق نجمی
4. تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، علی قاضی عسکر
5. زیارت پیامبر و اولیاء، علی اصغر رمضانی
6. صحیفه امام خمینی (ره)
7. روزنامه ابتکار، شماره 1216
8. زائر، نشریه سازمان حج و زیارت
9. سایت خبری-تحلیلی بقیع – کد خبر 1279
10. سایت خبری - تحلیلی تابناک،کد خبر 12046
به گزارش قانون، نام قبرستانی که امروز در سمت شرقی مسجدالنبی(ص) قرار گرفته است؛ در اصل «بقیع الغرقد» و «بقیع» بوده است که در قرن‌های اخیر گاهی «جنّة البقیع» نیز خوانده می‌شود.
معنای لغوی آن به گزارش ابن اثیر، «محل وسیعی است که دارای درخت و یا ریشه درخت باشد و چون بقیع قبلا دارای درخت «غرقد» و ریشه‌های آن بود پس از قطع این اشجار نیز با همان اسم معروف شد.» یاقوت حموی هم مشابه همین معنی را آورده و می‌گوید: «غرقد» درختی است وحشی و خاردار و دارای میوه مخصوص.
یک مدینه، یک بقیع
بقیع، قبرستان مردم مدینه، پیش و پس از اسلام بوده است و نباید آن را قبرستان شیعیان پنداشت. قبل از ورود اسلام به مدینه، مردگان در دو قبرستان «بنی سلمه» و «بنی حرام» دفن می‌شدند.
پس از دفن شدن ابراهیم – فرزند رسول الله (ص)- در بقیع، مردم مدینه علاقه‌مند شدند پیکر اقوام و عشیره خود را در آنجا دفن کنند و هر یک از قبایل مدینه، درختان و ریشه‌های بخشی از بقیع را قطع و زمین آن را برای همین منظور آماده کردند و تدریجاً آن دو مدفن قدیمی مدینه متروک شد.
بنا به گزارش‌ها در حال حاضر هم بقیع، تنها قبرستان مدینه است و مراسم دفن در آن برگزار می‌شود. حتی برخی زائران ایرانی در آن دفن شده‌اند. شایعاتی درباره ریختن پودر اسید بر روی جنازه‌ها هنگام دفن هم وجود دارد. گفته می‌شود این کار برای آن انجام می‌شود که جنازه زودتر از بین برود و قبرهای خالی برای دفن مردگان وجود داشته باشد. خبرنگار قانون قادر به تایید این خبر نیست کما اینکه در گزارشی که نشریه زائر سازمان حج و زیارت از دفن یک زائر ایرانی نوشته است چنین خبری به چشم نمی‌خورد.
آرمیدگان
اولین کسی از انصار – یعنی یاران پیامبر (ص) در مدینه- که در بقیع دفن شده است اسعد بن زراره و از مهاجرین – مهاجران از مکه به مدینه- عثمان بن مظعون بوده است.
معروف‌ترین کسانی هم که در حال حاضر در بقیع مدفونند عبارتند از چهار امام شیعیان یعنی ائمه همام حسن بن‌علی(ع) ، سجاد بن‌علی(ع) ، محمد بن‌علی(ع) و جعفر بن‌محمد(ص) و یکی از خلافای ثلاثه یعنی جناب عثمان به همراه همسران پیامبر(ص) و سه تن از دختران او، ابراهیم، پسر پیامبر(ص) ، فاطمه بنت اسد، مادر امیرالمومنین علی(ع) و عباس عموی پیامبر و بسیاری دیگر از صحابه و تابعین.
از امام مالک – یکی از ائمه اهل سنت- نقل می‌کنند که ده هزار نفر از صحابه رسول خدا(ص) در مدینه از دنیا رفته‌اند و طبیعی است که همه یا اکثر آنان در بقیع به خاک سپرده شده‌اند.
نقشه قبرستان بقیع
قبرستان سیاسی
اگر بقیع را یک قبرستان سیاسی بدانیم اصلا اشتباه نکرده‌ایم. در طول اعصار مختلف، حوادث مختلف سیاسی در این قبرستان اتفاق افتاده است. از دفن احتمالی حضرت فاطمه زهرا(س) به عنوان نماد اعتراض به حکمرانان پس از پیامبر(ص) در این قبرستان تا دفن پر حادثه امام حسن(ع) و همچنین اقدام معاویه برای افزایش مساحت قبرستان به این هدف که قبر خلیفه مغضوب – یعنی عثمان- در قبرستان قرار گیرد.
البته اتفاقات سیاسی فقط در آن زمان نبوده است. از واکنش‌ها به تخریب که بگذریم – که در جای دیگری از آن سخن خواهیم گفت – در سال‌های اخیر هم در سپهر سیاسی ایران نام بقیع شنیده می‌شود. نام ارگان جامعه روحانیت مبارز شاخه جزیرة العرب، «بقیع» است که از سال 1364 در تهران منتشر می‌شود و احتمالا بسیاری از آن بی‌اطلاع هستند.
نکته جالب دیگر این است که رهبر فقید انقلاب، رژیم صدام را هم دنباله‌رو سعودی می‌دانستند و از این روست که در دیدار جمعی از مردم در آستانه ماه محرم در سال 1362 می‌فرمایند: «اینها آن روزی که دستشان برسد، شک نکنید که اعتاب مقدسه را با خاک یکسان می‌کنند- همان طورى که قبور اولیاء خدا را در بقیع با نافهمی و کج‌روی از بین بردند- اینها با ضد اسلامی در عراق خواهند رفتار کرد و این بقاع مطهره را نخواهند- اگر دستشان برسد خدای نخواسته- باقی گذاشت.»
در حال حاضر هم قبرستان بقیع و کنار قبور ائمه معمولا محل بحث‌های اعتقادی زائران سیاسی و نیروهای امر به معروف و نهی از منکر سعودی است، بحث‌هایی که برخی اوقات به زندانی شدن زائران ایرانی هم می‌انجامد. ظاهرا در زیرزمین قبرستان بقیع زندانی وجود دارد و برخی زائران ایرانی در آنجا زندانی هستند. خبرنگار قانون نمی‌تواند این خبر را تایید کند.
زنان پشت حصار بقیع
ورود به قبرستان برای بانوان ممنوع است و تنها هنگامی که آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به عربستان سفر کرده بود اجازه دادند بانوان همراه او به داخل قبرستان بروند. حتی برخی اوقات از حضور بانوان پشت نرده‌های این قبرستان هم جلوگیری می‌شود. این کار نتیجه اعتقادات وهابیون در مورد زیارت قبور و نگاه منفی آنان به حضور زنان در جامعه و حقوق زن است.
مقبره‌ها چگونه ساخته شدند؟
قبور ائمه بقیع(علیهم السلام) مانند سایر قبرها در محوطه مکشوف و بدون دیوار و سقف نبوده بلکه مانند تربت رسول خدا(ص) و حضرت رضا(ع) از آغاز در داخل خانه‌ای که متعلق به عقیل -از خاندان- بوده، قرار داشته است و به مرور زمان این خانه به ساختمان مناسب و به شکل مسجد تبدیل شده، سپس در محل همان ساختمان بزرگترین و مرتفع‌ترین گنبد و بارگاه بنا شده است و در قرون متمادی دارای خادم و دربان و دارای ظریف‌ترین و گران‌بهاترین ضریح و صندوق با زیباترین روپوش و داراى فرش و قندیل بوده است.
سال‌ها بعد عباسیان، براى حفظ قبر عباس بن عبدالمطلب(عموی پیامبر) که خود را به او منتسب می‌دانستند، بنایی روی آن ساختند. از آنجا که قبر حضرت عباس در کنار قبر چهار امام و قبر منسوب به حضرت زهرا(علیها السلام) یا فاطمه بنت اسد بود، بقعه یاد شده، بر روی همه آنها یکجا بنا شد. پیش یا پس از آن، بقعه‌هایی نیز برای همسران پیامبر، عمه‌ها و نیز امام مالک و غیره ساخته بودند و از قرن ششم به بعد، بقعه‌هایی برای کسانی از بزرگان نیز که علاقمند به برخی از مدفونین در این مکان بودند، ساختند.
قبور ائمه در طول تاریخ سه بار توسط مسترشدبالله، المستنصر و سلطان محمود عثمانی بازسازی شده است.
بالاخره در هشتم شوال سال 1344هـ.ق. که وهابیون ظهور یافته در نجد و حجاز توانستند مکه و مدینه را تصرف کنند این مقبره‌ها به همراه مقبره‌های دیگری منهدم شد. حتی قبه و بارگاه منسوب به حضرت حوا در جده و محل تولد پیامبر در مکه هم از گزند و آسیب دور نماند.
تصویر قبرستان قبل از تخریب
چرایی تخریب
اعتقادات وهابیون در ادامه عقایدی است که ابن تیمیه آنها را بیان می‌کرد و می‌گفت: «احادیثی که از پیامبر درباره زیارت قبور رسیده تماما ضعیف بلکه جعلی است.» محمدبن عبدالوهاب هم در هنگام ظهور وهابیت در حجاز همین عقاید را پیش گرفت تا جایی که شورای افتاء وهابیون بستن بار برای سفر به قصد زیارت صالحین و انبیاء و دیگران غیر مجاز و بلکه بدعت دانستند.
واکنش‌ها به تخریب
از واکنش مردم ایران در هنگام تخریب مقبره ائمه خبر چندانی در دست نیست. ایران در هنگام تخریب قبور – یعنی 31 فروردین 1305 – مجلس نداشته است و واکنش‌هایی که معمولا در یادداشت‌ها از مجلس نوشته می‌شود مربوط است به واقعه بمباران مدینه در شهریور 1304 است. البته ظاهرا با جمع این اتفاقات به عنوان هتک حرمت ائمه بقیع و شهرهای مکه و مدینه اعتراضاتی در شهرهای ایران از جمله شیراز، دامغان و تهران صورت می‌گیرد و کمیسیونی برای پیگیری موضوع تحت عنوان حرمین شرفین با پیشنهاد سید حسن مدرس تشکیل می‌شود.
بازسازی
مذاکرات دولت ایران برای بازسازی حرم ائمه، قبل از انقلاب تا سال 1349 ادامه پیدا می‌کند اما ایران معمولا می‌شنود که «تشخیص قبور به وسیله سنگ‌چینی اطراف آن و گذاردن سنگ قبر شرعا مانعی ندارد، ولی بیش از آن مطابق مذهب وهابی که مذهب رسمی دولت عربی سعودی است ممنوع می‌باشد.»
پیش و پس از انقلاب هم – بیشتر به اشاره علما و مراجع – بقیع در متن مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک ایران و عربستان قرار می‌گیرد. در این باره هم می‌توان به مذاکرات پیش از انقلاب و هم به مذاکرات پس از انقلاب مانند مذاکره سال 1387 آیت‌الله هاشمی رفسنجانی اشاره کرد، مذاکره‌ای که پس از آن، هاشمی رفسنجانی در جمع زائرین بقیع گفت: «طولی نمی‌کشد که بقیع احیا شود». گفته‌ای که به نظر با توجه به شرایط روز گفته شده است و این روزها نباید به آن خیلی امیدوار بود.
عزاداری آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در شام غریبان حضرت زهرا در بقیع
همه راه‌ها برای بازسازی بقیع البته سیاسی و دیپلماتیک نبوده است. سایت خبری- تحلیلی بازسازی بقیع راه‌اندازی شده است و از آغاز ماه رجب هر سال تا تاریخ هشتم شوال به مدت 100 روز انتفاضه سایبری بازسازی بقیع با شرکت مدیران سایت‌ها و وبلاگ‌ها انجام می‌شود.
طبق سوالاتی هم که از مراجع شده است برخی صرف حقوق شرعیه در این امر را جایز دانسته‌اند و برخی دیگر آن را از شعائر شمرده‌اند و حتی برخی از مراجع تلاش برای بنای قبور ائمه بقیع را واجب خوانده‌اند.
روشن است که راه بازسازی بقیع نه تلاش‌های فردی و افراطی است بلکه مذاکره و بسته سیاستی مناسب ایجابی و سلبی است. باید از دولتی که حتی به حقوق شهروندان خود احترام نمی‌گذارد خواست حق عده‌ای برای بزرگداشت زعمای دین‌شان را مدنظر قرار دهد، کاری که بسیار سخت است و نیاز به لطافت و ظرافت‌های خاص خود دارد. باید به این هم فکر کرد که ائمه بقیع بیش از مقبره به چه چیزهایی نیاز دارند؟ نتایج این فکر از این یادداشت جالب‌تر خواهد بود.
منابع:
1. آثار اسلامی مکه و مدینه، رسول جعفریان
2. اطلس اماکن مکه مکرمه و مدینه منوره، معاونت آموزش و پژوهش بعثه مقام رهبری
3. تاریخ حرم ائمه بقیع و آثار دیگر در مدینه منوره، محمد صادق نجمی
4. تخریب و بازسازی بقیع به روایت اسناد، علی قاضی عسکر
5. زیارت پیامبر و اولیاء، علی اصغر رمضانی
6. صحیفه امام خمینی (ره)
7. روزنامه ابتکار، شماره 1216
8. زائر، نشریه سازمان حج و زیارت
9. سایت خبری-تحلیلی بقیع – کد خبر 1279
10. سایت خبری - تحلیلی تابناک،کد خبر 12046
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
زمان طلایی سوزاندن کربوهیدرات ها چه وقتی است؟ بوگاتی میسترال سریع‌ترین خودرو بدون سقف در تاریخ است!(+عکس) لایه‌ای که بر سطح آبغوره‌ها می‌بندد، ضرر دارد؟/ چه کنیم این لایه تشکیل نشود؟/ تفاوت لایه ضخیم ژله‌ای با لایه کپکی رتبه‌بندی بدهی دولت ها در اقتصادهای بزرگ جهان (+ اینفوگرافی) بزرگترین سیاه چاله در جهان کدام است؟ (+عکس) تمرین‌های چشمی مشکلات بینایی را رفع می‌کنند؟ نفت داشلاری؛ میراث تلخ صنعت نفت برای دریای خزر(+عکس) ایلان ماسک: افرادی که من را به تماس با روسیه متهم می‌کنند، با بمب اتم می‌زنم ۱۶ ساعت عملیات جستجو برای یافتن ۹ کوهنورد در ارتفاعات شمیرانات پرتاب دو بمب آتش‌زا در اطراف خانه نتانیاهو تهرانی ها امسال فقط ۵ روز هوای پاک تنفس کردند! رئیس سازمان نظام پرستاری: پلیس در بیمارستان ها مستقر شود مخالفت مجدد با استفاده از خاک و آسمان عراق برای حمله به دیگر کشورها دستگیری فیلمبردار صحنه قتل دکتر داوودی در یاسوج وزیر دارایی اسرائیل: شهرک‌سازی‌ها در غزه صورت خواهد گرفت
اخبار و تحلیل های ترکیه