زیست نیوز - مدت
40 سال است که بیست و دوم آوریل، به عنوان "روز زمین" نامگذاری شده تا
توجهات به سوی برخی از مشکلات اجتماعی و زیست محیطی مانند تغییرات آب و
هوایی، از دست رفتن تنوع زیستی و کاهش منابع طبیعی جلب شود. بر همین اساس،
موسسه "ورلد واتچ" طی سال جاری میلادی به معرفی برخی از ابتکاراتی که برای
کاهش این مشکلات به کار گرفته شده، پرداخته است.
کشاورزی، مواد غذایی لازم برای انسان را فراهم کرده و منبع
درآمد بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان محسوب می شود. از این رو،
ابتکارات ساده برای کاهش غذای دور ریز و یا کمک به فقرا برای افزایش
خودکفاییشان، می تواند شرایطی را برای کشاورزی فراهم کند که بدون آسیب کره
زمین، غذای مردم آن فراهم شود. در ادامه برخی از این ابتکارات که توسط
کشاورزان، دانشنمدان، سیاستمداران و تاجران برای افزایش سلامت محیط زیست و
تامین امینت غذایی استفاده شده اند را معرفی می کنیم.
تضمین حق دسترسی به غذا
تقریبا یک میلیارد نفر از جمعیت جهان از گرسنگی مزمن رنج
برده و 98 درصد این افراد در کشورهای در حال توسعه ساکن هستند. برای مقابله
با چنین شرایطی، دولت برزیل "برنامه کسب غذا" را به اجرا گذاشته که بودجه
لازم برای سازمان های محلی مانند بیمارستان ها، مراکز توانبخشی، مدرسه ها و
...، در راستای خرید و توزیع میوه ها، سبزیجات و محصولات دامی از کشاورزان
خرده پا را فراهم می کند.
کنترل پتانسیل تغذیه ای و اقتصادی سبزیجات
کمبود ریز مغذی ها مانند ویتامین آ، ید، آهن و ...، بیش از یک میلیارد نفر از مردم جهان را تحت تاثیر قرار داده است. از این رو، "Slow Food International"
به گسترش رژیم غذایی و حفظ تنوع زیستی از طریق کمک به کشاورزان برای رشد
گونه های محلی و بومی میوه ها و سبزیجات مختلف، سازماندهی کارگاه های آشپزی
و ... اقدام کرده است.
کاهش ضایعات غذایی
بر اساس ارزیابی های سازمان خوار و بار جهانی (فائو)،
تقریبا یک سوم از غذای تولیدی برای مصرف انسان دور ریخته می شود که رقمی در
حدود 1.3 میلیارد تن در سال است. از این رو، در شهر نیویورک، مرکز "سیتی
هاروست" تقریبا 28 میلیون پوند غذای مازاد را از رستوران ها، خواروبار
فروشی ها، کافه تریاها، مزارع و ... جمع آوری کرده و برای 600 برنامه غذایی
محلی مورد استفاده قرار می دهد.
تغذیه شهرها
خانوارهای فقیر شهری بیش از 60 تا 80 درصد درآمد خود را صرف
خرید مواد غذایی کرده و در صورت کاهش درآمدهایشان، همواره در معرض خطر
گرسنگی یا سوء تغذیه قرار دارند. یک سازمان غیر دولتی فرانسوی به نام "Solidarites" طی
برنامه ای، آموزش و بذر لازم برای کاشت در مزارع عمودی، در یکی از حلبی
آبادهای "نایروبی" پایتخت کنیا را فراهم کرده است. فعالیت زنان منطقه زاغه
نشین "کیبرا" هدف اصلی این برنامه است.
برداشت محصول بیشتر از هر متر مربع
میلیون ها کشاورز در سراسر جهان به ویژه در مناطق خشک مانند
آفریقا، فعالیت خود را بر اساس کاشت دیم و نزولات آسمانی انجام می دهند.
با توجه به روند سریع تغییرات آب و هوایی، دانشمندان معتقدند که این نوع
کشت طی دهه های آینده کاهش چشمگیری خواهد داشت. از این رو، شرکت "International Development Enterprises" سیستم
ساده و ارزان آبیاری را تولید کرده و در اختیار کشاورزان زامبیا، هند و
دیگر نقاط جهان قرار داده است. سیستم آبیاری آنها شامل یک پمپ آب که بدون
استفاده از سوخت های فسیلی، آب را از زیر زمین خارج کرده و کیت آبیاری قطره
ای به قیمت تنها 5 دلار می شود که می تواند منطقه ای به مساحت 20 متر مربع
را به خوبی پوشش دهد.
افزایش حاصلخیزی خاک
هر ساله بیش از 29 میلیون هکتار یا زمین لازم برای رشد 20
میلیون تن غلات به بیابان مبدل می شود. برای مقابله با "بیایان زایی" و
فرسایش خاک، "موسسه تحقیقاتی بین المللی غلات" به آموزش کشاورزان مالی،
بورکینافاسو و نیجر به منظور اضافه کردن مقدار مشخص و هدفمند کود در زمان
کاشت و یا بلافاصله پس از آن پرداخته است. این مساله باعث افزایش 44 تا 120
درصدی محصولات کشاورزی در این کشورها شده است.
مقابله با تغییرات آب و هوایی
تغییرات آب و هوایی، از طریق کاهش حاصلخیزی خاک و میزان
محصول نهایی، تاثیرات منفی چشمگیری بر کشاورزی دارد. برای مقابله با این
مساله و جلوگیری از فرسایش خاک، کشاورزان در نیجر نزدیک به 5 میلیون هکتار
درخت های که به آب زیاد نیاز نداشته، از فرسایش خاک جلوگیری کرده و جذب
هرچه بیشتر دی اکسید کربن را موجب می شوند، کاشته اند. این مساله به بهره
وری بیشتر مزارع و افزایش مقاومت آنها در برابر خشکسالی بدون نیاز به مواد
شیمیایی منجر شده است.
ترسیم مسیری جدید برای محدود کردن گرسنگی
اقدام های متقابل نسبت به قحطی و بلایای طبیعی معمولا شامل
ارسال محموله های عظیم غذایی می شود. این مساله، کشورهای بحران زده را از
سرمایه گذاری در سیستم های کشاورزی پایدار و ایجاد زیرساخت های لازم برای
انتقال مواد غذایی به مناطق محروم باز می دارد. "برنامه غذای سازمان ملل"،
طرح خرید محصولات تازه از کشاورزان محلی و توزیع آنها بین مناطق محروم
داخلی و خارجی را به اجرا گذاشته است.
بهبود تولید مواد غذایی از دام
بنابر ارزیابی فائو، 21 درصد از نژادهای دام جهان در معرض
خطر انقراض قرار دارند. اما در استان "آندرا پرادش" هند، کیفیت خوراک دام
ها به منظور تولید شیر و گوشت بیشتر از تعداد دام کمتر، با استفاده از چمن،
ذرت خوشه ای و سبوس افزایش یافته است. این مساله به خوبی نشان می دهد که
کسب درآمد از دامداری با کاهش آسیب رساندن به محیط زیست امکان پذیر است.