بحران کره همه چیز زیر سر "عمه ، شوهر عمه و عمو" است

عصر ایران؛ پرناز صدیق - اسماعیل بشری، کارشناس شبه جزیره کره، معتقد است تهدیدات نظامی پیونگ یانگ علیه سئول، نهایتاً به جنگ اتمی و یا فراگیر غیراتمی میان دو کره منجر نخواهد شد ولی اگر رژیم کره  شمالی چنین جنگی را آغاز کند، در واقع پای در جاده نابودی نهاده است. با این حال وی تاکید می کند که در پیونگ یانگ نیز عقلایی وجود دارند که مانع از جنگ افروزی رهبر جوان و بی تجربه کره شمالی شوند. متن زیر گفتگوی عصر ایران است با دکتر اسماعیل بشری درباره بحران شبه جزیره کره.


خیلی از  ناظران سیاسی، تهدیدات کره شمالی علیه کره جنوبی و آمریکا را جدی نمی گیرند. به نظر شما، خطر جنگ در شبه جزیره کره تا چه حد جدی است و اصلاً دلایل این وضع چیست؟

تهدیدات کره شمالی به هر حال جدی است و نمی توان آنها را بی اهمیت تلقی کرد. کره شمالی در وضع بدی به سر می برد که علت آن از یکسو ماهیت ایدئولوژیک حکومتش است که موجب می شود در سیاست داخلی و خارجی انعطاف بسیار کمی داشته باشد. از سوی دیگر وضع اقتصادی کره شمالی بسیار نامطلوب است و متحدان نزدیکش هم فقط در حد "بخور و نمیر" می توانند به این کشور کمک مالی و اقتصادی بکنند.

در کنار کره شمالی، کشور متنعم کره جنوبی قرار دارد که با در پیش گرفتن سیاست باز اقتصادی و پذیرش سرمایه گذاری های خارجی، در عرصه صنعت و تجارت بین المللی به یک غول کوچک اقتصادی بدل شده است. اما که شمالی برای سیر کردن شکم مردم خودش هم دچار مشکل است. حتی زمین های کشاورزی کره شمالی هم زمین های نامرغوبی است و این کشور کشاورزی خوبی هم ندارد. درآمد سرانه کره شمالی هم بسیار پایین است و در مجموع اوضاع اقتصادی این کشور وخیم است.

 این وضع بد در کنار وضع اقتصادی مطلوب کره جنوبی، موجب شده است که مردم کره شمالی در صورت امکان، به کره جنوبی و یا سایر کشورها فرار کنند.  دولت کره شمالی در اطراف کشور خودش سیم خاردار کشیده است که حتی کسی از دریا هم نتواند از مرزهای این کشور به خارج بگریزد. این وضع نامطلوب، موجب احساس عدم امنیت شدید کره شمالی شده است.

 رهبر فعلی کره شمالی هم جوان بی تجربه ای است که تازه به قدرت رسیده است. گرداننده اصلی او هم آدم های بانفوذی در اطراف او هستند از جمله عمه او که این روزها مجدداً در صحنه سیاست کره شمالی ظاهر شده است.

کیم جونگ ایل، رهبر سابق کره شمالی، فرزندش کیم جونگ اون را که رهبر کنونی این کشور است، از همان دوران کودکی و نوجوانی زیر نظر و تحت تاثیر تربیت خواهر خودش قرار داد. یعنی کیم کیونگ هی، عمه کیم جونگ اون، نقش قابل توجهی در شکل گرفتن شخصیت او داشته است.^*

حتی زمانی که کیم جونگ اون 27 ساله به قدرت رسید، برخی افراد معتقد بودند شوهرعمه وی، یانگ سوگ تااِک، رهبر پشت پرده کره شمالی است. چون یانگ سوگ تااک، از حوالی سال 2005 به عنوان معاون کمیسیون دفاع ملی کره شمالی تعیین شده بود و نقش زیادی در تحقق رهبری کیم جونگ اون جوان بر نظامیان کره شمالی ایفا کرده است.

مجموع این شرایط، برخی را به این نظر رسانده که خانم کیم کیونگ های با استفاده از اقتدار معنوی خودش و نیز قدرت رسمی شوهرش، نقش زیادی در  تصمیمات و اقدامات رهبر جوان کره شمالی دارد.

خلاصه اینکه، ظاهراً همه اقدامات جدید کره شمالی را نمی توان به پای رهبر این کشور گذاشت. آدمهای قدیمی حزبی هم در این اقدامات نقش مهمی دارند که به عنوان مثال، جان سونگ تائک، عموی رهبر فعلی کره شمالی، یکی از آنهاست. برخی از کارشناسان کره شمالی، معتقدند که قدرت  عموی کیم جونگ اون حتی از قدرت شوهر عمه وی نیز بیشتر است و جانگ سونگ تائک را دومین مرد قدرتمند کره شمالی می دانند.  

تهدیدهای جنگ طلبانه کره شمالی علیه کره جنوبی با هدف بهبود اوضاع داخلی کره شمالی صورت می گیرد.

بله. یعنی کره شمالی از جانب همسایه جنوبی احساس خطر می کند و بیم دارد که جنوبی با کمک آمریکا و ژاپن هر آن اقدام به سرنگونی دولت پیونگ یانگ کند تا زمینه ادغام دو کره فراهم شود. به همین دلیل کره شمالی به سراغ سلاح های هسته و موشک بالستیک قاره پیمایش رفته است.

مگر کره جنوبی الان خواهان ادغام با کره شمالی است؟ این ادغام که به ضرر اقتصاد سئول است.

بله، ولی من ماجرا را از زاویه نگاه رهبران یپونگ یانگ توضیح دادم. کره جنوبی در حال حاضر تمایل چندانی به ادغام ندارد. سئول در سال های اخیر سعی کرده با ایجاد تاسیسات مشترک در کره شمالی و اعزام متخصصین خودش به این کشو، وضعیت اقتصادی همسایه شمالی اش را بهبود ببخشید تا بلکه در آینده دور، که زمینه ادغام دو که فراهم می شود، تعادلی از حیث وضعیت اقتصادی بین دو کشور وجود داشته باشد. مصیبت اقتصادی ناشی از ادغام را آلمان غربی پس از یکی شدن با آلمان شرقی تحمل کرد و کره جنوبی از تجربه آلمان غربی درس گرفته است.

   به نظر می رسید رهبر جدید کره شمالی، نسبت به پدر و پدربزرگش، کمی غربگرا باشد ولی همین رهبر به ظاهرا غربگرا، در آستانه جنگ با آمریکاست.

رهبر جدید کره شمالی برای کسب محبوبیت در داخل کشور، یک سری اصلاحات سطحی و ظاهری مثل ایجاد پارک کودک و آزادکردن خوردن سیب زمینی سرخ کرده – که در کره شمالی یک غذای غربی است - انجام داده است! او از سوی دیگر می خواهد با روش های تند جنگ طلبانه، احساسات ملی گرایانه مردم را تقویت کند تا خودش محبوب تر شود. اما نتیجه اقدامات او، کشیده شدن کره شمالی به لبه پرتگاه جنگ بوده است.

 جنگ با کره جنوبی، چه سودی برای پیونگ یانگ می تواند داشته باشد؟

کره شمالی اگر وارد جنگ پیشدستانه شود، حمایت چین را هم نخواهد داشت و در واقع به یک عملیات انتحاری دست زده است. بنابراین من معتقدم عقلای کره شمالی در نهایت جلوی حمله این کشور به کره جنوبی را می گیرند ولی اگر چنین جنگی درگیرد، تعداد سربازان کره شمالی بیشتر از کره جنوبی است؛ چون در کره شمالی هر فرد بالغی سرباز محسوب می شود. اما از حیث تجهیزات نظامی کره جنوبی خیلی قوی تر از کره شمالی است و اوضاع با دهه 1950 فرق کرده است.

با توجه به مداخله قطعی آمریکا در جنگ تمام عیار احتمالی بین این دو کشور، به نظر شما چنین جنگی منجر به فروپاشی رژیم کره شمالی می شود؟

بله، چنین امری بسیار محتمل است! اگر کره شمالی جنگ را آغاز کند و جنگ بالا بگیرد، جنگ را می بازد زیرا الان دیگر استالین و مائویی در کار نیستند که در چنین شرایطی از کره شمالی حمایت کنند. روسیه و حتی چین از کمونیسم فاصله گرفته اند. چین می داند که اگر وارد یک جنگ شدید در شبه جزیره کره شود، اقتصادش دچار مشکل می شود. بنابراین کره شمالی اگر وارد یک جنگ پیشدستانه شود، تنها خواهد ماند و این تنهایی در یک جنگ تمام عیار می تواند منجر به نابودی رژیم این کشور شود. 

کره شمالی اصلاً می تواند به سئول حمله اتمی کند؟

احتمالش خیلی کم است زیرا سیستم های دفاع ضد موشک آمریکا، مانع از رسیدن موشک اتمی کره شمالی به سئول خواهد شد. حتی اگر کره شمالی بخواهد با هواپیما به سئول حمله کند، باز به احتمال زیاد، آمریکا و کره جنوبی مانع از به ثمر رسیدن چنین حمله ای می شوند. حالا فرض کنیم کره شمالی به هر طریق ممکن بمبی اتمی را در کره جنوبی منفجر کند. کره جنوبی آسیب می بیند ولی اقدام تلافی جویانه آمریکا خیلی شدیدتر خواهد بود. یعنی یک بمب اتمی کره شمالی در سئول، ممکن است با چند بمب اتمی آمریکا در کره شمالی مواجه شود تا پیونگ یانگ دیگر توان حمله مجدد به کره جنوبی نداشته باشد. آمریکا از همان دهه 1950 تلفات زیادی در کره جنوبی داده است تا این کشور را از دست کره شمالی و چین نجات دهد. نیروهای آمریکایی از همان دوره در کره جنوبی مستقر شده اند و الان 40هزار سرباز آمریکایی در کره جنوبی مستقرند. آمریکا قدرت پاسخ سخت شدیدتر را دارد ولی کره شمالی با هفت یا هشت بمب اتمی، نسبت به حریف خود، توانایی بالایی ندارد.

حمله به جزایر گوام دقیقهً چه دستاوردی برای پیونگ یانگ می تواند داشته باشد؟

جزایر گوام بخشی از خاک آمریکاست و حمله کره شمالی به این جزایر، به هر حال نوعی قدرت نمایی است ولی این حمله، مثل نیش یک زنبور به یک گوریل است. زنبور می تواند گوریل را نیش بزند ولی قطعاً پاسخی که از گوریل دریافت می کند، پاسخی نابودکننده است!

در نهایت فکر می کنید جنگ شروع می شود یا نه؟

به نظر من جنگی رخ نمی دهد و پیونگ یانگ حداکثر به یک سری عملیات نظامی محدود در مرز دو کشور بسنده می کند. آمریکا هم بعد از این تنش مختصر، احتمالاً یک سری از تجهیزات نظامی اش را از منطقه خارج می کند تا تنش بیش از پیش فروکش کند. این نکته را هم بیفزایم که تهدیدهای کنونی کره شمالی، دست کم گفتگوهای شش جانبه انجام شده در سال 2008 بر سر مساله فعالیت های هسته ای را به تعویق خواهد انداخت زیرا در چنین شرایطی، هیچ کشوری تمایلی به مذاکره ندارد و مذاکره، منوط به فروکش کردن تنش های کنونی است.

* او اولین زن در کره شمالی است که به درجه ژنرالی رسیده و از مقامان متنفذ این کشور است.