غازهای کاخ صدام در باغ پرندگان تهران

 همشهری جوان نوشت: «کلاغ‌ها هم از تهران فرار کردند.» 5 سال پیش بود که روزنامه‌ها با این تیتر خبر از یک فاجعه زیست‌محیطی دادند. اما.حالا اگر بخواهید به یک بچه، پرنده‌ نشان بدهید یا خودتان به یاد روزگار گذشته این موجودات نازنین را از نزدیک ببینید، دیگر لازم نیست راهی روستا‌های اطراف و جاهای خوش‌آب‌وهوا بشوید. کافی است بروید پارک جنگی لویزان و برای چند ساعتی در بین قو‌های سپید، اردک‌های کله سبزو شترمرغ‌های آفریقایی گم بشوید و فراموش کنید اینجا همان تهرانی است که یک روز‌هایی از فرط آلودگی هوا به‌ نفس می‌افتاد.
 
پرنده‌های باغ شهر
 
پایتان را که بگذارید داخل باغ، سروصدای طوطی‌های سخنگو اولین چیزی است که توجه‌تان را جلب می‌کند: «سلام، خوش آمدید!» طوطی‌های بامزه بزرگی که روزبه‌روی در ورودی گذاشته‌اند تا با حرف زدنشان دل بازدید‌کننده‌ها را همان اول کاری ببرند. معماری پارک پلکانی است و از اینجا که ارتفاع زیادی دارد، می‌شود بعضی از قسمت‌های باغ را دید.

البته نه آنقدر که همه چیز لو برود. از کنار جایگاه طوطی‌های سخنگو برای پایین رفتن و گشتن در باغ راه باز کرده‌اند. رنگ‌آمیزی گیاهان و گل‌های باغ آنقدر چشمنواز است که تا رسیدن به اولین قفس پرنده‌ها، بیشتر از صدای قرقاول‌ها محو آنها می‌شوید.

بیشتر از 100 نوع درخت مختلف اینجا کاشته‌اند و به همین خاطر درخت‌های اینجا، فقط شبیه همان‌هایی نیستند که هر روز در کوچه و خیابان می‌بینیم. اولین پاگرد پله‌ها، مخصوص قفس قرقاول‌ها با آن سر سبز و سرخشان است.

کنار هر کدام از قفسه‌ها یک تابلوی چوبی گذاشته‌اند که اسم پرنده را به فارسی و انگلیسی نوشته و به سوال بچه‌ها که تند‌تند می‌پرسند: «اسم این چیه؟» جواب می‌دهد. هر کدام از قفس‌ها هم یک مسئول دارد که حواسش هست مردم وقتی زیادی با پرنده‌ها گرم می‌گیرند، کاری نکنند که خطرناک باشد.

پاگرد بعدی پر از کبوتر‌های تپل مپل است که بیشتر‌شان زیر نور آفتاب چرت می‌زنند یا خودشان را باد می‌کنند غیر از کبوتر‌های سفیی که در فیلم‌ها زیاد دیده‌ایم، انواع دیگری از این پرونده هم در رنگ‌های سبز و طوسی اینجا هستند و جمع کبوتر‌ها حسابی جمع است.

همینطور که از پله‌های پایین می‌روید، چشمتان به دریاچه و غاز‌های گردن دراز می‌افتد که حدود 50 متر پایین‌تر دارند آب بازی می‌کنند. ولی قبل از رسیدن به دریاچه‌ای که شبیه برکه‌های کارتون‌های بچگی‌های تمیز و پر از اردک و قو است، پرنده‌های دیگری هم در راه هستند.
 
وسط تابلوهای باب راس
 
سمت راست دریاچه پارک، محل نگهداری بوقلمون‌‌هاست .کنار محوطه بوقلمون‌ها، کبک‌ها با آن پاهای کوتاه برای خودشان می‌چرخند و کاری به کسی ندارند. نگهبان‌ها هم کبک‌ها را آزاد گذاشته‌اند و مجبور‌شان نمی‌کنند که فقط داخل قفس باشند. شتر‌مرغ‌های آفریقایی همسایه دیوار به دیوار بوقلمون‌ها هستند که به خاطر قد درازشان حصار بلند‌تری برایشان ساخته‌اند.

می‌گویند حافظه این شتر مرغ‌ها فقط 3 ثانیه است و برای همین هر کس که بهشان نزدیک می‌شود، همگی با هم گردن می‌کشند و به او زل می‌زنند اما هیچ وقت قیافه شما برایشان عادی نمی‌شود چون سه ثانیه بعد همه چیز یادشان می‌رود.

با این حال، با آن قیافه‌های خونسرد و بی‌تفاوت موجودات بامزه و دوست‌داشتنی‌ای هستند. از اینجا می‌توانید به سمت دریاچه از پله‌ها پایین و پایین‌تر بروید تا به یک پل زیبای چوبی در وسط دریاچه برسید. بدون اغراق پرسروصداترین قسمت باغ همین‌جاست که مدام صدای شیرجه مرغابی‌ها و تند‌تند بال زدن غاز‌ها بلند می‌شود. منظره این قسمت از باغ با درخت‌هایی که دور دریاچه را گرفته‌اند، به شدت کارت پستالی است. طوری که انگار مستقیم سر از یکی از تابلو‌های باب راس در آورده‌اید. تنها چیزی که یاد‌آوری می‌کند هنوز در شهر هستید، ساختمان‌های بلندی است که هنوز پشت‌سرتان قرار دارند.
 
حالا با این همه پرنده، اردک‌های سیاه کاکل، فلامینگو‌های سفید و پلیکان‌هایی که با آن منقار بامزه‌شان مشغول بازی هستند، تهران دیگر شهری نیست که کلاغ‌ها هم از آن فرار کرده‌اند؛ تهران خانه جدید پرنده‌های جهان است.
 
 مدیر اجرایی باغ پرندگان درباره نگهداری مجموعه می گوید:محدوده جنگلی شرق تهران همیشه پتانسیل خوبی برای کار‌های این‌چنینی داشت، اما این منطقه معضلات اجتماعی زیادی هم داشت و محل تجمع معتادان و خلافکار‌ها بود.

در سال 85 ما در راستای استفاده بهینه از جنگل و همچنین طرح جامع جنگل لویزان، محدوده‌ای را تحت عنوان قطب سیاحتی، گردشگری و توریستی انتخاب کردیم. به این ترتیب 86 هکتار از این زمین‌ها را که در اختیار شهرداری و سازمان منابع طبیعی بود، در اختیار گرفتیم. از سال 86 بیست‌وسه‌هکتار از این منطقه به طرح باغ پرندگان اختصاص پیدا کرد.

کار‌های طراحی، مطالعات زیست‌محیطی، منابع طبیعی و اجتماعی از سال 90 شروع شدند و در اواسط همین سال هم مراحل اجرایی به تدریج انجام شدند.
 
از 23 هکتار، 17 هکتار مربوط به فاز اول می‌شد که قسمت روباز باغ را شامل می‌شود. در این بخش برکه‌ها و پرندگانی که پرواز‌های بلندی ندارند، دیده می‌شوند. اما در فاز دوم که 6-5 هکتار باقیمانده را در بر می‌گیرد، ما یک فضای سرپوشیده خواهیم داشت.

الان در این قسمت هم مراحل اجرایی آغاز شده و ستون‌ها هم نصب شده‌اند. این قسمت پوشیده مخصوص پرنده‌هایی است که بلند پرواز می‌کنند. کاری که در فاز دوم انجام می‌شود، یک حرکت منحصر به‌فرد است در اینجا ما داریم 6 - 5 هکتار را با 12 ستون مسقف می‌کنیم. در حالی که بزرگ‌ترین سازه‌های نیمه پوشیده جهان که استادیوم‌های ورزشی هستند، مساحتی کمتر از یک هکتار دارند. علاوه بر این سازه‌های اینچنینی در مناطق مسطح هستند، اما ما اینجا داریم روی تپه ماهور‌ها این کار را می‌کنیم. در حال حاضر هم منتظر کابل و توری‌ها هستیم که باید از کشور ایتالیا برسند.
 
غاز‌های کاخ صدام اینجا هستند!
 
مهندس حسن کریمیان، شهردار منطقه 4 تهران با آن لهجه شیرین اصفهانی در مورد سختی‌های احداث باغ پرندگان با جزئیات کامل حرف می‌زند. اما موقع صحبت از مشکلات هم برق رضایت خاصی در چشم‌هایش دیده می‌شود. کریمیان حالا آنقدر به این باغ افتخار میکند که باور دارد اینجا حتی از باغ پرندگان شهر خودش، اصفهان هم بزرگ‌تر، کامل‌تر و از هر جهت بهتر است.

شهردار منطقه 4 می‌گوید: «باغ پرندگان تهران، بعد از برج‌های آزادی و میلاد به یکی دیگر از سمبل‌های شهر تبدیل می‌شود. به جرات می‌گویم این مجموعه، یکی از بی‌نظیر‌ترین باغ‌های پرندگان نه تنها در ایران و خاورمیانه که در جهان است. ما در اینجا 55 گونه پرنده داریم که تعداد آنها به 6500 عدد می‌رسد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید غاز‌های کاخ صدام هم در باغ پرندگان تهران هستند.  این غاز‌ها را برای ما از عراق آورده‌اند.»

به گفته کریمیان بیشتر پرندگان فعلا بومی ایران هستند، اما از آسیا، اروپا و آفریقا هم پرنده‌های نادری به تهران آورده شده‌اند. او در مورد سلامت پرنده‌های باغ هم اطمینان خاطر می‌دهد: «مجموعه مجهز به کلینیک مخصوص پرندگان است تا از بیماری احتمالی آنها جلوگیری شود. ما اینجام سالم‌ترین پرنده‌ها را داریم، چون 30 گروه متخصص محیط زیست در اینجا مستقر هستند و هر پرنده‌ای قبل از ورود باید توسط پزشکان ما معاینه شود.