سقوط یا پرواز

عصر ایران - وزیر راه و شهرسازی ، در شرایطی کار خود را آغاز کرده است که صنعت حمل و نقل هوایی کشور ، در یکی از بدترین شرایط خود به سر می برد و این ، مسؤولیت وزیر (و البته هیأت دولت) در انتخاب مدیران این صنعت در دوره پیش رو را مضاعف می کند.

هر چند ، بخش مهمی از این وضعیت ، به تحریم ها باز می گردد ولی مهم تر از تحریم ها ، اشغال مدیریت های صنعت هواپیمایی کشور توسط افراد غیر متخصص است که صدها برابر بیشتر از تحریم ها، این صنعت را دچار رکود و رخوت کرده است.

رکود و رخوت ، در هر صنعتی می تواند پیامدهای خاص خود را داشته باشد ولی در صنعت حمل و نقل هوایی، تبعات وخیم تری دارد زیرا ناکارآمدی مدیریتی در این حوزه ، همانند دومینو ، مهره به مهره حرکت می کند و نهایتاً به سقوط هواپیما می انجامد و به مرگ دهشت انگیز مردم.

فرض کنید که یک مدیر کارآمد را از صدر یک مجموعه هواپیمایی کنار گذاشته اند و فردی نابلد را به جای او گماشته اند. حال گفت و گوی او و یکی از مسوولان قدیمی و فنی- مهندسی آن مجموعه را بخوانید:

- مسوول فنی و مهندسی: جناب رئیس! این سه هواپیما باید به آشیانه بروند و پروازهایشان متوقف شود.

-مدیر (با تعجب): چرا؟ اتفاقی افتاده؟

-بله. فلان قطعات overtime شده اند.

-چی شده اند؟

-overtime ، یعنی مدت زمان استفاده از آنها تمام شده و باید قطعات عوض شوند.

- خب چرا اینو زودتر نگفتید؟

- قبل از overtime شدن ، چند بار مکاتبه کرده و هشدار داده ام اما توجهی نشده است، ضمن این که این یک موضوع روتین است و نباید برای هر قطعه جدا جدا بیایم و خبر دهم.

- خب! بروید قطعات را عوض کنید.

-حتماً باید این کار را انجام دهیم ولی یکی دو ماه طول می کشد. الان قطعه نداریم و باید سفارش بدهیم. فلانی و فلانی هم که در تأمین قطعات در بازار جهانی افراد شناخته شده ای بودند هم که از مجموعه بیرون رفته اند و این کار را سخت و تر و زمان را طولانی تر می کند.

-یعنی نمی شود پرواز کرد؟

-چرا؟ همین الان هم این سه هواپیما دارند می پرند ولی مشکل اینجاست که برخی قطعات شان قدیمی و overtime شده و بسیار بیشتر از ساعات استانداردشان کار کرده اند.

-پس مشکلی نیست!

-چرا؟ هر لحظه ممکن است یکی از قطعات از کار بیفتد و کل هواپیما را با مسافرانش به زمین بزند.

-ولی اگر هواپیماها را بخوابانیم، کلی ضرر می دهیم و برنامه های پروازی مان به هم می خورد و برای شرکت بد می شود ( در دلش می گوید:برای من پیش فلانی ها که حامی من هستند بد می شود) ؛ خدا بزرگ است. فعلاً پروازها را ادامه دهید. فقط به بچه ها بگو بیشتر دقت کنند.

-این کار خطرناک است. هواپیمای شرکت... را یادتان هست که چند سال قبل سقوط کرد؟ برخی قطعات موتور آن هم overtime شده بودند.

-نفوس بد نزنید آقا! خدا خودش کمک می کند. مگر ما چند تا هواپیما داریم که سه تایش را بخوابانیم. لابد فردا هم می آیید و می گویید فلان هواپیما هم overچی چی شده. بفرمایید آقا،بفرمایید به کارتان برسید... .

آنچه خواندید، اگر در کشورهای دیگر اتفاق بیفتد ، حتماً در یک فیلم سینمایی کمدی رخ داده است اما واقعیت جدی و تلخ این است که نظیر آنچه خواندید، در سال های اخیر در صنعت هواپیمایی کشور واقعاً و جداً متداول شده است!

"هواپیمایی" ، اساساً مقوله ای کاملاً تخصصی است: از خرید و بهره برداری گرفته تا تعمیر و بروزرسانی و حتی نحوه خارج کردنش از رده.
همان طور که نمی توان یک فرد غیر متخصص را در کابین هواپیما نشاند و هدایت یک فروند هوایپای را به او سپرد، نمی توان کل هواپیمایی کشور و یا مدیریت ایرلاین ها را به افراد غیرمتخصص داد و خلبانان و کمک خلبانان و مهندسان پرواز و نیروهای فنی و متخصصان این حوزه را زیر دست آنها قرار داد و انتظار پیشرفت و عدم سقوط داشت.

وزیر جدید نگاهی به روزمه و سابقه برخی مدیران فعال در عرصه هواپیمایی بیندازد تا به عمق فاجعه ای که در پیش روست پی ببرد. کد خاصی نمی دهیم تا حمل بر شخص یا ایرلاین خاصی نشود.
عجیب است اما واقعیت دارد: فلان تیم دسته دومی فوتبال، غیر فوتبالی ها را حتی برای نیمکت نشینی به کار نمی گیرد ولی بخش مهمی از مدیران کنونی در صنعت حمل و نقل هوایی که جان و مال مردم در اختیارشان است را افراد غیر هواپیمایی تشکیل می دهند.

سخن کوتاه می کنیم و از وزیر راه و شهرسازی می خواهیم هم در انتصاب مدیریت ارشد سازمان هواپیمایی کشوری و هم در تدوین شرایط مدیران دیگر این صنعت (حتی در بخش خصوصی که توسط دولت منصوب نمی شوند)، دقت ویژه ، مدیریتی و انسانی و وجدانی داشته باشند تا کسانی بر این مسندهای حساس بنشینند که دارای شرایط زیر باشند:

- تجربه کار در صنعت هواپیمایی و خوشنامی در این حوزه را داشته باشند. گماردن دوست و رفیق هم حزبی و سهم دادن به فلان جریان سیاسی ، جنایت در حق همه مسافران و سهیم شدن در مرگ افرادی است که در سقوط های احتمالی جان خود را از دست می دهند.

-ساختار مدیریت نوین هواپیمایی و روش ها و فرایندها را بداند و اقتصاد حمل و نقل و شرایط اقتصادی کشور را بشناسد.

-شناخت کاملی بر ارکان و اجزای حمل و نقل هوایی (داخلی و بین المللی) داشته باشد.

- بر مسائل مربوط به تحریم ها وقوف کامل داشته باشد و ساز و کارهای موجود در بازارهای رسمی و غیررسمی صنعت هواپیمایی را بشناسد.

وزیر راه و شهرسازی ، قطعاً موافق است که جاهایی مانند هواپیمایی ، محل کارآموزی مدیران نابلد نیست. حتی از منظر فردی نیز باید متوجه باشد که سقوط یک هواپیما ، اگر ناشی از سوء مدیریت باشد، می تواند به برکناری خود وزیر نیز بینجامد کما این که وزیر اسبق راه (حمید بهبهانی) ، بعد از سقوط هواپیمای تهران-ارومیه استیضاح و برکنار شد.

وزیر راه ، نه تنها باید در انتصاب مدیر هواپیمایی کشوری دقت عمل داشته و مسؤولیت این انتصاب را بپذیرد (هر چند که از نظر اداری حکم او توسط دولت صادر می شود) ، بلکه باید نظام نامه ای جدی و خدشه ناپذیر تدوین و اجرا کند تا حتی ایرلاین های خصوصی نیز نتوانند افراد نامتخصص را در صدر خطوط هوایی و هیات مدیره ها به کار گیرند.

در این باره ، گفتنی ها زیاد است که به تدریح بدان خواهیم پرداخت. عجالتاً باید دید چه کسانی بر مسندهای مدیریتی صنعت حمل و نقل هوایی کشور می نشینند؟ متخصصان یا دوستان و آشنایان؟

عدم سقوط هواپیما یا سقوط هایی با ریشه های مدیریتی ، به طور آشکاری با انتصاب رئیس سازمان هواپیمایی و مدیران خطوط هوایی در بخش های دولتی،عمومی و خصوصی ارتباط دارد.