انتقاد علی مطهری از "کاسه های داغ‌تر از آش"

نماینده مردم تهران در مجلس گفت: هر حقی که ما برای خود قائل می‌شویم، ناشی از یک استعداد ذاتی در وجود ماست و آزادی هم در همین تعریف می‌گنجد؛ چراکه از نیازهای طبیعی ماست.

به گزارش ایسنا، علی مطهری در جمع دانشجویان در شیراز طی سخنانی با موضوع«آزادی بیان» با تعریف آزادی به «نبود مانع در مقابل رشد استعدادهای انسان»، تصریح کرد: آزادی اقسام مختلفی دارد که جنبه حیوانی و انسانی را در برمی‌گیرد؛ حوزه آزادی‌های انسانی شامل آزادی تفکر، بیان، اجتماعی و معنوی است و به تعبیر شهید مطهری، آزادی‌های اجتماعی بدون آزادی معنوی میسر نیست، اشتباه بشر در عصر حاضر این است که بدون توجه به آزادی معنوی، خواستار رسیدن به آزادی های اجتماعی است.

وی با اشاره انواع مختلف نقض آزادی را نیز سه صورت دانست و گفت: نخست آن‌که خود فرد باعث سلب آزادی خویش شود و اسیر چیزی باشد، دوم آن‌که دیگران باعث ایجاد محدودیت در زندگی فرد شوند و در مورد سوم، به این صورت است که صاحبان قدرت با وضع قوانینی بر خلاف آزادی‌های معمول، به دنبال تامین منافع خود باشند.

وی با تاکید بر «تفاوت میان آزادی تفکر و آزادی عقیده» افزود: این دو از هم متمایزند؛ چه بسا بعضی عقاید ناشی از تقلیدها و عادت‌هاست و ریشه عقلانی ندارد، به عنوان مثال، دین بسیاری از مردم، صرفا به شکل ارثی است و آن‌ها درباره آن تحقیق نکرده‌اند، اما قوه تفکر باید آزاد باشد و مانعی بر سر راهش وجود نداشته باشد، فردی که با تفکر و حقیقت‌جویی به دنبال درک موضوعی خاص است، حتی اگر به نتایج غلط هم برسد، مورد احترام است.

فرزند شهید مطهری درباره آزادی یادآور شد: شرط آزادی تفکر، صداقت است، شهید مطهری در ابتدای انقلاب تاکید داشت که در جمهوری اسلامی، احزاب غیراسلامی هم حق فعالیت داشته باشند، ایشان مرتب می‌گفتند که هر گروهی باید آزاد باشد تا حرفش را بزند، نه این‌که مجبور به ظاهرسازی در قالب اسلام باشد، مثلا مارکسیست‌ها بتوانند عقاید خودشان را مطرح کنند و با مسلمانان به بحث و گفت‌وگو بنشینند؛ نه این‌که به قرآن استناد کنند و عکس امام را بالا ببرند و با سوءاستفاده از اندیشه‌های اسلام، به تبلیغ تفکر خودشان بپردازند، این فریبکاری و نیرنگ است و موجب شکل‌گیری نفاق می گردد، بهتر است هر گروهی حرف خودش را با استدلال و منطق بیان کند و مردم انتخاب کنند، اما فراموش نشود که مغز آزادی، صراحت و عدم نفاق است.

وی به رفتار پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) در مورد آزادی اشاره کرد و گفت: در ابتدای اسلام، آزادی بسیار خوبی برای بحث وجود داشت، پیامبر اسلام اجازه می‌داد که همه حرف‌های‌شان را بزنند و شبهات‌شان را مطرح کنند. ایشان جلوی هیچکس را نمی‌گرفت، امامان ما الگوی آزادی تفکر بودند؛ حرف همه را می‌شنیدند و پاسخ مناسب ارائه می‌دادند. پیامبر(ص) اگر در آن زمان اجازه نمی‌داد که دیگران حرف‌شان را بزنند، اگر بگیر و ببند به راه انداخته بود، اکنون چیزی از اسلام وجود نداشت، جلوگیری از ابراز عقاید، از اسلام محافظت نمی‌کند، تنها ابزار حفاظت از اسلام، زبان منطق و گفت‌وگوی صریح است.

این استاد دانشگاه هم‌چنین یادآور شد: حضرت علی(ع) می‌فرمایند با من با زبان انتقاد صحبت کنید و مانند حاکمان جبار با من رفتار نکنید، امروز هم اگر مسوولی در شرایط غیرقابل انتقاد قرار بگیرد، هم خودش فاسد می‌شود و هم دیگران را به فساد می‌کشاند.

وی در توصیف شرایط آزادی بیان در کشور با بیان این‌که «اکنون فضا در بسیاری از موارد باز است» اظهار کرد: رسانه‌ها و افراد مختلف به راحتی انتقاد می‌کنند و نمی‌توانیم بگوییم که جو خفقان حاکم است، اما در بعضی مسائل، خط قرمزهای مصنوعی وجود دارد، بنده در شورای نظارت بر مطبوعات عضو هستم؛ گاهی تنگ نظری‌ها و سخت‌گیری‌هایی بوده و هنوز هم هست؛ بارها در مقابل آن ایستاده‌ایم. گاهی حتی جلوی حرف زدن درباره گذشته انقلاب و بعضی شخصیت‌ها گرفته می‌شود، به طوری که خیلی از حوادث را نادیده می‌گیرند و تاریخ را جور دیگری بازگو می‌کنند، اما اوضاع در چند ماه گذشته خیلی بهتر شده است.

وی در بخش دیگری از سخنانش خاطرنشان کرد: بعضی از ما برداشت غلطی از اصل ولایت فقیه داریم و فکر می‌کنیم نباید هیچ حرفی خلاف نظر رهبری بزنیم، در صورتی که این‌گونه نیست و اشکالی ندارد که دیدگاه‌مان را، حتی اگر خلاف نظر رهبری باشد، بیان کنیم، اما متاسفانه عده‌ای فقط به چاپلوسی عادت دارند و کاسه داغ‌تر از آش هستند، به محض این‌که نظری متفاوت با رهبری بیان می‌شود، فرد را به عناوین گوناگونی متهم می‌کنند.

نماینده مردم تهران در مجلس، یادآور شد: مرز التزام به ولایت فقیه، احکام حکومتی است، یعنی شرایط خاصی پیش بیاید که رهبری به ناچار دستوری بدهند تا همه به آن عمل کنند و این به جهت حفظ وحدت در نظام است، وگرنه در مسائل مختلف، خصوصا موارد کارشناسی، ممکن است با رهبری اختلاف‌نظرهایی وجود داشته باشد.