ظریف: توافقی نشده که فکت شیت آن را منتشر کنیم

عده‌ای او را پیروز میدان دیپلماسی می‌دانند و عده‌ای هم پیکان انتقادات را به سمتش نشانه رفته اند. موافقان ظریف می‌گویند، نباید رئیس دستگاه دیپلماسی را تخریب کرد و باید به او بابت دستاوردهایش تبریک گفت، اما منتقدان می‌گویند، انتقاد نکردن از مسؤولان به جای آنکه به پیشبرد اهدافشان کمک کند، برعکس باعث دور شدن آنها از برخی واقعیات یا ندیدن آنها در کش و قوس تشویق‌ها و تبریکها خواهد شد.

 ظریف خودش هم البته مرد رسانه‌ای است و حضورش در صفحات اجتماعی اینترنت و رسانه ملی باعث شده تا نگاه‌ها را بیشتر به سمت خود جلب کند.

به هر صورت فرصتی دست داد تا در یک فضای صریح با رئیس دستگاه دیپلماسی کشور پرسشهایی را مطرح کنیم که حاصل این گفت و گو را در ادامه می‌خوانید. منتقدان و موافقان می‌توانند دوباره قضاوت خود را داشته باشند.

  آقای دکتر! ضمن تشکر از وقتی که به ما دادید، آیا امکان دارد درباره موضوع «فکت شیت» توضیح کاملی بدهید که مردم بدانند سرانجام این ماجرا چیست و به کجا ختم می‌شود؟ آیا اساسا باید منتظر انتشار فکت شیتها از سوی وزارت خارجه باشیم یا خیر؟

  اگر یک مطلب مکتوبی هم منتشر شود، با آنچه من در یک مصاحبه دو ساعته در صدا و سیما گفتم، فرقی نخواهد کرد. گفت و گوی من با شبکه یک سیما را به خاطر دارید؟ در آن مصاحبه هر پرسشی که احساس می‌شد باید مطرح شود، از سوی مجری پرسیده شد تا آنجا که برخی‌ها اسم آن مصاحبه را حتی بازجویی گذاشتند، ولی من همانجا هم از مجری و رئیس صدا وسیما به خاطر فرصت فراهم شده تشکر کردم.

در آنجا ما به تفسیر، با صداقت و با صراحت به موضوعات پاسخ دادیم. بعد از من هم آقای دکتر صالحی و دیگر دوستان این کار را کردند. تقریباً مطلب ناگفته‌ای وجود ندارد و بقیه موارد را با ملاحظات مختلف و منافع ملی کشور را در عالی ترین سطوح کشور بررسی می‌کنند، هر گونه که به ما دستور بدهند، عمل خواهیم کرد، ولی من احساس می‌کنم که موضوع ویژه‌ای نیست که مردم ما در این مصاحبه‌ها با آن آشنا نشده باشند و گفته نشده باشد. من فکر می‌کنم، تمام واقعیات گفته شده و ما خیلی نباید به طرف مقابل توجه کنیم که چه می‌گویند.

اگر در خاطرتان باشد در دوره قبل وقتی که ما توافق ژنو را اعلام کردیم، ولی آمریکایی‌ها فکت شیت منتشر کردند با اینکه توافق با متن اصلی توافق سه صفحه به زبان انگلیسی بود و ما باید آن را ترجمه می‌کردیم، ولی آنها می‌توانستند عین متن انگلیسی را منتشر کنند، اما همه می‌دانند که این کار را نکردند و محورهایی مبتنی بر نگرش خودشان مطرح کردند. من نمی خواهم به آنها خرده بگیرم. می‌دانم که آنها با مشکلات داخلی خودشان مواجه هستند و فشارهای مختلفی از سوی کنگره یا سایر جاها وارد می‌شود.

البته سیاست داخلی آنها به خودشان مربوط است و ما هم در سیاست آنها دخالتی نمی کنیم، اما ما درباره خودمان می‌توانیم صحبت کنیم. ما در دوره قبل، کاری که کردیم این بود که عین متن را منتشر کردیم، هیچ فکت شیتی منتشر نکردیم و به گفته مطبوعاتی‌ها، آن را پیچ ندادیم که بخواهیم منافع خود را از درون و از این رفتارها به دست بیاوریم.

این بار من به شما اطمینان می‌دهم که هر وقت ما به یک متن برسیم، متنی که مورد توافق باشد، عین متن را منتشر خواهیم کرد. اهتمام اصلی ما به مردممان هست، بنابراین اگر آنها می‌روند سه ساعت در کنگره توضیح می‌دهند ما می‌رویم در تلویزیون و برای همه مردم سه ساعت توضیح می‌دهیم و این تفاوتی است که بین ما و طرف مقابل وجود دارد.

 طرف حساب ما مردم هستند و برای همین هم به مردم توضیح دادیم و هر زمان که به توافق برسیم که متنی وجود داشته باشد که این متن، متن معتبری باشد و طرفین روی آن توافق کرده باشند، آن را منتشر خواهیم کرد.

    آیا حقیقتا به این توافق و متن مشترک نرسیده اید؟

 هنوز چنین متنی وجود ندارد. ما بارها گفته ایم که بر روی یک چرک نویس کار کرده ایم که با توجه به اینکه مدت زیادی نیاز به کار داشت، تصمیم گرفتیم در مقطع دیگری آن را اعلام کنیم، چون احساس کردیم که همه راه حلها در دسترس است، اما هنوز به این نقطه نرسیده ایم که این توافق به یک توافق مبنای کار تبدیل شود که بتواند قطعنامه شورای امنیت آن را تاأیید کند . هنوز به این توافق و متن مشترک نرسیده‌ایم و این ۷۰ یا ۸۰ روز باقی‌مانده برای توافق نهایی به همین منظور در نظر گرفته شده است.

   چند روز پیش «جان کری» اعلام کرد که کنگره نباید در کار دولت در موضوع هسته‌ای دخالت کند، در این خصوص به نظر می‌رسد که اختلافات جدی بین کنگره و دولت آمریکا وجود دارد، آیا این اختلافات در میان مدت و در بلند مدت برای ادامه کار یا توافق نهایی مشکل ساز نخواهد بود؟

 من به دلایل مختلف احساس می‌کنم که در آمریکا اختلافاتی وجود دارد. یک گروه از این دلایل وجود رقابتهای سیاسی و انتخاباتی است و برخی‌ها در آمریکا نمی خواهند که اوباما امتیاز موشکی ایران و آمریکا در موضوع هسته‌ای را در آستانه انتخابات جدید ریاست جمهوری در این کشور داشته باشد.

ما دیدیم که خانم کلینتون اعلام آمادگی برای شرکت در انتخابات را به طور رسمی اعلام کرده است و همین موضوع به تنهایی نشان می‌دهد که عده‌ای در داخل آمریکا مایل نخواهند بود که امتیاز حل مشکل بین ایران و آمریکا در اختیار دموکراتها و بخصوص اوباما باشد.

الان فصل انتخابات در آمریکا شروع شده است و دیگر همه چیز رنگ و بوی انتخاباتی و سیاسی دارد، بنابراین ما نمی توانیم این موضوع را فراموش کنیم که یک رقابت بین احزاب آمریکا و حتماً رقابت داخلی در یک حزب برای رسیدن به ریاست جمهوری آمریکا وجود دارد.

 از نگاه گروه های انتخاباتی حل مسأله هسته‌ای ایران یک امتیاز بزرگ برای اوباما در انتخابات آینده محسوب می‌شود و این یک امتیاز تاریخی خواهد بود و بعضی‌ها نمی خواهند این امتیاز ویژه را به اوباما و دموکراتها بدهند.

در خصوص رژیم صهیونیستی هم باید بگویم، اصولاً آنها دنبال ایجاد اختلاف هستند. این رژیم توانسته در چند سال گذشته سیاستهای تجاوز کارانه خود را در سایه تهدید انگاری ایران و ترویج ایران هراسی به پیش ببرد و خود را تا حدی پشت این جنجالها و دروغ پردازی‌ها مخفی کند. برای اسراییلی‌ها پایان این موضوع بسیار هزینه بر است. امروز متأسفانه رژیم صهیونیستی بیشترین حضور را در صحنه سیاسی آمریکا دارد. یعنی الان در آمریکا بسیاری از مردم معتقدند که سیاستهای دنبال شده در کنگره بسیار متأثر از فشار گروه های صهیونیستی داخلی آمریکا مانند آیپک است. در مورد آمریکا البته واقعیتهای دیگری هم وجود دارد و اختلافات داخلی، گرایشهای حزبی و دیدگاه های نو محافظه کاران و جنگ طلبان را هم نباید نادیده بگیریم.

در آمریکا برخی‌ها منافع اقتصادی زیادی از بحرانها و وجود اختلافات به دست می‌آورند و به دنبال ایجاد شرایط متشنج و جنگی هستند. مجموعه اینها دست به دست هم می‌دهد تا یک اختلاف نگرش اساسی را ما در آمریکا شاهد باشیم، البته آنها حتماً تلاش خواهند کرد که از این وضعیت برای پیشبرد اهداف خودشان هم استفاده کنند و آن را به یک عامل فشار بر جمهوری اسلامی ایران بدل کند و ما هم در واقع نگری باید متوجه نیرنگها و بازی‌های مذاکراتی طرف مقابل هم باشیم که ان‌شاا... با لطف خداوند و حمایت مردم و دعای آنها این توجه و مراقبت در تیم مذاکره کننده وجود دارد.

    شما سالها در آمریکا زندگی کرده اید، آمریکای امروز را قدرتمند می‌دانید یا آمریکای دهه ۹۰ یا ۸۰ میلادی؟

این واقعیت را باید بپذیریم که دیگر جهان مثل گذشته نیست. انحصارات در حوزه های مختلف بخصوص اقتصادی و رسانه‌ای شکسته شده و دیگر رسانه های صهیونیستی و آمریکایی تنها قدرتهای بزرگ رسانه‌ای نیستند.

امروز هرکس می‌تواند با داشتن یک رسانه کوچک مانند وبلاگ یا صفحات اجتماعی در دنیای مجازی پیام خود را به جهان منتقل کند. شما می‌توانید با یک پیام کوتاه توییتری از تمام رسانه های مختلف عبورکرده و پیام خود را به مخاطبان برسانید. از طرف دیگر با پایان یافتن جهان دو قطبی، در واقع ابزار قدرت متعدد و متکثر شده است.

 دیگر با ثروت و قدرت نظامی نمی توان دنیا را به زیر سلطه خود درآورد و آمریکا هم دیگر نمی تواند به واسطه داشتن قدرت نظامی و اقتصادی برتر، سیاستهای خود را به دیگر کشورها دیکته کند بلکه کشور های دیگر با سایر ابزارها ازجمله ابزارهای معنوی و ارزشی و انسانی تأثیر گذار هستند(یعنی آن چیزی که ما در روابط بین الملل به آن قدرت معنایی می‌گویم) و در این حوزه ما بسیار قدرتمندیم.

    برخی‌ها برای منتقدان شما از واژه های خاصی استفاده می‌کنند که مشهورترین آنها هم واژه دلواپسان است. برخی‌ها حتی دلواپسان را با صهیونیستها همراه می‌دانند. شما چطور فکر می‌کنید؟ آیا شما این‌گونه رفتارها و برخی انتقادها از منتقدان خود را می‌پسندید؟

 من از هر نوع اتهام زدن به هموطنانم متنفرم و معتقدم، همه ایرانی‌ها قلبشان برای ایران می‌تپد. معتقدم، هر ایرانی صرف نظر از ایده و دیدگاه های سیاسی خود نمی تواند با دشمنان ایران همداستان شده و با آنها هم نظر شود، بنابراین من می‌پسندم که همه ایرانی‌ها با حفظ مصالح ملی و با رعایت انصاف و واقع بینی به مسؤولان خود کمک، همکاری و نصیحت کنند، اما این نباید باعث تخریب شود. ما باید بپذیریم کسانی که مذاکره می‌کنند، هم دل در گرو همین نظام و کشور دارند و به همین دلیل است که تلاش می‌کنند.

   آقای دکتر! اجازه بدهید در خصوص تحولات یمن و اتفاقات اخیر در این حوزه بپرسم فکر می‌کنید بتوانیم با یک همگرایی منطقه‌ای شرایط را برای مردم مظلوم یمن که زیر بمباران های سعودی‌ها شهید می‌شوند، بهتر کنیم؟

 ما معتقدیم که در یمن موضوع، اختلاف بین ما و عربستان نیست، این وظیفه یمنی هاست که کشور را اصلاح کنند.عربستان باید دخالت در یمن را متوقف کند و بمبارانهای یمن باید متوقف شود. این بمبارانها هیچ خاصیتی به جز از بین بردن زیر ساختهایی که مردم محروم یمن با کمترین امکانات آنها را به وجود آورده اند، نخواهد داشت.

هیچ فایده و توجیهی برای حضور نظامی در یمن وجود ندارد. هم توجیه حقوقی ندارد که کشوری بخواهد در کشورهای دیگری دخالت نظامی کند، هم علاوه بر این چنین رفتارهایی نتیجه‌ای دربر نخواهد داشت و فقط باعث ایجاد نفرت بیشتر خواهد شد. آنچه که لازم است توقف این حملات و سپردن کشور به دست روشهای دموکراسی و گفت و گوست.

ما و عربستان و دیگر کشورهای منطقه، کاری که می‌توانیم انجام بدهیم این است که برگزاری این گفت و گوها را تسهیل کنیم نه اینکه در گفت‌وگوها مداخله کنیم. در واقع ما تأکید داریم که حملات نظامی باید خاتمه یابد و کشورهای منطقه انجام گفت‌وگوها را تسهیل کنند. ما آمادگی داریم که به سهم خودمان این کار را انجام دهیم و امیدواریم که عربستان سعودی این واقعیت را بپذیرد که چنین سیاستهای شتاب زده‌ای برای خودشان و برای منطقه تاأثیر ندارد. آنها باید بپذیرند که جمهوری اسلامی ایران به دنبال ایجاد امنیت آرامش و ثبات بیشتر در منطقه است و اگر آنها هم چنین هدفی را دارند، می‌توانند روی ما حساب باز کنند.