امروزه بسیاری از شرکت‌های تولیدکننده گجت‌های هوشمند مانند تلفن همراه، تبلت، دستبندهای سلامت، ساعت‌های هوشمند و حتی اسپیکرهای بی‌سیم در تبلیغات خود به مقاومت محصولات تولیدی در برابر آب اشاره می‌کنند، اما این مقاومت در برابر آب به چه معناست و در چه حد است؟ آیا می‌توان این گجت‌ها را زیر باران استفاده کرد؟ در حمام یا استخر چطور؟

بی‌گدار به آب نزنید

باتوجه به این‌که اطلاعات ارائه شده از سوی شرکت‌ها در این باره کمی گمراه‌کننده است و همه کاربران نمی‌توانند از مشخصات فنی ارائه شده پاسخ این پرسش را کسب کنند، در این مطلب قصد داریم تمام اطلاعات لازم درباره استانداردهای مقاومت در برابر آب و گرد و غبار را برای شما شرح دهیم.

رتبه‌بندی IP

اولین گزینه‌ای که برای سنجش مقاومت گجت خریده شده‌ خود ‌باید به آن توجه داشته باشید، رتبه‌ آن به‌صورت IP است. رتبه‌بندی IP مخفف عبارت International Protection Rating است و اطلاعات کاملی از میزان مقاوت گجت مورد نظر را در برابر نفوذ گرد و غبار و رطوبت ارائه می‌کند. رتبه‌های مشخص شده در این استاندارد کدگذاری شامل خط تیره یا فاصله نیست و فقط از حروف یا اعداد تشکیل می‌شود. همچنین در این روش کدگذاری ابتدا عبارت IP و در ادامه‌ آن یک یا دو رقم درج می‌شود.

عمومی‌ترین رتبه‌های موجود برای گجت‌های امروزی نیز IP67 و IP68 است که با خواندن ادامه‌ متن به جزئیات بیشتری درباره آنها پی خواهید بود.

کدهای IP از سوی کمیسیون بین‌المللی الکترونیک (IEC) ایجاد شده‌اند و طبق استانداردهای تعریف شده این سازمان، این کدها به‌عنوان سیستمی برای گروه‌بندی میزان مقاومت مدارهای الکترونیکی در برابر گرد و غبار و رطوبت شناخته می‌شوند.

محدوده مقاومت

اولین عدد در سیستم رتبه‌بندی IP نشان‌دهنده‌ میزان مقاومت در برابر نفوذ گرد و غبار است و از صفر تا 6 را به خود اختصاص می‌دهد. عدد دوم نیز نشان‌دهنده‌ میزان مقاومت در برابر رطوبت است که در محدوده‌ صفر تا 8 نمایش داده می‌شود.

چنانچه به‌جای هریک از ارقام اول یا دوم در این رتبه‌بندی کاراکتر X قرار بگیرد به‌معنای آزمایش نشدن گجت در یکی از این موارد است. به‌عبارت دقیق‌تر چنانچه کاراکتر X به‌جای رقم اول قرار گیرد، به معنای آزمایش نشدن مقاومت گجت در برابر نفوذ گرد و غبار است و چنانچه این کاراکتر به‌جای رقم دوم نوشته شود، به‌معنای آزمایش نشدن مقاومت گجت در برابر رطوبت است.

برای مثال چنانچه گجتی رتبه‌ مقاومتی IPX7 را به خود اختصاص دهد، می‌تواند 30 دقیقه در آب به عمق یک متر از نفوذ آن به داخل خود جلوگیری کند، اما این دستگاه در برابر نفوذ گرد و غبار آزمایش نشده است.

در جداول زیر کدهای استاندارد IP به همراه شرح هریک از موارد برای شما فهرست شده‌اند:

به‌عنوان مثال یک پریز برق با رتبه‌ IP22 (حداقل رتبه‌ قابل قبول برای لوازم جانبی الکتریکی قابل استفاده در محیط داخلی منزل) در برابر ورود انگشت دست و چکه کردن آب به‌صورت عمودی مقاوم است. از آنجا که گزینه‌ مورد بحث ما در این مطلب گجت‌های هوشمند است، در بیشتر موارد رتبه‌بندی IP5X و IP6X به بالا را باید مورد توجه قرار دهید (مقاومت در برابر نفوذ گرد و غبار).

در مثالی دیگر می‌توان به تلفن همراه گلکسی اس 5 اشاره کرد. این دستگاه با داشتن رتبه‌ IP67، به‌طور کامل در برابر نفوذ گرد و غبار مقاوم است (عدد 6) و می‌تواند برای مدت 30 دقیقه در آب ساکن با عمق یک متر نیز غوطه‌ور شود (عدد 7).

خیلی مراقب باشید

نکته‌ بسیار مهمی که باید به آن اشاره کنیم چگونگی دریافت رتبه‌ IP است. توجه داشته باشید به‌عنوان نمونه هنگامی که گلکسی ‌اس 5 رتبه‌ IP67 را دریافت می‌کند فقط در سطح 6 نفوذ گرد و غبار و سطح 7 نفوذ رطوبت مورد آزمایش قرار گرفته و این به آن معنا نیست که این دستگاه تمام آزمایش‌های گرد و غبار مرتبط با سطوح 1 تا 5 و آزمایش نفوذ رطوبت مرتبط با سطوح 1 تا 6 را نیز پاس کرده است. به‌عبارت دیگر شما نمی‌توانید با استناد به مقاومت سطح 7 این دستگاه در برابر نفوذ آب، آن را مقابل آب با فشار بالا قرار داده یا به‌صورت مستقیم زیر شیر آب حمام یا آشپزخانه قرار دهید (سطح 6 مقاومت در برابر نفوذ آب).

در مثالی دیگر می‌توان به اکسپریا زد3 اشاره کرد. این دستگاه رتبه‌های IP65 و IP68 را به خود اختصاص داده و این رتبه‌ها به این معناست که در برابر نفوذ گرد و غبار به‌طور کامل مقاوم بوده و در برابر جریان آب با فشار کم در شرایطی که همه پورت‌های آن بسته باشد، مقاوم است. همچنین در تماس مستقیم زیر شیر آب با فشار کم نیز مقاوم بوده و باتوجه به امتیاز IP68 و اعلام جزئیات از سوی شرکت سازنده، این دستگاه می‌تواند به مدت 30 دقیقه در آب ساکن به عمق 5/1 متر غوطه‌ور شود.

فشار آب

دوست نداریم این جمله را به‌کار ببریم اما بناچار باید از آن استفاده کنیم: اگر هر فردی به شما گفت یک ساعت مچی waterproof (کاملا ضد آب) در اختیار دارد دروغ می‌گوید. هیچ ساعتی کاملا ضد آب نیست، زیرا در حقیقت، سازمان بین‌المللی استاندارد و کمیسیون تجارت فدرال مانع درج عبارت waterproof (ضد آب) روی ساعت‌های مچی می‌شوند و این ممانعت نیز دلیل بسیار ساده‌ای دارد؛ هر ساعت مچی ممکن است در شرایطی در برابر نفوذ آب مقاوم باشد، این شرایط متفاوت است و بالاخره زمانی فرامی‌رسد که با افزایش فشار آب، توان مقاومت ساعت به پایان برسد و نشت آغاز می‌شود. در نتیجه نمی‌توان عبارت ضد آب را برای ساعت به‌کار برد، زیرا ضد آب بودن یعنی در هر شرایطی و هر فشار و عمقی، نفوذ آب به ساعت غیرممکن باشد.

برای رفع این مشکل و کمک به توضیح میزان مقاومت ساعت‌ها در برابر آب، ایزو (ISO) استانداردهای متعددی را ایجاد کرده که ‌اکنون بسیاری از سازندگان مطرح ساعت‌های کلاسیک از آن استفاده می‌کنند، اما شرکت‌های سازنده ساعت‌های هوشمند و دیگر گجت‌های پوشیدنی همچون دستبندهای سلامت، این استانداردها را رعایت نمی‌کنند و ترجیح می‌دهند رتبه‌بندی IP را دنبال کنند.

شایان ذکر است برخی شرکت‌ها همچون Garmin، Pebble و Polar به‌طور مستقل محصولات تولیدی خود را تحت آزمایش‌های فشار قرار داده و به‌این ترتیب میزان فشار قابل تحمل از سوی محصولات خود را اعلام می‌کنند.

پس چنانچه یک ساعت هوشمند یا مچ‌بند سلامت خریده‌اید و از رتبه‌بندی مناسبی در سطح نفوذ آب برخوردار بود، احتیاط کنید و در هر شرایط و هر عمق آبی با فشار زیاد آن را استفاده نکنید، زیرا میزان فشار قابل تحمل برای گجت شما نامشخص است.

نکات مهم

ـ تست‌های نفوذ رطوبت به آب خالص اشاره دارند و این به‌معنای مقاومت در برابر آب شور یا آب‌های دارای املاح نیست.

ـ استفاده از گجت‌های دارای رتبه‌ مقاومت در برابر نفوذ آب، زیر دوش حمام توصیه نمی‌شود، اما اگر این اتفاق رخ داد نگران نباشید، چرا که دستگاه شما آسیبی نمی‌بیند، اما اگر این عملیات بارها و برای مدتی طولانی تکرار شود ممکن است دستگاه آسیب ببیند و در شرایطی نیز نفوذ آب به آن از گارانتی دستگاه خارج است.

ـ بسیاری از آزمون‌های نفوذ در دمای 15 تا 35 درجه سانتی‌گراد صورت می‌گیرد. در شرایطی همچون سونا ممکن است رطوبت بسادگی به دستگاه شما نفوذ کند.

ـ به دلایلی واضح بندهای چرمی ساعت‌ها ضد آب نیستند.

ـ تست نفوذ در بیشتر موارد با بسته شدن همه ورودی‌ها و خروجی‌های گجت صورت می‌گیرد. از بسته بودن آنها اطمینان حاصل کنید.

ـ غیر از مواردی که سازنده دستگاه به آن اشاره می‌کند، هیچ‌گاه نباید درحالی که دستگاه زیر آب است، دکمه‌های آن را فشار دهید، زیرا فشار هریک از دکمه‌ها ممکن است راه را برای نفوذ آب به دستگاه باز کند.

بی‌گدار به آب نزنید