مرثیه ای برای درختان تهران

روزنامه ابتکار نوشت: روزگاری تهران یک روستای خوش آب و هوا بود. تهران آنقدر خوش آب و هوا بود که آغامحمد خان قاجار آن را به عنوان پایتخت برگزید. اما همین انتخاب بود که فاتحه ی تهران را خواند.

این یادداشت به قلم فواد شمس در ادامه می افزاید: تهران دیگر روی خوش به خود ندید بلکه دود و آلودگی هوایش را نابود کرد. در این میان درختان چنار و باغ های تهران اولین قربانیان پایتخت شدند. کار به جایی رسید که این روز ها تهران دیگر نه چنار دارد نه نفس. پایتخت به شهر دود و آهن تبدیل شده است. در گوشه گوشه های شهر به جای درخت برج و ساختمان ساخته اند. شاید اگر روزگاری می گفتند تهران انار ندارد الان این خطر وجود دارد که روزی برسد که تهران دیگر چنار هم نداشته باشد. دراین بین سرنوشت چنار های خیابان ولیعصر به عنوان خاطره انگیز ترین خیابان این شهر وخیم تر ازهمیشه است.

این روزها یکی از دغدغه های شهروندان تهرانی چنار هایی است که در کنار این خیابان آرام آرام در حال خشک شدن هستند. این نگرانی تا جایی پیش رفته است که در فصل تابستان هم شاهد خشک شدن چنار های تهران به دلیل آلودگی هوا و کم آبی هستی. این خبر دردناکی برای اهالی پایتخت است،چرا که تهران است و خیابان ولی عصر. انبوهی از خاطره برای شهروندان تهران و افرادی که به پایتخت می آیند و از همه مهم تر نوستالژی نسل های مختلف. ولی عصر خیابانی که یکی از طولانی ترین خیابان نه تنها تهران و ایران، بلکه خاورمیانه است.

ولی عصر به طول 18 کیلومتر است و دو طرفش را چنار های کهنسال در بر گرفته اند خیابانی که از میدان راه آهن در جنوب شهر تهران آغاز می شود و می رسد به میدان تجریش در شمال کلانشهر. خیابانی که زمانی می توانستیم آن را 'چنارستان' بنامیم. اما اکنون چنارهایش یک به یک دارد بر زمین می افتد.در این بین وجود درختان خیابان ولی عصر یکی از مهم ترین دلایل زیبایی این خیابان است که علاوه بر تصفیه هوا، سرانه فضای سبز این شهر تهران دود گرفته را بیشتر می کند اما اگر این روزها در این خیابان طولانی تهران قدم بزنید، با درخت هایی مواجه می شوید که یا خشک شده اند یا بریده شده اند.

قطع این درختان و تخریب فضای سبز با شعار افزایش سرانه فضای سبز هر شخص، مدتی است مطرح می شود و اعتراض بسیاری از حافظان محیط زیست را در پی داشته است.از سال 1317 که 24 هزار اصله درخت در دو سوی خیابان ولی عصر کاشته شده، تعداد آنها در 72 سال به 11 هزار اصله درخت رسیده است.

درختان چنار ولیعصر مورد بی مهری قرار گرفته اند. ساختمان های بلند برج هایی که در حاشیه این خیابان ساخته شده اند جلوی نفس کشیدن این درختان را گرفته اند. در کنار این موضوع سطح خیابان وی عصر را با سیمان آسفالت و سنگفرش کرده اند. در نتیجه در آبیاری این درختان هم معضل به وجود آمده است.

مسئله دیگر این است که سفره آب زیر زمینی که ریشه این چنارها در آن قرار گرفته اند، روز به روز در حال کاهش است. زیرا در تهران، گاه، در حدود 50 درصد آب مصرفی روزانه از سفره آب زیرزمینی تامین می شود. ضمن اینکه بخاطر احداث تونل های زیرزمینی که برای مثلا احداث تونل مترو و یا سایر تونل های دیگر ساخته می شود ، دسترسی ریشه های این درختان به سفره های آب زیرزمینی قطع شده است.

در کنار این موارد،عملیات عمرانی برای گازرسانی و آب و برق و تلفن، تخلیه فاضلاب مراکز اداری و تجاری و مسکونی در جوی آب، گرمای تهران، خوردن ریشه های کهنسال چنار توسط موش های درشت داخل جوی و سم پاشی شهرداری برای نابودی موش ها از دیگر دلایل خشک شدن درختان چنار خیابان ولی عصر است. آلودگی هوا نیز مزید بر علت شده است و از همه مهم تر معضل کم آبی.

این وضعیت تنها مختص به خیابان ولیعصر و چنار هایش نیست. بلکه وضعیت بغرنج تر از این حرفا است. در جای جای تهران این وضعیت به چشم می خورد. پارک جنگلی چیتگر از مهم ترین پارک های جنگلی شهر تهران است.این بوستان از شمال به زمین های چیتگر، از جنوب به آزادراه تهران-کرج از غرب به آزادشهر وپیکان شهر و از شرق به منطقه خرگوش دره محدود می شود. این پارک با 1450 هکتار زمین پردرخت از بزرگ ترین بوستان های جنگلی استان تهران است.

هدف از احداث این بوستان جنگلی که در آغاز مسیر وزیدن باد غربی به شهر تهران قرار گرفته، بالا بردن مقدار اکسیژن هوای تهران بوده است.این بوستان جنگلی قبل از ساخت مجموعه ورزشی آزادی و برگزاری بازیهای آسیایی تهران در پیش از انقلاب ودر سال 1345 توسط سازمان جنگل ها و مراتع کشورساخته شده و وسعت آن بسیار بیشتر از مساحت کنونی آن بوده است.

روزگاری پارک جنگلی چیتگر از شرق تا استادیوم آزادی ،از غرب تا پیکان شهر، از شمال تا نزدیکی های ارتفاعات و از جنوب تا جاده مخصوص کرج امتداد داشت.ابتدا از ضلع جنوبی توسط اتوبان تهران -کرج مورد هجوم قرار گرفت، سپس ریل های مترو و ایستگاه های آن مساحت زیادی از فضای سبز آن را بلعیدند.

در حالی که ریل ها در این محدوده می توانستند روی پل قرار گیرند و نیازی به قطع حتی یک درخت هم نبود.در سنوات بعدی امتداد اتوبان همت و شهرک سازی ها و برج سازی های متعدد ارگان های نظامی و اداری بخش زیادی از فضای سبز در قسمت شمالی را ویران کردند.در زمان نزدیکتر تعریض اتوبان تهران -کرج و نیز تجاوز آپارتمان های به سبک شمال ساخته شده در بخش غربی به وضوح متراژ زیادی از این پارک دوست داشتنی و بی دفاع را به یغما بردند.

از حواشی پارک که بگذریم دردناکتر این است که در نقطه نقطه داخل پارک ،انواع و اقسام ساختمان های اداری و رستوران و ...ساخته شده است که برای احداث هرکدام از این بنا ها، صدها درخت با ارزش قطع شده است.

از طرفی در نقاطی از پارک درختان زیادی قطع شده و به جای آن انواع جاده خاکی های بی مصرف کشیده شده و با قطع درختان در حاشیه پیست دوچرخه سواری در ضلع جنوبی، محلی برای جمع آوری زباله و دپوی آهن آلات قراضه تعبیه شده است. اگر از درب شرقی پارک وارد شوید به وضوح تجاوز آشکار برج های در حال احداث و آپارتمان های سه طبقه را خواهید دید و اولین سوالی که احتمالا به ذهن شما خطور خواهد کرد این است که مجوز این همه ساخت و ساز و تجاوز به حریم سبز توسط چه کسی یا کسانی صادر شده و چه کسانی از تخریب فضای سبز و تنفسگاه تهران سود می برند؟

اگر شما دوستدار طبیعت هستید و از قطع حتی یک درخت ناراحت و غمگین می شوید و یا اگر می خواهید یکی از ده ها دلیل آلودگی تهران را ببینید، سری به چیتگر بزنید تا متوجه شوید هنوز قلع و قمع درختان به بهانه ساخت دریاچه مصنوعی و مجتمع تجاری و ... در جریان است و روزانه از مساحت این پارک طبیعی کاسته می شود. همین موضوع هم باعث شده دیگر آلودگی هوای تهران تا مرز های غربی این شهر نیز کشیده شود.