یک راه حل ساده برای پایان دادن به بحران دستشویی بین راهی در ایران / آیا مسؤولان به وظیفه خود عمل خواهند کرد؟

عصر ایران - "مدیریت دستشویی را بلد نیستیم، آن وقت ادعای مدیریت جهان می کنیم." ؛ این کامنتی بود که یکی از کاربران عصر ایران در زیر خبری نوشته بود که در آن، تصاویر توریست های خارجی از دستشویی های ایران منتشر شده بود.
خبر این بود که تعدادی از توریست های خارجی، بعد از بازگشت از ایران، عکس هایی از دستشویی های هتل های محل اقامت خود - از یک تا 5 ستاره - را در شبکه های اجتماعی منتشر کرده و از وضعیت نامطلوب آنها، ابراز نارضایتی کرده بود. (+)

واقعیت این است که وضعیت دستشویی در ایران، از آنچه این توریست های خارجی به تصویر کشیده اند، به مراتب بدتر است و ای کاش، موضوع به هتل ها ختم می شد؛ کافی است سفری با خودرو در هر کدام از جاده ها و اتوبان های کشور - اعم از اصلی و فرعی - داشته باشید تا دو موضوع، به شدت رنج تان دهد:
1 - دستشویی پیدا نمی شود و برای یک قضای حاجت، گاه باید بیش از یکصد کیلومتر رانندگی کرد.
2 - وقتی هم که دستشویی پیدا می شود، معمولاً بسیار شلوغ و با صف های طولانی است و بدترین بخش این که، اکثراً به فجیع ترین شکل ممکن، آلوده اند به طوری که گاه برخی افراد ترجیح می دهند تا رسیدن به مقصد از خیر دستشویی های حال بهم زن بین راهی بگذرند!

البته می توان مسؤولان مربوطه را مقصر قلمداد کرد که در ادامه بدان خواهیم پرداخت ولی پیش از آن که جوالدوزی به مسوولان بزنیم ، بهتر است سوزنی را نثار خود کنیم چرا که ما مردم هستیم که همین تعداد اندک دستشویی ها را با استفاده نادرست و غیر بهداشتی آلوده می کنیم و این در حالی است که فرد فرد ما، اصول بهداشتی اش را می دانیم و در دستشویی های خانه هایمان رعایت شان می کنیم.

بی گمان روی سخن با همه نیست چرا که بسیاری از ایرانیان بافرهنگ، رعایت می کنند ولی کافی است تنها درصد اندکی، حقوق دیگران را محترم نشمارند و جایی که نام محترمانه اش "سرویس بهداشتی" است را به محلی متعفن تبدیل کنند.

پس بیش از انتظار داشتن از این و آن، باید از داشته هایمان - از یک دستگاه پیشرفته پزشکی گرفته تا یک دستشویی در میان جاده - به نحوی انسانی و متمدنانه استفاده کنیم و این نکته بسیار ساده را بدانیم که خانه ما، تنها آن چهار دیواری که شب ها در آن می خوابیم نیست بلکه همه کشور- و در نگاهی فراتر همه دنیا - خانه ما و خانه فرزندان و نسل های بعدی مان است.

اما در باب دستشویی، گناه مسوولان نیز اندک نیست. تأمین نیازهای مردم، وظیفه ذاتی حاکمیت ها در همه دنیاست. این نیازها تنها در مسائلی مانند امنیت، اقتصاد، اشتغال و ... خلاصه نمی شود بلکه بهداشت و نیازهای فیزیولوژیک را نیز در بر می گیرد. بی هیچ تعارف و پرده پوشی باید گفت که دولت ها همان طور که در برابر تأمین غذای مردم مسوول اند در برابر دفع آن نیز مسؤولیت دارند.

این البته بدان معنا نیست که دولت رأساً در همه جای کشور دستشویی بسازد بلکه وظیفه دارد زمینه ساخت آن را در جاهایی که مورد نیاز است فراهم نماید، حال مباشرتاً این کار را بکند یا آن که بخش خصوصی را وارد عرصه کند.

راهکار چندان پیچیده ای هم در میان نیست. کافی است به بخش خصوصی اجازه داده شود در فواصل مشخصی در جاده ها ، مجتمع های خدماتی و حتی تک فروشگاه های بین راهی تأسیس کند و به جای دادن عوارض و مالیات به دولت، موظف باشن دستشویی هایی را با تعداد و استانداردهای مشخص احداث و نگهداری مستمر کنند.

تمدید پروانه فعالیت و معافیت این واحدها نیز منوط به این باشد که نگهداری بهداشتی ، مناسب و عنداللزوم  شبانه روزی از این سرویس ها داشته باشند (مانند تمیز کردن مداوم، استفاده از خوشبو کننده، وجود آبگرم، مایع دستشویی و ... ).

منطق این کار هم بسیار ساده است. این واحدها قرار است مالیات دهند که دولت با مالیات آنها ، به مردم خدمت رسانی کند. در این پیشنهاد، دولت از میان بر می خیزد و نظارت می کند تا مردم مستقیماً در خدمت مردم باشند. حتی در مواردی می توان بر اساس محاسبات اقتصادی، بخشی از مالیات را نگرفت.

این پیشنهاد - که متعلق به عصر ایران هم نیست و بسیاری از مردم هم بدان اشاره می کنند - چندین فایده دارد:
- بحران دستشویی را برای همیشه به طور ساختاری حل می شود.
- باعث تمیزی و بهداشتی شدن دستشویی های بین راهی می شود.
- علاوه بر رفع نیاز فیزیولوژیک مسافران، به آنها خدمات بین راهی دیگر می دهد.
- ایجاد اشتغال می کند.
- میزان توقف مسافران در طول سفر را افزایش و به تبع آن، میزان خستگی را کاهش می دهد و این امر می تواند به کاهش تصادفات منجر شود.
- آرامش و آسایش مسافران بیشتر می شود و آبروی کشور به خاطر دستشویی های فجیع، این گونه راحت بر باد نمی رود.

همچنین می توان واحدهای موجود بین راهی مانند پمپ بنزین ها، فروشگاه ها، رستوران ها و نیز حتی افراد بومی را نیز با ارائه مشوق هایی ترغیب کرد که سرویس های بهداشتی مناسب برای عموم احداث و نگهداری کنند.

چه اشکال دارد، برخی افراد بومی، این اجازه را داشته باشند که در کنار جاده نزدیک روستای خود، چند چشمه دستشویی تمیز و استاندارد احداث کنند و ملزم به نگهداری استاندارد آن باشند و در قبال آن، از مراجعین وجهی دریافت کنند؟! باور کنید اغلب مردم حاضرند برای یک سرویس بهداشتی مناسب، هزینه مختصری هم بدهند.

کار سختی نیست. بخش سخت کار این است که اولاً مسوولان این مشکل را به رسمیت بشناسند و ثانیاً خود را موظف به حل این مشکل واقعا تاریخی بدانند.

یک یا چند جلسه بین مدیران و کارشناسان سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، وزارت راه و شهرسازی، پلیس راه، وزارت نیرو ، وزارت صنعت،معدن، تجارت، وزارت جهاد کشاورزی ، وزارت بهداشت و وزارت نفت می تواند آغازی برای پایان دادن به این وضعیت فجیع باشد.

این برای دولتمردان کشور، برازنده نیست که آژانس های خارجی به مسافران خود قبل از سفر به ایران توصیه کنند که با خود قرص ضد ادرار داشته باشند و مردم ایران نیز درباره شان این گونه فکر کنند که توانایی مدیریت موضوع دستشویی را هم ندارند.