چرا سينما در شهرستان‌ها بازدهي مالي ندارد؟شگردهای سرمايه‌گذاری سينمایی در ایران

سینما در ایران با فیلم سینمایی «دختر لر» در سال ۱۳۱۲ وارد چرخه حرفه‌ای تولید فیلم شد و با توجه به علاقه و اشتیاق مردم برای شناختن این هنر - صنعت، روند تولید فیلم به مرور در کشور افزایش پیدا کرد.

ایران به عنوان یکی از کشورهای صاحب صنعت سینما در سال های ورود این هنر به کشور، فراز و نشیب های بسیاری را پشت سر گذاشته و آزمون و خطای بسیاری را از سر گذرانده است، در حال حاضر در کشور در یک سال بین ۷۰ تا ۸۰ فیلم سینمایی تولید می شود که از این میان تعدادی از فیلم ها به دلیل تعداد اندک سالن‌های سینما به اکران نمی رسند.

به گزارش دنياي اقتصاد یکی از مهمترین بخش‌های چرخه اقتصادی صنعت سینما، گیشه و فروش فیلم‌ها در سالن‌های سینما است که مهمترین بازار گیشه سینمای ایران تنها در شهر تهران یا چند شهر بزرگ دیگر کشور خلاصه شده است. این در حالی است که در کشوری با ۳۱ استان، تعداد محدودی از استان‌ها از سالن‌های سینمایی مناسب برخوردار هستند. البته اگر به هر استان و یا شهرستانی در کشور سر بزنید، حتما با سردر یک سالن سینما روبه‌رو می‌شوید، سالنی که شاید سال‌ها از آخرین نمایش فیلم در آن می‌گذرد و یا به حدی از نظر کیفی زیر سطح استاندارد سالن‌های سینما است که مخاطب تمایلی به تماشای فیلم در آنها ندارد. البته نمی‌توان انتظار داشت که سازمان سینمایی به عنوان متولی سینما در کشور، بتواند به تنهایی بودجه لازم برای ساخت، بازسازی و یا تجهیز سالن‌های سینمایی را در سراسر کشور فراهم کند چرا که بودجه سالانه این سازمان پاسخگوی چنین هزینه‌هایی نیست. در چنین شرایطی شورای شهر، استانداری و دیگر نهادهای مرتبط در یک شهرستان یا استان وارد میدان شده و دست به ساخت یا تجهیز سالن‌های سینما در سطح شهر می‌زنند.

البته در شرایطی هم با ایجاد فضای مناسب می‌توان بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری وارد این عرصه کرد. در این میان حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی‌نیز به عنوان یکی از متولیان سینما، سالن‌های مختلفی را در سراسر کشور زیر چتر خود دارد و بار بزرگی از مساله سالن‌های سینما را به دوش می‌کشد. در سال‌های گذشته ساخت پردیس‌های سینمایی توسط نهادهای مختلف توانسته در جذب مخاطب و در نهایت فروش گیشه موفق عمل کند. این پردیس‌ها اغلب با حمایت شهرداری‌ها و یا کمک بخش خصوصی در شهرها ساخته می‌شود که در نهایت تجهیز این پردیس‌ها توسط موسسه «سینماشهر» با مدیریت مجید مسچی انجام می‌شود. اما با این حال بسیاری از شهرها و استان‌های کشور از داشتن یک سالن سینمای مناسب محروم هستند به همین دلیل در آمار فروش فیلم‌ها در کشور جایگاه خوبی ندارند.

این در حالی است که سینما به عنوان یک فعالیت جمعی می‌تواند تاثیر بسزایی در رشد فرهنگ اجتماعی داشته باشد به همین دلیل توسعه سالن‌های سینما علاوه بر رشد اقتصادی، رشد اجتماعی هم به دنبال دارد.وضعيت سالن‌هاي سينما برعكس تهران است و عمدتاً در وضعيت نامناسبي به سر مي برند. تعداد زيادي از شهرهای ایران یا سالن سینما ندارند یا آنقدر سالن‌هایشان بی‌کیفیت است که مردم رغبتی به تماشای فیلم در آنها ندارند.

دولت موظف به ساخت سالن سینما نیست

مجید مسچی مدیرعامل موسسه «سینماشهر» در گفت‌وگو با خبرگزاري مهر با اشاره به وظایف دولت در زمینه توسعه سالن‌های سینما در کشورمي‌گويد: دولت وظیفه ای برای ساخت سالن‌های سینمایی در سراسر کشور ندارد، در واقع بودجه ای هم برای این کار به دولت اختصاص داده نشده است و این دولت است که به عنوان متولی سینما باید شرایطی را فراهم کند تا بخش خصوصی در زمینه سالن سازی وارد عرصه شود. وی با بیان اینکه برای ایجاد بستر مناسب برای ورود بخش خصوصی دو راهکار وجود  دارد، مي‌افزايد:  اولین راه، ایجاد شرایط قانونی است که بر اساس آن برای سینماداران تسهیلاتی فراهم می‌شود. راه حل دوم این است که تسهیلات مالی برای سینماداران فراهم شود که از آن جمله می‌توان به کاهش عوارض اشاره کرد. وی در باره اين موضوع که بخش خصوصی حضور پررنگی در بحث سالن‌سازی سینما در شهرهای کوچک ندارد و همین مساله سبب شده نمایش فیلم‌ها در این شهرها معنا نداشته باشد، بیان کرد: اینکه چرا ساخت سالن‌های جدید سینمایی در شهرهای بزرگ مانند تهران بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرد تا در شهرهای کوچک، یک جواب کاملا ساده دارد و آن این است که بخش خصوصی جایی سرمایه گذاری می‌کند که امکان بیشتری برای بازگشت سرمایه داشته باشد. واقعیت این است که سینما و موارد تفریحی در شهرهای بزرگ تر بیشتر دیده می‌شوند؛ مانند ارائه تسهیلات خدماتی که تعداد آن‌ها در شهرهای بزرگ بیشتر از شهرهای کوچک است.

این مدیر سینمایی ادامه داد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌۲۰۰ مجتمع فرهنگی و هنری در شهرستان‌ها ساخته است که شامل سالن سینما، گالری، کتابخانه و ... است و شبیه فرهنگسراهایی است که شهرداری‌ها راه‌اندازی کرده‌اند. این مجتمع‌های فرهنگی با بودجه دولتی اداره می‌شود. علاوه بر آن، همین تعداد مجتمع نیز در دیگر شهرهای مختلف سراسر کشور در دست احداث است، در چنین شرایطی است که محرومیت‌های فرهنگی در شهرهای کوچک توسط دولت برطرف می‌شود.

روايت يك توهم در ساخت سالن‌هاي سينما

وی تاکید کرد: اینکه انتظار داشته باشیم بخش خصوصی در هر شهر کوچکی سینما بسازد یک توهم است و اینکه دولت هم بخواهد به تنهایی سینما بسازد امکان پذیر نیست، به همین دلیل می‌توان گفت بهترین الگو برای شهرهای کوچک، ساخت مجتمع‌های فرهنگی است که البته این مجتمع‌های فرهنگی در شهرهایی که هیچ امکان فرهنگی ندارند وجود دارد و به ارائه خدمات فرهنگی و هنری از جمله نمایش فیلم می‌پردازد.

مسچی درباره فعالیت موسسه «سینماشهر» بیان کرد: موسسه «سینماشهر» تجهیزات نمایشی این مجتمع‌های فرهنگی را تامین می‌کند تا مردم در شهرهای کوچک هم بتوانند به تماشای فیلم‌های مورد علاقه خود بنشینند. البته در این نوع نمایش‌ها انتظار فروش بالا را نداریم اما حداقل این امکان فراهم می‌شود که مردم دسترسی لازم به تماشای فیلم‌ها داشته باشند. البته بخش زیادی از این سرمایه گذاری بستگی به علاقه مندی مسوولان فرهنگی آن شهر دارد، در صورتی که مسوولان فرهنگی شهر مورد نظر تمایلی برای چنین پروژه‌هایی از خود نشان ندهند ما نیز نمی‌توانیم کاری در این زمینه انجام دهیم.

تجهيز 100 مجموعه فرهنگي در شهرهاي كوچك

مسچی با اشاره به ماموریت‌های جدید موسسه‌اش در سال ۹۴ بیان کرد: در سال جاری موسسه «سینماشهر» در نظر دارد تا ۱۰۰ مجموعه فرهنگی زیر نظر وزارت ارشاد در شهرهای کوچک را تجهیز کند و ۱۸ مجموعه تا الان تجهیز شده و ۸۲ سالن برای تجهیز باقی مانده است. بجنورد، ایلام، یاسوج و بوشهر از جمله شهرهایی است که مجتمع‌های فرهنگی آنها تجهیز شده است که البته همه این سالن‌ها برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌نبوده است. به عنوان مثال یکی از سالن‌های استان بوشهر متعلق به نیروگاه اتمی‌بوشهر است که مردم عادی هم از آن استفاده می‌کنند، امیدوارم تا پایان سال بتوانیم از این ۱۰۰ سالن برای نمایش فیلم در سراسر کشور استفاده کنیم.

ارشاد و شهرداری در سالن سازی موفق نبودند

با اين وجود علی سرتیپی تهیه کننده و سينمادار مي گويد: شهرداری و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌طی ۲ سال گذشته نتوانسته در زمینه بسترسازی برای ورود بخش خصوصی و در نهایت ساخت سالن‌های سینما موثر باشد اما موسسه «سینماشهر» با ایجاد شرایط مناسب برای بخش خصوصی در سراسر کشور موفق و عمل کرده که این خود گامی‌موفق و رو به جلو است. وی ادامه داد: علاوه بر شهرداری، استانداری‌ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حوزه هنری نیز می‌تواند در تامین سالن‌های سینما موفق عمل کند. مساله اینجاست که از میان ۸۰ سالن سینمای حوزه هنری در سراسر کشور، تنها سینما آزادی است که توانسته فروش نسبتا مناسبی داشته باشد که همین سالن هم نتوانسته به فروش برابر با پردیس کوروش به عنوان یک مجموعه فرهنگی و تجاری بخش خصوصی دست پیدا کند.