مجوز سرپرستي به خانواده‌هاي صاحب فرزند

نياز به محيط گرم خانواده در كودكان بي‌سرپرست خلايي است كه نمي‌توان آن را با زندگي در بهزيستي و مراكز اجتماعي حتي با وجود رسيدگي و توجه ويژه به كودك در اين مكان‌ها پر كرد. داشتن خانواده آرزوي تقريبا همه كودكان بي‌سرپرست است و مددكاران اجتماعي نيز بر لزوم زندگي و رشد كودكان بي‌سرپرست و رهاشده در محيط خانواده تاكيد كرده و معتقدند هيچ حمايتي قابل قياس با پذيرش تكفل يا فرزندخواندگي اين كودكان نمي‌تواند نيازهاي روحي و جسمي آنها را برطرف كند.

به گزارش آرمان، بر اين اساس تسهيل قانون شرايط فرزندخواندگي از چندي پيش در كشور آغاز شده است و روز گذشته معاون رفاه اجتماعي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي، در اين رابطه گفت: شرايط فرزندخواندگي تسهيل شده است و از اين پس خانواده‌هاي داراي فرزند نيز مي‌توانند فرزندخوانده بپذيرند.
 
فرزندخواندگي عبارت است از اعطاي سرپرستي كودكان بدون سرپرست شناخته شده تحت سرپرستي سازمان بهزيستي به خانواده‌هاي متقاضي كه واجدالشرايط قانون جاري حمايت از كودكان بي‌سرپرست باشند. كودكاني به فرزندي سپرده خواهند شد كه والدين يا جد پدري آنها، شناخته شده نباشد.

امور مربوط به فرزندخواندگي در هر استان فقط از طريق كميته ستادي استان و توسط كميته شبه‌خانواده استان انجام خواهد گرفت. اعضاي اين كميته شامل مديركل بهزيستي استان، معاون امور اجتماعي، كارشناس شبه‌خانواده استان، كارشناس فرزندخواندگي، مددكار و كارشناس حقوقي استان است.

 شرايط فرزندخواندگي و شبه‌خانواده‌ها

شرايط فرزندخواندگي در گذشته فقط اختصاص به زوجيني داشت كه فرزندي نداشتند. علاوه بر اين، اين افراد بايد مقيم ايران بوده و پنج سال تمام از تاريخ ازدواج آنها گذشته و سن يكي از زوجين حداقل سي سال باشد. همچنين زوجين داراي محكوميت جزايي موثر به‌علت ارتكاب جرائم عمدي و مهجور نبوده و زوجين يا يكي از آنها داراي تمكن مالي باشند.

تسهيل قانون فرزندخواندگي در كشور از سال 88 آغاز شد و نخستين اقدام عملي در اين زمينه تحويل كودكان بي‌سرپرست به شبه‌خانواده‌ها بود. شبه‌خانواده به خانواده‌اي گفته مي‌شود كه ضمن حفظ بافت خانوادگي، مراقبت و پرورش يك الي سه نفر از كودكان تحت سرپرستي سازمان بهزيستي را به‌طور موقت و با نظارت كارشناسي سازمان عهده‌دار مي‌شود. با اين وجود انتشار اخبار ناخوشايند متعدد درباره وضعيت اسفناك نگهداري كودكان حتي در برخی شيرخوارگاه‌ها مسئولان سازمان بهزيستي را بر آن داشت تا براي تسهيل قوانين فرزندخواندگي و افزايش تعداد كودكاني كه براي سرپرستي به خانواده‌ها سپرده مي‌شوند، گام بردارند.

 قانون جديدي براي مادر شدن دختران

مردادماه سال گذشته مديركل دفتر كودك و نوجوان سازمان بهزيستي اعلام كرد: شرايط واگذاري كودكان به خانواده‌هاي متقاضي در قانون جديد فرزندخواندگي نسبت به گذشته تسهيل شده است به‌طوري كه با اجرايي شدن اين قانون دختران مجرد بالاي ۳۰ سال نيز مي‌توانند با پذيرفتن يك كودك دختر، طعم مادر شدن را بچشند. حميدرضا الوند با اعلام اين خبر گفت: واگذاري فرزند دختر به دختران مجرد بالاي ۳۰ سال و زنان بدون شوهر يكي از مواردي است كه در قانون جديد گنجانده شده است به‌طوريكه براساس آن دختران مجرد داراي شرايط و متقاضي فرزند مي‌توانند به سازمان بهزيستي مراجعه كنند و پس از طي كردن مراحل مختلف در ‌‌نهايت كودك دختر به آنان به عنوان فرزندخوانده واگذار مي‌شود.

 23 هزار كودك بي‌سرپرست

او عنوان كرد: «در حال حاضر حدود ۲۳ هزار كودك فاقد سرپرست صلاحيت موثر تحت پوشش اين سازمان بوده و در خانه‌هاي كودك و نوجوان زندگي مي‌كنند كه ۸۷ درصد اين كودكان بدسرپرست هستند. سالانه حدود يك هزار تا ۱۲۰۰ نفر از كودكان كه فاقد جد پدري هستند و هويت خانوادگي‌شان مشخص نيست به سرپرستي دائم سپرده مي‌شوند». بر اساس آمارهاي منتشر شده از سوي بهزيستي 85 درصد كودكان تحت پوشش مراكز و خانه‌هاي كودك بدسرپرست هستند كه با قانون قبلي فرزندخواندگي تنها 11درصد از كودكان بي‌سرپرست تحت پوشش مراكز بهزيستي شرايط لازم را براي فرزندخواندگي دارند اما با تأييد قانون جديد تعداد كودكان واجد شرايط به 50 درصد رسيد.

با اين وجود به نظر مي‌رسد تعداد كودكان واجد شرايط فرزندخواندگي قرار است با تسهيل بيشتر قانون به بالاي 50 درصد هم برسد. روز گذشته معاون رفاه اجتماعي وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي اعلام كرد: خانواده‌هاي داراي فرزند نيز مي‌توانند فرزندخوانده داشته باشند.

احمد ميدري گفت: شرايط فرزندخواندگي تسهيل شده است و از اين پس خانواده‌هاي داراي فرزند نيز مي‌توانند فرزندخوانده بپذيرند.

ميدري گفت: در تاريخ 14 تير سال جاري آيين‌نامه حمايت از كودكان و نوجوانان بي‌سرپرست و بدسرپرست تصويب شد كه اين آيين‌نامه در واقع نحوه فرزندخواندگي و حضانت را در ايران تعيين مي‌كند و بايد گفت اين آيين‌نامه چند تغيير مهم نسبت به قانون مصوب سال 1353 دارد.

وي افزود: قبل از تصويب اين قانون تنها خانواده‌هايي مي‌توانستند فرزندخوانده داشته باشند كه فرزندي نداشتند اما اكنون با قانون جديد خانواده‌هاي داراي فرزند نيز كه تمايل به فرزندخواندگي دارند مي‌توانند براي اين كار اقدام كنند.

به گزارش تسنيم، معاون رفاه اجتماعي با اعلام اينكه دختران و زناني كه ازدواج نكرده‌اند يا تنها زندگي مي‌كنند نيز مي‌توانند در صورت تمايل براي پذيرش فرزند اقدام كنند، افزود: اين دو محدوديت فرزندخواندگي در قانون جديد برطرف شده است.

 تمكن مالي فاكتور گرفته شود

يك فعال حقوق كودك در رابطه با لزوم خانواده براي كودكان بي‌سرپرست به «آرمان» مي‌گويد: به‌طور قطع خانواده براي رشد انسان اجتماعي عنصري حياتي است و نمي‌توان كودكاني را كه در بهزيستي و مراكز شبه‌خانواده نگهداري مي‌شوند از لحاظ رفتاري و عادتي با كودكاني كه حتي در خانواده‌هاي بد و نامناسب رشد مي‌كنند مقايسه كرد.

ثريا عزيزپناه ادامه مي‌دهد: قانون فرزندخواندگي بعد از طي مراحلي مانند فرزندخواندگي دختران مجرد و قانوني كه به تازگي تصويب شده يعني فرزندخواندگي افرادي كه فرزند دارند تا حد زيادي تسهيل شد اما براي رسيدن به شرايط مطلوب زمان لازم است و بهزيستي بايد با فاكتور گرفتن از شرايط سخت مانند تمكن مالي به جاي سختگيري در زمان دادن حق سرپرستي بر فرآيند سرپرستي نظارت كند.

عزيزپناه عنوان مي‌كند: قانون تسهيل فرزندخواندگي پس از انتظارهاي زياد نهايتا تصويب شد. با اين وجود هنوز امكان بازنگري و اصلاحات زيادي در اين قانون وجود دارد؛ زيرا خانواده براي رشد عاطفي و اجتماعي كودك عنصري حياتي است.

 نقايص قانون تسهيل فرزندخواندگي

يك حقوقدان درباره قانون فرزندخواندگي در كشور به «آرمان» مي‌گويد: اصلي‌ترين مشكل در فرزندخواندگي مربوط به شرايط اعطاي فرزند نيست بلكه مربوط به شرايط بعد از سرپرستي است.

مونيكا نادي عنوان مي‌كند: قانون حمايت از كودكان بي‌سرپرست و بدسرپرست كه به‌تازگي تصويب و ابلاغ شده است، شرايط فرزندپذيري را دشوارتر كرده است و كودكان بدسرپرست را در ید ولي قهري قرار داده است؛ زيرا در اين قانون جديد بايد نام والدين اصلي كودك در شناسنامه بيايد و طبيعي است كه اين براي كودك مشكلاتي را ايجاد خواهد كرد.