سکته مغزی ( استروک) یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در ایران به شمار می رود که هرچند فاکتورهای یکسانی در مردان و زنان مانند سیگار کشیدن، کاهش فعالیت های بدنی و بالا بودن فشار خون ریسک بروز آن را افزایش می دهد اما در زنان علل منحصر به فرد هم دارد.

دکتر سیدحسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشورمان مهرماه در پیامی به هشتمین کنگره ملی و دومین کنگره بین المللی سکته مغزی عنوان کرد که سکته مغزی یکی از مهم ترین دلایل مرگ و میر و همچنین معلولیت در ایران است که متاسفانه سن بروز این عارضه در کشورمان نیز پایین تر از کشورهای دیگر است.

سکته مغزی آسیب عصبی حاد ناشی از اختلال خونرسانی به قسمتی از بافت مغز است که به علت انسداد رگ مغزی به وسیله یک لخته خونی و یا پارگی یکی از عروق تغذیه کننده آن قسمت از بافت مغز ایجاد می شود. به بیان دیگر اگر خونرسانی به قسمتی از مغز مختل و متوقف شود٬ این قسمت از مغز دیگر نمی تواند عملکرد طبیعی خود را داشته باشد که این وضعیت را اصطلاحاً سکته مغزی می نامند.

سکته مغزی دومین علت مرگ و میر درجهان بعد از بیماری های قلبی و از اصلی ترین علل ناتوانی حرکتی، شناختی و عصبی هستند اما آمار دقیقی از وقوع سکته های مغزی در ایران وجود ندارد.به گفته یک عضو انجمن علمی مغز و اعصاب ایران تخمین زده می شود که روزانه حدود 800 مورد سکته مغزی جدید در کشور روی می دهد.

عوامل مختلفی در ایجاد سکته های مغزی نقش دارند که این عوامل به دو بخش عوامل قابل کنترل و عوامل غیر قابل کنترل تقسیم می شوند. فاکتورهای ژنتیکی، اختلال خون، سن زیاد و بیماری های متابولیک از عوامل غیر قابل کنترل ایجاد سکته های مغزی هستند.

عواملی مانند پرفشاری خون، مصرف دخانیات به ویژه سیگار و قلیان، بیماری های قلبی مانند اختلالات در ریتم طبیعی و دریچه های قلب، افزایش کلسترول و چربی خون، افزایش قند خون، استرس و تنش های عصبی از عوامل قابل کنترل در ایجاد سکته های مغزی به شمار می آیند.

بسیاری از زنان فکر می کنند که سکته مغزی بیماری مخصوص مردان بوده و در زنان ایجاد نمی شود ولی این فکر نادرست است و آموزش علائم بروز سکته مغزی به زنان از اهمیت بالایی برخوردار است.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: آمارها در سال های اخیر بیانگر افزایش سه برابری بروز سکته مغزی در زنان جهان بین 35 تا 50 سال بوده و این در حالی است که این حادثه عروق مغزی در این محدوده سنی در مردان تغییری نکرده است واین زنگ خطری برای برای بیماران و پزشکان ومسئولین سلامت است.

دکتر قبائی افزود: زنان علاوه بر فاکتورهای شایع و مشترک بروز استروک با مردان، دارای عوامل خطرزای منحصر به فردی مانند بارداری، سردردهای میگرنی، مصرف قرص های ضد بارداری، مسمومیت بارداری ( پره اکلامپسی) و درمان های جایگزین هورمونی هستند که می تواند احتمال بروز سکته مغزی را در آنان افزایش دهد.

وی اظهار کرد: چاقی و اضافه وزن سرمنشا بسیاری از بیماری ها است که در کنار فشارخون بالا، چربی بالا، مقاومت به انسولین و دیابت می تواند زمینه بروز سکته مغزی را افزایش دهد. برخی از افراد وزنشان در محدوده طبیعی است اما از تجمع بافت چربی شکمی می رنج می برند و باید توجه داشت که درمان این نوع از چاقی بیش از کنترل وزن مهم است.

متخصص بیماری های مغز واعصاب تصریح کرد: دور شکم بیش از 88 سانتی متر (چاقی سیبی شکل) و افزایش توده بدنی از عوامل مستعد کننده سکته مغزی در زنان است.

وی ادامه داد:کم تحرکی وعدم ورزش به همراه مصرف غذاهای آماده و فست فودها و همچنین افزایش مصرف سیگار و قلیان در بین زنان جوان منجر به افزایش عواملی چون فشار خون بالا، چربی خون و اضافه وزن و چاقی شده که احتمال بروز سکته های مغزی را افزایش می دهد.

قبائی اظهار کرد: ابتلای زنان به سکته مغزی به ویژه در سال هایی که در سن مولد جامعه قرار دارند، یک زنگ خطر برای جامعه پزشکی به ویژه در کشورهای صنعتی است و می طلبد تا در این زمینه با بررسی راهکارها و رهیافت های علمی زمینه پیشگیری از بروز این بیماری فراهم شود.

وی با بیان اینکه سکته های مغزی در زنان در سنین باروری بیشتر اتفاق می افتد، گفت: باید به دنبال بر طرف کردن علل و عوامل سکته مغزی در زنان باشیم و به طرف پیشگیری اولیه و ثانویه حرکت کنیم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، تغییرات هورمونی، استفاده از هورمون ها و قرص های ضدبارداری را از جمله عوامل افزایش بروز سکته مغزی در زنان نام برد و افزود: این عوامل احتمال بروز سکته و سایر بیماری های قلبی عروقی را در سنین باروری و در دوران یائسگی افزایش می دهد.

وی تاکید کرد: در صورت نیاز مبرم به مصرف این ترکیبات هورمونی، باید کنترل فشارخون و سایر عوامل موثر در ایجاد سکته های مغزی مورد توجه ویژه قرار گیرد و درمانی مناسب انتخاب شود.

متخصص بیماری های مغز و اعصاب به مسمومیت بارداری ( پره اکلامپسی ) از دیگر علل مستعد کننده سکته مغزی در زنان اشاره کرد و گفت: این مسمومیت عبارت است از پرفشار خونی و وجود پروتئین در ادرار که منجر به عوارض شدید مانند تشنج، کما، سکته در مادر و زایمان زودرس می شود.

وی اضافه کرد: پیامدهای مسمومیت بارداری به دوران بارداری ختم نمی شود چرا که در سال های پس از بارداری در این زنان احتمال پرفشارخونی چهار برابر و سکته های مغزی دوبرابر است.

قبائی یادآور شد: مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی ) باید به عنوان یک عامل ایجاد استروک در نظر گرفته شود و اگر به همراه عوامل دیگر مانند چاقی، افزایش چربی، پر فشاری خون و استعمال سیگار باشد، باید به طور جدی به آن توجه کرد.

وی افزود: کنترل فشارخون حداقل 6 تا یکسال بعداز پایان بارداری در زنان با سابقه پرفشاری خون ضروری است.

منبع: ایرنا