آزادباش بورس به «سفته بازان»/ پایان دوران سهم های بنیادی!

حال آن که فلسفه بورس سرمایه گذاری بلند مدت برای بکارگیری نقدینگی صاحبان سرمایه در بخش تولید است.اما نوسان گیران را اصلا جای ملامت نیست و در بورسی که 22 ماه است زیان های متوالی به سرمایه گذاران رسانده چاره ای جز نوسان گیری نیست،ولی متولیان اقتصاد و بورس در این باره مسئولند و باید پاسخگو باشند،چرا که در دنیا نوسان گیران تنها بخشی از بازارهای مالی هستند نه تمام آن در حالی که اکنون بخش عمده ای از بازار سرمایه ایران در سیطره آن هاست!!

سفته بازی چیست؟

سفته بازی، قبول ریسک به امید کسب سود است،ریسکی که به معنای پذیرش بالاتر از متوسط زیان است. تفاوت«سرمایه گذاری» و «سفته بازی» به ریسک برمی گردد. سفته باز ریسک بالاتر از ریسک متوسط «سرمایه گذاری» را می پذیرد.سفته بازی در واقع خرید یک دارائی قابل فروش است با این امید که سود سریعی از افزایش در قیمت آن دارایی حاصل شود و انتظار می رود که این سود در ظرف چند روز یا چند هفته و حتی گاهی چند ماه اتفاق افتد. کسانی که به عمل سفته بازی می پردازند پرهیز دارند از این که فعالیت آنان سفته بازی نامیده شود زیرا مفهوم این کلمه را نمی پسندند.

اما سفته بازی از نظر اصطلاحی به خطر انداختن کالا یا سرمایه در مواجهه با عدم اطمینان است که معمولاً تصمیم گیری در شرایط حدس و گمان صورت می گیرد. در این اصطلاح سفته بازی نوعی فعالیت اقتصادی است که با هدف دست‌یابی به سود از طریق پیش بینی تغییرات قیمت انجام می شود. انگیزه اصلی سفته بازان کسب سود به هر طریق ممکن است(اظهار نظر علی صالح آبادی،۱۳۸۲). هر تصمیم در شرایط ریسکی سفته بازی محض نمی شود.

بر اساس درجه و نوع ریسک و اعمالی که برای کسب سود انجام می شود می توان میان سفته بازی اعتراض آمیز و غیر اعتراض آمیز تفاوت قائل شد. منظور از سفته بازی اعتراض آمیز، نوعی از سفته بازی است که با شریعت اسلامی سازگار نیست و سفته بازی غیر اعتراض آمیز نوعی از سفته بازی است که با شریعت اسلامی مطابقت دارد. سفته بازی اعتراض آمیز جنبه های زیر را شامل می شود:

  - دست‌کاری قیمت و سوق دادن قیمت به سوی قیمت ناعادلانه

  - جهل در معاملات

-  غرر در معاملات

  - تبانی در معاملات

  - اشاعه کذب و ارائه اطلاعات غلط و گمراه کننده

  - انجام معاملات صوری و دست‌کاری ناعادلانه بازار

  - معاملات مبتنی بر اطلاعات داخلی، در صورتی که موجب غبن طرف مقابل شود.

بنابراین بورس را از سفته بازی ملالی نیست،چرا که سفته بازان در همه جا مشغول به فعالیت هستند،اما نباید به هر قیمتی به آن ها اجازه فعالیت داد.متاسفانه چون بازار سهام در 22 ماه گذشته زیان های سنگینی به سرمایه گذاران رسانده،مدیریت بازار سهام فرصت بیشتری به سفته بازان برای جولان دادن در بازار داده است و حتی عده ای از سرمایه گذاران بلند مدت هم در این اوضاع و احوال بد بورس خود را با جریان های سفته بازانه همراه کرده اند تا بلکه بتوانند بخشی از زیان های سنگین ماه های گذشته خود را جبران کنند.

بنابراین در کمال تاسف باید گفت ظاهرا ماندن در سهم های اصطلاحا بنیادی و شفاف توجیهی ندارد، ما می نویسیم و مجبوریم بنویسیم سهام بنیادی بخرید اما شما بخوانید نوسان گیری کنید و سهم های کوچک بخرید؛ چون سود این روزهای بورس در جیب سهامداران آزمایش است(شرکتی که از گردونه تولید لوازم خانگی سال هاست خارج شده و فقط زمین های زیادی در شرق تهران و نقاط دیگر دارد) یا پلی اکریل و برخی قندی ها که یا زیان ده هستند و یا این که در شناسایی سود از محل تولید حرفی برای گفتن ندارند.به هر حال هم اکنون تنها راه پول در آوردن از بورس و جبران زیان های گذشته خرید این دسته از سهم هاست،پس آزادباش!!!

حرف های ناخوشایندی که از کیش به گوش رسید

10 هزار نفر از فعالان بازار سرمایه در حالی از هجدم تا بیست و دوم آبان ماه به جزیره کیش رفتند تا بعد از لغو ناگهانی نمایشگاه سالانه بازار سرمایه در تهران،این بار در جنوبی ترین نقطه ایران رویدادی سمبلیک را در قالب نمایشگاه بورس،بانک،بیمه و خصوصی سازی رقم بزنند که از دل این نمایشگاه خبرهای امیدوار کننده و خوبی به بیرون درز نکرد.

در افتتاحیه این نمایشگاه اکبر ترکان مشاور رئیس جمهور که پیش از این 4 وزیر امضا کننده نامه بورسی اعلام بحران به روحانی را به باد انتقاد گرفته بود و حتی از فعالان بازار سهام با الفاظی بد و ناخوشایند یاد کرده بود،حضور پیدا کرد و از تداوم خوراک 13 سنتی خبر داد.

مشاور حسن روحانی در برابر سوال خبرنگار ما که بازار سرمایه منتظر اعلام نرخ دقیق خوراک برای سال 94 است،گفت:با توجه به نرخ خوراک در کشورهای منطقه و سایر کشورها همان نرخ 13 سنتی قبل مناسب است و افزایشی در نرخ خوراک پتروشیمی ها امسال نخواهیم داشت!

تازه ترین مواضع موجود دولتی در خصوص نرخ خوراک پتروشیمی ها همچنان حکایت از تثبیت 13 سنتی آن دارد.با این حال نگرانی ها برای از دست دادن مزیت نسبی کشور در این صنعت رو به افزایش است. وزارت نفت در حالی قائل به قیمت های منطقه ای برای نرخ گاز است که مقامات این وزارت خانه اما قیمت های جهانی خارج از حوزه خاورمیانه را برای آن ملاک می دانند و در مقابل فعالان این صنعت ضمن نقد به این موارد همچنان خواستار کاهش نرخ تا 8 سنت هستند. در این شرایط هنوز قبوض مصرفی گاز با احتساب 13 سنت از نرخ دلار پایه بودجه سال 94 یعنی دلار 2650 تومانی محاسبه می شود.

نرخ 13 سنتی برای هر متر مکعب گاز خوراک پتروشیمی ها در حالی برای سومین سال متوالی روی عدد ثابتی مانده که در صورت ماندگاری و خوشایند مسوولان از این عدد باید گفت گه در سال 95 نرخ هر متر مکعب خوراک گازی 13 درصد از همین ارقام فعلی نیز بالا تر خواهد رفت.

نرخ 3445 ریالی فاکتور شده خوراک گاز برای پتروشیمی ها درحالی است که این مبلغ بر اساس 13 سنت از دلار مرجع و پایه 2650 تومانی بودجه سال 94 کل کشور به دست می آید و از آنجایی که نرخ دلار پایه بانک مرکزی در این روزها 2997 تومان را نیز پشت سر می گذارد، باید دانست که 13 سنت از این مبلغ به عبارتی عدد 3896 ریال را برای هر متر معکب سال آینده رقم خواهد زد که نسبت به نرخ امسال فراتر از 13 درصد افزایش را ثبت خواهد کرد.با فرض این که نتیجه انتقادات فعالان بخش صنعت این نسبت را تا 10سنت هم پایین بیاورد و تقریبا 23 درصد هم کم کنند؛ با توجه به نرخ رسمی دلار سال آینده ،مبلغ ریالی خوراک گازی در مرز 300تومان ، در بهترین شرایط 13 درصد افت خواهد کرد.اما اگر دولت و وزارت نفت همچنان عدد 13سنت را ثابت نگاه دارند، حداقل افزایش قیمت خوراک گازی13 درصد خواهد بود.

نمایشگاه کیش البته با عدم حضور سوال برانگیز علی طیب نیا همراه شد تا شایعه کنار گذاشته شدن وی توسط روحانی در کنار چند وزیر دیگر تقویت شود. در نمایشگاه امسال پیچیده شده بود که دولت قصد کنار گذاشتن علی طیب نیا وزیر اقتصاد،محمد رضا نعمت زاده وزیر صنعت،معدن و تجارت و سه وزیر ورزش و آموزش و پرورش و حتی نعاون و رفاه اجتماعی را دارد.

در بازار چه خبر بود...؟

بورس تهران در معاملات آخرین روز کاری هفته با افزایش عرضه ها روبرو شد و در نهایت کانال 63.000 واحدی را که مدتی به طور مصنوعی در آن حکومت کرده بود ، از دست رفته دید !! همان طور که اشاره شد رکود گسترده در وضعیت معاملات سبب شده تا فعالان بازار از سمت سهام بنیادی و بزرگ به سمت نماد های کوچکتر که عمدتا هم نقدشوندگی مناسبی ندارند ، حرکت کنند. این روزها حضور سفته‌ بازان و تحرک آن ها در برخی نمادها و بعضا شرکت‌ های کوچک سبب شده تا در یک روند فرسایشی، روزهای منفی بازار بیش از روزهای مثبت آن به چشم آید و سهامداران نتوانند بازدهی مورد انتظار خود را به دست آورند.

طبیعتا بازیگران اصلی زمانی که بازار با رکود نسبی مواجه می‌ شود و کاهش قابل توجه حجم و ارزش معاملات رقم می ‌خورد، رفتار انفعالی از خود نشان می‌ دهند که در حال حاضر نیز شاهد بروز چنین پدیده‌ ای هستیم.پر واضح است که وجود چنین تحرکاتی در بازار به افزایش تردید، رواج بی ‌اعتمادی و سردرگمی بیشتر سهامداران منجر خواهد شد که تداوم این موضوع، ادامه‌ دار شدن شرایط رکودی را در پی دارد. بنابراین روند فعلی بازار مبنای لازم برای تجزیه و تحلیل را ندارد و اتفاقاتی که در ساعت معاملات رخ می دهد ، نوساناتی زودگذر و بدون پشتوانه تحلیلی تلقی می شوند. البته داستان تک سهم ها که هر کدام ممکن است خبری مخصوص به خود داشته باشند، از این مقوله جداست. بنابراین همچنان بستر نوسانگیری در این بازار فراهم است.

در این بین تحولات فضای مجازی خصوصا کانال های تلگرامی در رفتار های سوداگرانه بازار بی تاثیر نبوده و تنها توصیه ای که در این شرایط می توان داشت این است که از هیجانات ایجاد شده در کانال های تلگرامی به شدت دوری کنید. توجه داشته باشید ، در فضایی که نقدینگی نیست ، عده ای برای کسب سود دست به تحرکاتی می زنند که گاها ناجوانمردانه است. بگذریم ... !!

ماه هشتم سال جاری در حالی روز های واپسین خود را پشت سر می گذارد که بازدهی بازار از ابتدای سال منفی بوده و انتظار می رود با نزدیک شدن به زمان برداشته شدن تحریم ها ، بازار سرمایه نیز سر و شکل بهتری به خود بگیرد. درخصوص روند کلی بازار در هفته ای که گذشت حرفی برای گفتن نیست. لذا باید منتظر ماند و دید چه زمانی رکود طاقت فرسای بورس تهران به خط پایانی خود نزدیک می شود.

در گروه خودرویی با توقف نماد خودرو وضعیت بهتری را شاهد بودیم. البته بهتر است بگوئیم نوسان گیران باری دیگر به سراغ سایپا دیزل یا همان «خکاوه» معروف رفته اند و گویا قصد دارند با شایعه همیشگی سهم را بازی دهند!! در خبر های مرتبط با این گروه ، پس از انتشار خبر حمله تروریستی داعش، سفر رییس جمهور و هیات اقتصادی همراه وی به فرانسه لغو شد اما در این میان سفر مدیرعامل ایران خودرو به پاریس برگزار شد. بر این اساس یکه زارع به فرانسه رفت تا در دیدار با مدیران ارشد شرکت پژو در خصوص ادامه همکاری این شرکت با طرف ایرانی خود به بحث و مذاکره بپردازد.

هنوز جزئیاتی از نتیجه این دیدار منتشر نشده اما یکه‌زارع وعده ادامه همکاری را با این شریک قدیمی داده و گفته است پس از اجرای برجام، شرکت پژو در اولویت همکاری است چراکه هم زیرساخت ‌های آماده ای دارد و هم اینک ه مردم ایران رابطه بیشتری را با محصولات پژو برقرار کرده‌ اند. بر اساس این گزارش این اقدامات حاکی از آنست که در آینده نیز شرکت فرانسوی پژو همچنان شریک اقتصادی خودروسازی ایران خواهد ماند.

در خبری دیگر ، دبیر انجمن قطعه سازان با بیان این که استقبال مردم از وام 25 میلیونی خودروسازان را غافلگیر کرد ، گفت: به دولت پیشنهاد شده که 100 هزار خودرو دیگر نیز با شرایط قبل به فروش برسد. محمدرضا نجفی منش افزود: مسئولین و خودرو سازان این برآورد را داشتند که تقاضای دریافت خودرو ظرف چند ماه اتفاق می‌افتد اما مردم تشخیص دادند که که این راه، راه خوبی است. رئیس کمیسیون تسهیل کسب و کار اتاق تهران با بیان اینکه در سال‌های قبل حداقل 25 درصد فروش خودرو ما از طریق تسهیلات بانکی بود اما این طرح دو سال متوقف شد، ادامه داد: با برقراری دوباره تسهیلات این امر مانند فنر فشرده ای عمل کرد که یک دفعه باز و منجر به هجوم مردم به نمایندگی های فروش می ‌شود.

ارزش معاملات کل هفته گذشته در دو بازار بورس و فرابورس برابر با 940 میلیارد تومان بود،حال آن که ارزش معاملات خرد ( بدون معاملات بلوکی و اوراق مشارکت ) در بازار بازار سهام برابر با 369 میلیارد تومان رقم خورد.

شاخص بورس نیز از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( از 63.056 تا 62.871 واحد ) معادل0.29درصد افت کرد و شاخص فرابورس نیز از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( از 706 تا 702 واحد ) برابر با 0.56 درصد افت را به خود دید.

*روزنامه نگار اقتصادی و کارشناس بورس