بررسی اطلاعات موجود در پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۹۴ ( انتهای سال ۲۰۱۵ میلادی ) نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۶ کمیت تولید علم جهان در سال ۲۰۱۵ را کسب کرده است.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) گفت: ایران در رتبه چهارم رشد علمی در بین ۲۰ کشور برتر تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۴ میلادی قرار گرفته است.

تولید علم

محمدجواد دهقانی با اعلام این خبر افزود: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص های رشد و توسعه علمی است و اسناد بالادستی از جمله سند سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری و نقشه جامع علمی کشور بر شاخص های دیگری مانند مرجعیت، دیپلماسی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی نیز تکیه دارند.

وی افزود: اما در طی سالیان گذشته نشر نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین المللی به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی بیش از اندازه مورد تاکید قرار گرفته است. نه فقط بکارگیری این شاخص به تنهایی، بلکه شیوه رتبه بندی کشور بر حسب کمیت تولید علم روشی است که نیاز به اصلاح دارد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار داشت: بررسی اطلاعات موجود در پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۹۴ ( انتهای سال ۲۰۱۵ میلادی ) نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۶ کمیت تولید علم جهان در سال ۲۰۱۵ را کسب کرده است.

وی خاطرنشان کرد: البته بدلیل آنکه حتی بعد از گذشت چندین ماه از پایان یک سال میلادی، اطلاعات کمیت تولید علم کشورها همچنان در پایگاه های استنادی تکمیل می شوند، بهترین روش برای اعلام رتبه قابل اتکای کمیت تولید علم چندین ماه پس از پایان سال مورد نظر است. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز در جایگاه ۱۶ کمیت تولید علم جهان قرار داشت.

دهقانی گفت: در سال ۲۰۱۳ میلادی ایران رتبه ۱۸ کمیت تولید علم دنیا را کسب کرده بود. در این سال سوئیس رتبه ۱۷ را در اختیار داشت، اما اختلاف ایران و سوئیس تنها در ۴۰ مدرک بود، بعبارت دیگر اگر پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران ۴۱ پژوهش دیگر را در سطح بین المللی منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه ۱۷ از آن ایران می شد.

وی یادآور شد: این رقم فقط شامل ۰.۱ درصد از کل تولید علم جمهوری اسلامی ایران است. در اینجا یک سوال اساسی وجود دارد، آیا اصولا این شیوه رتبه بندی که در کشور رایج شده، صحیح است؟

سرپرست ISC تصریح کرد: میزان تولید علم دنیا پدیده ثابتی نبوده و مرتبا در حال افزایش است، با این حال از سال ۲۰۱۲ میلادی از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است. بنابراین هر چند میزان کمیت تولید علم دنیا از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴ میلادی افزایش یافته، اما روند رشد آن نسبت به سال های قبل از آن کاهش داشته است.

وی اضافه کرد: در سال ۲۰۱۲ میلادی دنیا نسبت به سال ۲۰۱۱ میلادی حدود ۱۰۰ هزار مدرک بیشتر تولید کرد. این افزایش برای سال های ۲۰۱۳ میلادی به ۲۰۱۲ به حدود ۹۲ هزار مدرک رسید. تعداد مدارک در سال ۲۰۱۴ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۳ میلادی تنها حدود بیست و یک هزار مدرک افزایش یافت.

دهقانی گفت: تولید علم سال ۲۰۱۵ میلادی هنوز کامل نشده و نسبت به سال ۲۰۱۴ میلادی حدود ۵۰۰ هزار مدرک اختلاف دارد.

وی افزود: تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال ۲۰۱۳ میلادی به میزان ۰.۸ درصد رشد داشته است. این در حالی است که دنیا در سال ۲۰۱۳ میلادی تنها حدود ۳.۵ درصد بیش از سال ۲۰۱۲ میلادی علم تولید کرد.

سرپرست ISC تاکید کرد: همین وضعیت برای نسبت سال ۲۰۱۲ به ۲۰۱۱ میلادی نیز وجود دارد که میزان رشد حدود ۴ درصد بود. بنابراین روند رشد تولید علم در سطح بین المللی هر چند رشد داشته است، اما میزان رشد کاهش یافته است.

رئیس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی میزان رشد کمیت تولید علم ۲۰ کشوری که بیشترین میزان کمیت تولید علم دنیا در سال های ۲۰۱۳ میلادی و ۲۰۱۴ میلادی را تولید کرده اند نشان می دهد که جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی به نسبت سال ۲۰۱۳ میلادی چهارمین کشور از لحاظ رشد علمی در دنیا بوده است.

وی گفت: ایران حدود ۴.۴ درصد رشد علمی داشته است. سه کشور قبل از ایران کشورهای روسیه، هند و چین هستند که به ترتیب حدود ۱۴.۰۵ درصد ۱۰.۲۶ درصد و ۶.۸۵ درصد رشد علمی داشته اند. در همین دوره زمانی ۱۲ کشور از برترین تولید کنندگان کمیت علم دنیا از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و ژاپن دارای رشد منفی بوده اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون تعداد مدارک منتشر شده یا همان کمیت تولید علم ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس به ۴۲۹۹۳ مدرک رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۳ میلادی تعداد ۴۱۱۸۴ مدرک و در سال ۲۰۱۲ میلادی تعداد ۴۰۳۸۵ مدرک بود.

وی گفت: جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ میلادی تنها ۸۱۸۰ مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود که مقایسه این رقم با وضعیت حاضر نشان می دهد که در ده سال گذشته تولید علم کشور بیش از پنج برابر افزایش یافته است.

سرپرست ISC افزود: بر اساس آمار موجود تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی کشور هلند با تعداد ۴۶۰۲۷ مدرک در جایگاه پانزدهم کمیت تولید علم دنیا و جمهوری اسلامی ایران با ۳۶۴۳۰ مدرک (با اختلاف ۹۵۹۷ مدرک) در جایگاه شانزدهم قرار دارد. همچنین کشور هلند در سال ۲۰۱۴ میلادی تعداد ۱۱۰۶۱ مدرک بیشتر از جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است.

دهقانی گفت: مترادف دانستن کمیت تولید علم با رشد و توسعه علمی به یک گفتمان غالب در سطح ملی بدل شده و هم اکنون نیاز به تغییر آن کاملا مشهود است. کسب مرجعیت بین المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی شود.

وی یادآور شد: گام نهادن در جهت ارتقای سطح کیفی پژوهش ها، گسترش تعاملات علمی بین المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که باید در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گیرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی کند.

منبع: مهر

تماشاخانه