عصر ایران - محمد میرزایی* ؛ 14 تیر در تقویم، "روز شهرداریها" نامگذاری شده در چند روز منتهی به این روز بیلبوردهایی در شهر با این مضمون نصب شده است. با این عنوان که "همه شهرداریم".

یک مرتبه 20 سال شعارهای بیلبوردهای شهر از جلوی چشمانم گذشت. روزی "شهر ما خانه ما" بر دیوارهای شهر نگاشته شد. مضمون آن شعار این بود که شهروندان حس تعلق بیشتری به شهر داشته باشند و ناهنجاری هایی که در خانه خود بر نمی گزینند برای شهر هم نخواهند. مشخصا در خصوص زباله این مفهوم کارکرد خاص داشت. از طرفی بواسطه اینکه این شعار خواستگاه اجتماعی داشت تبدیل به فرهنگ شد و بعضا شهروندان در محافل خود به فراخور زمان از این شعار استفاده می کردند. البته باید اشاره کرد اگر مدیریت وقت در قوت بخشیدن به این شعار همت بیشتری می کرد. شاید امروز هم با همان راهبرد"شهر ما خانه ما" اوضاع شهر این نبود که زباله ها سر هر کوچه ای از مخازنی که گذاشته شده سرریز شود.

در دهه جاری نیز از آنجا که ظاهرا علاقه زیادی به شعار در حوزه خدماتی در شهر است شعاری پر طمطراق تمام بیلبوردهای شهر را چندماهی پر کرد به طوری که هر عقل منطقی گمان داشت اقداماتی صورت می گیرد که قرار است آسمان آبی و زمین پاک شود این شعار سخن از آرمانی است که معلوم نیست شهروند متولی انجام آن است یا ارگان های دولتی یا نهادهای عمومی به نام شهرداری.
البته مدتی هم است که دیگر در بیلبوردها دیده نمی شود و در اطراف ساخت و سازهای جاری شهر این شعار را می نویسند که این هم سوال بزرگی است که نسبت آسمان آبی و زمین پاک با ساخت و ساز ساختمانی چیست؟ و آن سوال ابتدایی هم که جامعه هدف این شعار کیست هم همچنان پابرجاست. وقتی شعار این مولفه ها را نداشته باشد نه جایگاه اجتماعی پیدا می کند نه تحرک و نه حتی فرهنگ سازی می تواند به وقوع بپیوندد.

اما این شعار آخری "همه شهرداریم"

که مهمان چند روزه بیلبوردهای شهر است خاستگاه اجتماعی دارد و تحرک اجتماعی برای نیل به اهداف شهر می تواند ایجاد کند چرا که برای شهروند مسئولیت ایجاد می کند و کارکرد هماهنگی و همبستگی در اداره شهر را در پی دارد؛ اما متاسفانه این گزاره مهم که باید تقویت شود صرفا برای مناسبتی در تقویم، چند روزی می آید و می رود و تمرکزی روی آن نمی شود.

یکی از دلایل محقق نشدن و به نتیجه نرسیدن اهداف شعار نداشتن اعتقاد به شعار است اگر متولیان به شعاری که طرح می کنند اعتقادی نداشته باشند قطعا اتفاقی در جهت تحقق آن نخواهد افتاد مصداق این کلام بسیاری از شعارهایی است که در شهر طرح می شود ولی بروز عملیاتی ندارد و جز سرخوردگی و تباهی و اتلاف منابع و بی هدف بودن سیستم چیزی حاصل نخواهد شد.

شعار در مفاهیم توسعه بایستی کارکرد عملیاتی یا بار مسئولیتی مشخص داشته باشد. اعتقاد به توسعه و جلب مشارکت عمومی در حل و فصل مشکلات جاری شهر مسئله مهمی است که مادامی که مدیریت شهری باور قلبی به آن نداشته باشد نمی شود این امور را در شهر جاری کرد. شعار(( همه شهرداریم)) به نظر مترقی ترین کلام در 20 سال اخیر بعد از شهر ما خانه ما است. که اگر اعتقادی به آن باشد می تواند بسیاری معصلات زیست محیطی، ترافیک، اجتماعی و حتی امنیتی را در تهران رفع و رجوع کند. تهران را نمی توان دیگر با کنترل و ممیزی های جاری اداره کرد می بایست اندیشه شهروندی را برای اداره شهر همسو کرد و این بازوی عظیم را به کار گرفت.

حجم عظیم درآمدهای ناپایدار و هزینه های سرسام آور و اتلاف منابع در شهر می تواند توسط اراده شهروندی مدیریت شود اگر اعتقادی به شهروندی و توسعه شهری باشد. توسعه در شهر مفهوم کالبدی و رشد سرطانی ساختمان ها نیست. توسعه شهری فرایند مشارکت عمومی برای حفظ و تولید سرمایه های فضای عمومی همه شهروندان است. کاش هر روز 14 تیر بود که شعار(( همه شهرداریم)) حداقل در شکل بر در و دیوار شهر دیده می شد تا بالاخره متولیانی پیدا شوند که اعتقاد به این گزاره داشته باشند بلکه اتفاقی مبارک در شهر بیافتد.

*کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری

تماشاخانه