جابه‌جایی قدرت در بورس!

تا نباشد چیزکی...

از شایعه ها باید ترسید و این یک اصل اساسی در کشور ما است.در اینجا برای کنار گذاشتن افراد از پست های مختلف از مکانیزم شایعه استفاده می کنند همان طور که در خیلی از کارهای دیگر مثل بالا بردن و یا پایین آوردن قیمت سهام مکانیزم شایعات تا به اینجای کار خوب جواب داده است!

با روی کار آمدن دولت حسن روحانی بود که بلافاصله ذهن ها به سمت حسین عبده تبریزی دبیرکل پیشین بورس رفت تا جایگزین علی صالح آبادی در مصدر ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار شود.یعنی با تغییر دولت بلافاصله اذهان عمومی فعالان بازار سهام آماده تغییر رئیس بورس شد.اما صالح آبادی ماند و از روز ماندن با شایعه تغییر مواجه گشت،اینقدر این شایعه ها رفت و آمد تا بالاخره در آذر 93 یعنی 18 ماه پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید علی صالح آبادی پس از 10 سال تکیه بر صندلی ریاست بورس،ترک پست نمود.اما حالا 20 ماه پس از آن اتفاق این پست مهم و کلیدی دستخوش تغییراتی دیگر شده و همان هایی که برای تغییر آن زمان کف می زدند و احسنت سر می دادند از «تغییر» بازهم خوشحالند!

سه شنبه گذشته خبر آمد که محمد فطانت از پست ریاست نهاد نظارتی بازار سهام خداحافظی کرده است.بهانه این خداحافظی رسما عارضه قلبی فطانت و غیر رسمی ترکیب تحمیلی وزیر اقتصاد و دارایی برای هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام شده است.می گویند محمد فطانت برای هیات مدیره جدید سازمان بورس که به دلیل پایان یافتن مدت قانونی ماموریت حسین فهیمی و قاسم محسنی چاره ای جز معرفی اعضای جدید نداشته 10 نفر را معرفی کرده که نام جعفر جمالی معاون حقوقی سازمان بورس و اوراق بهادار در میان آن ها آشناست اما وزیر هیچ یک از این پیشنهادات را نپذیرفته است.

جالب اینجاست که برای رفتن فطانت هم از همان مکانیزم شایعات استفاده شده و از پائیز 94 یعنی تنها پس از گذشت یکسال از آمدن او به ساختمان ملاصدرا شایعه خداحافطی وی از بورس را دربازار سهام براه انداختند.شایعه هایی که هم وزیر آن را بارها رد کرد و هم شاپور محمدی معاون وقت وزیر و البته رئیس کنونی بازار سهام!

اینک بازار سهام درست 10 ماه مانده به انتخابات ریاست جمهوری در سال 96 با تغییرات در عالی ترین سطح نظارتی مواجه شده است،تغییراتی که تا به این لحظه به معنی برنامه ویژه دولت برای تحرک بخشی به معاملات بازار سهام تعبیر شده است.یعنی دولت در ماه های پیش رو قصد رونق اقتصاد را در پیش گرفته و این طور ضروری دیده که مدیریت بازار سهام و جایی که رشد آن قابل اندازه گیری،آماردهی و نمایش عمومی است را تغییر دهد.بر این اساس شاپور محمدی ضمن عضویت در هیات مدیره جدید سازمان بورس،رئیس این سازمان هم شد.

حسن امیری، علی سعیدی، سعید فلاح پور و سید احمد عراقچی دیگر اعضای هیات مدیره جدید سازمان بورس هستند و به نظر می رسد هیات مدیره فعلی فنی تر و هوشمنداته تر از قبل انتخاب شده است.

آن مرد رفت...

آن مرد رفت. کسانی که تغییرات در مدیریت سازمان بورس و اوراق بهادار را پس از روی کار آمدن دولت روحانی انتظار می کشیدند در آذر 93 از تصمیم شجاعانه محمد فطانت برای پذیرش پست ریاست بورس استقبال کردند.او زمانی آمد که بیشتر فعالان بازار سهام طعم زیان میانگین دست کم 25 درصدی را چشیده بودند و در واقع یک چهارم از دارایی های خود را در بورس از دست رفته می دیدند.از نظر آن ها مقصر بخشی از زیانشان مدیریت وقت بازار سهام یعنی علی صالح آبادی بود کسی که بازار سهام را 10 سال اداره کرده و از یک بازار حاشیه نشین به بازاری کارا و مورد توجه مسئولان اقتصاد کشور بدل کرده بود.آن هم در شرایطی که حتی برخی از مدیران اقتصادی دولت احمدی نژاد بورس را قمارخانه هم خوانده بودند!

اما آن مرد (فطانت) آمد. رسانه ها هم تیتر زدند که آن مرد آمد.همه منتظر تحول جدی در بورس بودند.آن موقع شاخص بورس عدد 69609 واحد را نشان می داد ولی بعد از آمدن فطانت و حتی ماه ها پس از آمدن وی و حتی یک سال پس از آن شاخص پایین تر هم آمد.تا این که اراده رشد بازار از 9 دی 94 ایجاد شد و به یک باره ورق برگشت و سایپای 80 تومانی در کمتر از دوماه حدودا سه برابر شد!این دوره رشد کوتاه بود و دوباره خیلی ها را عصبانی کرد تا با این بهانه دوباره شایعه تغییر رئیس بورس از روزهای آغازین سال 95 مطرح شود.

فروردین ماه سال جاری بود که یک ساعت قبل از برگزاری گردهمایی کانون کارگزاران یکی از مطلعین بازار سهام به نگارنده گفت: رفتن دکتر فطانت قطعی شده!او را در مراسم فوق دیدم.فطانت از طرح این خبر کمی دلخور شد و من از طرح این موضوع پشیمان.چندی بعد یکی از سایت های خبری شایعه تابعیت دوگانه فطانت که هیچگاه تائید نشد را دستاویزی برای رفتن وی قرار داد که این موضوع هم بلافاصله تکذیب شد.اما حالا پس از گذر از این روزهای پرحاشیه و برگزاری موفق نمایشگاه نهم بازار سرمایه ، او صندلی خود را به شاپور محمدی داده است.

اما هر چند فطانت اینک به عنوان رئیس سابق سازمان بورس و اوراق بهادار و پنجمین مدیر بازار پس از انقلاب شناخته می شود و کارهای زیادی از او انتظار می رفت لکن جاانداختن نقش سازمان بورس به عنوان یک ناظر در بازار سهام شاید مهمترین دستاورد وی بود. در 20 ماه گذشته 5 مرتبه فرصت گپ و گفت رو در رو با محمد فطانت را پیدا کردم.او در یکی از این نشست ها می گفت:

«دو وظیفه در قانون برای سازمان بورس دیده شده است،یکی نظارت و دیگری توسعه. خوشبختانه زیرساخت های نظارتی لازم در بازار سرمایه ایجاد شده و بیشتر به تقویت مکانیزم های نظارتی نیاز داریم تا ایجاد مکانیزم های جدید. من به مدیران خود گفته ام که هرگز در فرآیند معاملات مداخله نکنند کار ما دخالت نیست و تنها باید بر اساس قانون نظارتی داشت که بیشتر جنبه پیشگیرانه داشته باشد.به ما ارتباطی ندارد که چرا فلانی این سهم را خریده و یا فروخته.باید به خرد بازار احترام گذاشت و ...»

شنیدن این حرف ها از مقام ناظر بازار سهام با آن همه اختیارات برایم جالب بود.اما مرور زمان نشان داد که او به حرف های خود اعتقاد داشته است.درباره عملکرد 20 ماهه او می توان به حل مناقشه سه ساله نرخ خوراک پتروشیمی ها و فرمولی شدن نرخ گذاری خوراک،تمدید مهلت کیفی سازی پالایشگاه ها،تقویت بازار بدهی و تمرکز تامین مالی در بازار سهام(حدود 2 ملیارد دلار تامین مالی در حدود 6 ماه) و مسائلی از این دست اشاره کرد.دوره 20ماهه وی قطعا مثل هر مدیر دیگری عاری از مشکل و کاستی نبود که از جمله آن می توان به برخی تغییرات مدیریتی اشاره کرد.

او در مراسم تودیع خود گفت: به این تغییرات عادت کرده ام،زمانی که سازمان ها و شرکت ها اوضاع خوبی ندارند پست می گیرم و زمانی که اوضاع عادی می شود باید بروم.

هر چند دوران مدیریت کوتاه محمد فطانت در نهاد نظارتی بازار سهام مورد نقد تعداد زیادی از اهالی بازار سهام است اما این واقعیت دارد که او زمانی اداره بازار سهام را برعهده گرفت که اقدامات دولت محمود احمدی نژاد تازه اثرات خود را در بخش واقعی اقتصاد و البته ویترین آن یعنی بورس نشان داده بود.به یاد دارم که محمد فطانت حتی جزو گزینه های اصلی پست ریاست بورس هم نبود اما چون خیلی ها این پست را قبول نکردند قرعه به نام او افتاد.

هنوز از پست جدید فطانت خبری در دست نیست ولی ظاهرا اداره گروه اقتصادی ستاد اجرایی فرمان امام (ره) و مدیریت هلدینگ مالی پارسیان یا به عبارتی کنسرسیوم مالی بانک ها نیز به وی پیشنهاد شده است اما آن چه تا این لحظه درباره او قطعی است حضور در طبقه چهارم ساختمان معروف باب همایون است.

محمد فطانت در مراسم تودیع خود درباره شاپور محمدی رئیس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار هم گفت: قوی ترین مهره برای اداره بازار سهام در این مقطع انتخاب شده است.

رئیس سابق سازمان بورس ادامه داد: نرخ سود بانکی در زمان آمدن من به بورس 22 درصد بود که کاهش پیدا کرد. من در رکودی ترین شرایط بازار سهام مدیر بازار بودم. بیش از 20 سال است که در اقتصاد کشور و در شرکت های با گردش 1 میلیارد دلار، کار کرده ام. همیشه در دوران بحران به سازمان ها وارد می شدم. خیلی ها از بازگشایی پالایشگاه ها می ترسیدند و پیش بینی می کردند شاخص 11 هزار واحد سقوط کند ولی چنین نشد.

فطانت گفت: از همه همکاران و فعالان بازار سهام حلالیت می طلبم. شاخص های بازار سهام در این مدت بهبود پیدا کرد. 1.7 میلیارد دلار در شب عید برای بخش نفت در کسری از ثانیه تامین مالی کردیم. مطمئن هستم بورس به بانک غلبه می کند و بانک محوری در کشور به پایان می رسد.

اینجا طبقه ششم سازمان بورس و اوراق بهادار است؛واقع در خیابان ملاصدرا،جایی که تصمیمات مهم بازار سرمایه از آن جا گرفته می شود.اما حالا تابلوی عکس محمد فطانت پنجمین مدیر بورس در جمهوری اسلامی در حال آماده سازی برای نصب در کنار تصاویر مدیران بازار سهام از سال 1346 تاکنون است. تابلوهایی که روایتگر حدود 50 سال فعالیت بورس در کشور و رفت و آمد مردانی است که تلاش کردند تا بازار سهام در ایران همانند کشور های پیشرفته دیگر جا بیفتد.

شاپور محمدی کیست؟

شاپور محمدی برای بازار سرمایه نام آشنایی است.او متولد 1353 و زنجانی الاصل و دانش آموخته دکتری اقتصاد سنجی از دانشگاه تهران است.با توجه به وجود گرایش های مختلف در بازار سرمایه او را نزدیک به طیف موسوم به آذری ها می دانند.همزمان با روی کار آمدن علی طیب نیا این چهره دانشگاهی حتی به عنوان گزینه ریاست سازمان بورس و اوراق بهادار مطرح بود.اما او که رفاقت دیرینه ای با علی صالح آبادی رئیس وقت سازمان بورس و اوراق بهادار داشت سرانجام با تصمیم وزیر به سمت معاونت اقتصادی وزارتخانه منصوب شد.قبل از این پست شاپور محمدی نخستین مدیرعامل بورس انرژی بود.او به خوش اخلاقی،اعتدال گرایی،کار تشکیلاتی و مطالعاتی معروف است،شناخت عمیقی از بازار سرمایه دارد و با تمام سطوح بازار از مدیران قدیمی گرفته تا جدید ارتباط حسنه دارد.

به اعتقاد نگارنده تعامل نهاد ناظر با بازار در دوره وی می تواند حتی از دوره محمد فطانت نیز بیشتر و بهتر باشد.تقریبا هیچ تنش رسانه ای خاصی از او دیده نشده و بیشتر سعی کرده که خود را آهسته و پیوسته و با اصول تا بالاترین سطوح مدیریتی در اقتصاد و بازار بالا بکشد.چون بخش قابل توجهی از مدیران فعلی سازمان بورس و اوراق بهادار و البته بدنه سازمان از دوره صالح آبادی در این نهاد مانده اند تغییرات گسترده مدیریتی در بورس بعید به نظر می رسد مگر در پست های مهم و کلیدی تر.حتی در بورس ها با وجود وی، احتمال ابقا و ارتقا بیشتر از تغییرات است.

شاپور محمدی ششمین مدیر ارشد بازار سهام اهل مشورت است،در محافل رسمی و غیر رسمی برخورد های سلبی از او دیده نشده است،او نیز به مانند فطانت به بازار بدهی اعتقاد ویژه ای دارد و به دنبال تحقق برنامه دولت برای تامین مالی 37 هزار میلیارد تومانی است.به سرمایه گذاری بلند مدت در بورس اعتقاد دارد.شاید برنامه هایی مثل تجدید ارزیابی دارایی ها و پوشش زیان شرکت ها از این محل را برنتابد.او نزدیک به طیب نیا است.برخی می گویند به دلیل نزدیکی اسحق جهانگیری به محمد فطانت باید منتظر واکنش معاون اول رئیس جمهور به این تغییرات بود.رسانه ها امیدوارند که از ظرفیتشان برای شناخت هرچه بیشتر بورس و ابزارهای آن به مردم بیشتر استفاده شود و آقای رئیس به جریان آزاد اطلاعات تمکین داشته باشد.

اما بدون تردید او 10 ماه سخت را پیش روی خود دارد.10 ماهی که دولت هر چه دارد باید رو کند تا 4 سال دیگر هم بماند و بورس در این کارزار بازیگر نقش اول اقتصاد کشور و نمایش دهنده کارنامه 48 ماهه حسن روحانی در مصدر یازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران است.برای شاپور محمدی این مدیر خوشنام و با اخلاق اقتصاد کشور آرزوی روزهایی خوش و موفقیت آمیز در ساختمان ملاصدرا را داریم و این که بتواند حکم 5 ساله حضور خود در سازمان بورس و اوراق بهادار را کامل کند و این که دولت او مثل محمد فطانت «موقت» نباشد!توقع بازار از او فقط در یک کلمه خلاصه می شود و آن کلمه این است؛سود... .

سودی که البته از راه فرهنگ سرمایه گذاری بلند مدت در بورس به دست آید نه نوسان گیری و سفته بازی!

شاپور محمدی رئیس جدید سازمان بورس هم مراسم معارفه اولیه خود گفت: کار خود را از دفتر معاملات بنیاد جانبازان شروع کردم. 6 سال عضو هیات داوری بودم و مدتی هم رییس کمیته امتحانات و عضو کمیته شاخص بوده ام.

وی ضمن تشکر از اقدامات فطانت در طول دوره ریاستش گفت: با فطانت ارتباط برادرانه دارم. تعیین تکلیف قیمت خوراک و بحث معافیت مالیاتی دو کار عمده فطانت در 20 ماه گذشته بود. همچنین برای بورس سند راهبردی تهیه کرده اند که تقدیم رییس جمهور شده است. سال گذشته 10 هزار و 500 میلیارد تومان اوراق بدهی منتشر شد.

شاپور محمدی گفت: رییس سازمان امور مالیاتی قول داده که مشکل مالیاتی حال حاضر بازار حل شود و در این زمینه مساعدت داشته باشند. امیدوارم روزهای پر رونقی را در پیش داشته باشیم.در حاشیه این مراسم شاپور محمدی رئیس جدید سازمان بورس در مصاحبه با خبرنگاران گفت: تغییرات ناگهانی بورس به خواسته خود دکتر فطانت بود. ما برای تمدید معافیت مالیاتی تجدید ارزیابی تلاش می کنیم. کارهای دکتر فطانت را با قدرت ادامه می دهم. رونق مداوم و آرام بازار، توسعه بازار بدهی و توسعه همه بخش ها، برنامه اصلی من است.

شاپور محمدی ادامه داد: ماه های سخت و البته امیدوار کننده ای در پیش است. سیاست های کلی بورس بر مبنای سند راهبردی ادامه پیدا می کنند. هیچ محدودیتی به بورس بر نمی گردد؛ بلکه محدودیت ها برداشته هم می شود.

رئیس جدید سازمان بورس همچنین ضمن رد این موضوع که با مأموریت تقویت بازار بدهی به‌ عنوان رئیس جدید بورس انتخاب شده است، گفت: همه ابزارهای بازار سرمایه باید با قوت و قدرت توسعه پیدا کنند.

به گزارش سنا، رییس جدید سازمان بورس و اوراق بهادار درباره گمانه‌ زنی برخی فعالان بازار سرمایه در خصوص توجه خاص و ویژه دولت به تقویت بازار بدهی با هدف کاهش دیون و بدهی‌ های دولتی و مأموریت وی برای تقویت این ابزار، ضمن رد این ادعا گفت: به همه ابزارهای بازار سرمایه حتماً توجه خواهیم داشت و مأموریتی برای تقویت یک ابزار یا بازار و رها کردن سایر بخش‌ ها در بازار سرمایه نه وجود دارد و نه منطقی است.

شاپور محمدی با تأکید بر اینکه همه ابزارهای بازار سرمایه باید با قوت و قدرت توسعه پیدا کنند، اظهار داشت: قطعاً پیگیری ابزارهای مختلف از جمله اختیار معامله، اوراق سلف موازی استاندارد، مشتقات سهام، انواع افزایش سرمایه‌ ها، انواع اوراق از جمله MBS ،ABS در کنار اوراق بدهی دولتی مورد توجه است و هیچ‌ گونه نگاه خاص و ویژه به یک ابزار یا بازار وجود ندارد.

در بازار چه خبر بود؟

بازار سرمایه آخرین روز کاری هفته را با افزایش تقاضا ناشی از تغییر و تحولات در بدنه سازمان بورس و اوراق بهادار آغاز کرد و شاهد معاملات مثبت و خوبی بودیم. به گونه ای که در بدو ورود شاپور محمدی معاون اقتصادی وزیر امور اقتصادی و دارایی شاهد شکسته شدن مقاومت 76.000 واحدی و قرار گرفتن شاخص در کانال 76.000 واحدی بودیم. بازار در روز اعلام تغییرات مدیریتی در بورس 724 واحد رشد را در شاخص به خود دید و عملا واکنشی مثبت به تغییرات از خود نشان داد.

ارزش معاملات کل هفته در دو بازار بورس و فرابورس به 1.866 میلیارد تومان رسید،این در حالی است که ارزش معاملات خرد ( بدون معاملات بلوکی و اوراق مشارکت ) در بازار سهام معادل 916 میلیارد تومان رقم خورد.

شاخص بورس نیز از ابتدای هفته تا انتهای هفته ( از 74.514 تا 76.255 واحد ) معادل 2.33 درصد رشد کرد و شاخص فرابورس هم در حرکتی خود را از 787 تا 800 واحد رساند و 1.65 درصد رشد کرد.

*روزنامه نگار و کارشناس بازار سرمایه