مدیرکل دفترموزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: پلاستیک ها به دلیل شباهت ظاهری با عروس های دریایی یا ژلوپین ها که مهمترین منبع غذایی بسیاری از گونه های دریایی از جمله لاک پشت ها هستند، این گونه ها را در معرض تهدید و خطری بزرگ قرار می دهند.

پلاستیک؛ عروس تقلبی دریا

به نقل از پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، اصغر مبارکی ضمن استقبال از شکل گیری جنبش اجتماعی 'نه به کیسه های پلاستیکی'، افزود: اکوسیستم های آبی و آبزیان از جمله گروه های در معرض تهدید از جانب زباله های پلاستیکی هستند.

به گفته وی، رواج سرسام آور مصرف پلاستیک توسط انسان ها علاوه بر آسیب های بسیار زیاد در حوزه های مختلف همچون حوزه اقتصادی، در حال حاضر به تهدیدی عظیم برای گونه های مختلف از جمله گونه های در معرض خطر انقراض تبدیل شده است.

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به گزارش برنامه حفاظت از محیط زیست سازمان ملل متحد، گفت: برآوردها حاکی از شناور بودن 46 هزار قطعه زباله پلاستیکی در هر کیلومتر مربع از اقیانوس ها است.

مبارکی افزود: به طور نمونه، پلاستیک ها پس از ورود به دریا یا اکوسیستم های آبی به دلیل شباهت ظاهری با عروس های دریایی یا ژلوپین ها که مهم ترین منبع غذایی بسیاری از گونه های دریایی از جمله لاک پشت های دریایی هستند، این گونه ها را در معرض تهدید و خطری بزرگ قرار می دهند.

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با یادآوری این موضوع که هفت گونه از هشت گونه لاک پشت دریایی شناسایی شده جهان در فهرست سرخ اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت (IUCN) قرار دارند، خاطرنشان کرد: در همین حال و در شرایطی که عروس های دریایی یا ژلوپین ها تنها منبع غذایی گونه لاک پشت دریایی پشت چرمی هستند، وجود پلاستیک در اکوسیستم های آبی می تواند فاجعه انقراض گونه ای را در پی داشته باشد.

وی اشاره ای به اهمیت اکولوژیکی لاک پشت دریایی پشت چرمی داشت و اظهار کرد: کنترل جمعیت عروس های دریایی از مهمترین نقش های اکولوژیکی این گونه است.

وی ادامه داد: پلاستیک ها با بستن راه تنفس یا گوارش گونه های آبزی و ایجاد خفگی یا رسوب در بدن آن ها می توانند مرگ گونه ها را رقم بزنند.

مبارکی افزود: تهدید پلاستیک برای محیط زیست دریایی به دلیل ورود به زنجیره غذایی جانوران دریایی و خفگی سالانه هزاران گونه از جانوران آبزی از قبیل وال، دلفین، فک، لاک پشت و نیز پرندگان دریایی پرندگانی بر اثر تغذیه اشتباهی از آنها، غیرقابل چشم پوشی است.

مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به حجم کم و سبک بودن کیسه های پلاستیکی و جابه جایی راحت آنها با باد، خاطرنشان کرد: حتی مزارع، باغ ها و زمین های کشاورزی مجاور به مکان های دپوی زباله نیز از اثرات پلاستیک در امان نیستند و حتی گونه های گیاهی نیز در معرض آسیب های پلاستیک هستند.

به گفته وی، در ایران علاوه بر مصرف بالای کیسه های پلاستیکی، عدم مدیریت صحیح پسماند پلاستیک، همچنین نبود ملاحظه عمومی مبنی بر عدم رها سازی پلاستیک و زباله در طبیعت و مکان های عمومی، علاوه بر از بین بردن زیبایی طبیعت و خسارات اقتصادی و اکوتوریسم و غیره، میزان تهدید ناشی از پلاستیک برای گونه های ساحلی و دریایی را بیشتر می کند.

مبارکی انسداد در مسیر جریان آب را یکی دیگر از اثرات منفی پلاستیک ها و رها سازی آنها در طبیعت دانست و اضافه کرد: این موضوع می تواند منجر به تغییر وضعیت طبیعی یک رودخانه شود.

به گفته مدیرکل دفتر موزه های تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست، تمامی این تاثیرات در حالی است که طبق آمارهای جهانی، متوسط عمر استفاده از هر کیسه پلاستیکی فقط 12 دقیقه و در هر دقیقه یک تا دو میلیون کیسه پلاستیکی مورد استفاده قرار می گیرد و این در حالی است که برای حذف هر کدام از این کیسه ها از طبیعت، بین100 تا هزار سال زمان نیاز است.

مبارکی افزود: در حال حاضر و طبق گزارش های جهانی، سرانه مصرف سالانه دنیا، 500 میلیارد تا یک تریلیون کیسه پلاستیکی است و این در حالی است که بر اساس همین آمار سالانه یک میلیون پرنده دریایی و 100 هزار پستاندار دریایی اقیانوس ها به دلیل آلودگی های مختلف محیط زیستی از جمله پلاستیک از چرخه حیات خارج می شوند.

وی اشاره ای به تلاش جهانی برای مقابله با رواج روز افزون این پدیده مخرب داشت و گفت: به طور نمونه، ایرلند با وضع قوانین سخت گیرانه از جمله اخذ مالیات سنگین موفق شد طی سال های 2001 تا 2011، مصرف کیسه های پلاستیکی در کشور خود را 90 درصد کاهش دهد.

وی ممنوعیت استفاده از کیسه های پلاستیکی در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای اروپایی را اقدامی در همین راستا برشمرد و ابراز امیدواری کرد: در ایران نیز مردم با جایگزین کردن کیسه های پارچه ای و قابل بازیافت به جای کیسه های پلاستیکی برای حفظ سلامت خود و محیط زیست کشور اقدام کنند.

نخستین بار پلاستیک با اختراع ' الکساندر پارکس' در سال 1856میلادی به چرخه زندگی بشر وارد شد و در نهایت قبل از سال 2008 تولید جهانی کیسه پلاستیکی به بالاترین حد خود رسید به گونه ای که طبق گزارش کمیسیون اروپا، 50 سال اخیر اوج استفاده بشر از کیسه پلاستیکی بوده است.

اکنون پلاستیک به تهدیدی برای انسان، حیوان، گیاه و کل کره زمین تبدیل شده است از این رو کشورهای بسیاری مصمم شده اند تا وضع قوانین سخت گیرانه در این زمینه، به کاهش مصرف آن در دنیا کمک کنند.

بنگلادش نخستین کشور بزرگی بود که پس از سیل ویرانگر سال 1988 میلادی و به دلیل مشکلاتی که این کیسه ها در تشدید سیلاب ایجاد کردند، در سال 2002میلادی (1381) استفاده از کیسه های پلاستیکی را ممنوع کرد.

کشور کوچک بوتان نیز در سال 2007 میلادی (1386) و در راستای سیاست های این کشور مبنی بر افزایش نشاط ملی، فروش کیسه های پلاستیکی، تنباکو و تبلیغات خیابانی را ممنوع کرد.

همچنین، کشور چین با وضع قانون منع تولید کیسه های پلاستیکی فوق نازک تا حد زیادی توانست هزینه ها و مصرف نفت را در این کشور کاهش دهد و میزان مصرف کیسه های پلاستیکی را که تا پیش از وضع این قانون، روزانه سه میلیارد بود تا 66 درصد کاهش دهد.

در سال 2003 میلادی (1382) دولت تایوان، توزیع کیسه های پلاستیکی رایگان در فروشگاه ها و مراکز خرید و استفاده از ظروف یکبار مصرف را در رستوران های این کشور ممنوع اعلام کرد و حتی بسیاری از فروشگاه ها از افرادی که کیسه های خرید خود را به همراه نمی آوردند، جریمه نقدی دریافت می کردند.

در کشورهایی نظیر ایتالیا، بلژیک و ایرلند نیز به دنبال وضع مالیات، استفاده از کیسه های پلاستیکی 94 درصد کاهش یافته است. در سوئیس، آلمان و هلند نیز برای استفاده از کیسه های پلاستیکی مالیات وضع شده است.

بریتانیا به عنوان یک کشور صنعتی سالانه سه میلیون تن پلاستیک دور ریختنی تولید می کند که 56 درصد آن منحصر به صنعت بسته بندی است. در کشورهای اروپای غربی مصرف پلاستیک هر ساله 4 درصد افزایش پیدا می کند به طوری که هم اکنون آمار تولید پلاستیک در اروپا نسبت به 50 سال گذشته حدود 20 برابر شده است.

در ایران نیز آمارها حاکی از تولید سالانه 177 هزار تن پلاستیک است. علاوه بر اینها، حدود 4 درصد از تولید نفت در جهان صرف تولید مواد پلاستیکی می شود که در جای خود رقم قابل توجهی است. در واقع تولید پلاستیک در جهان مستلزم مصرف حدود 60 تا 100 میلیون بشکه نفت در هر سال است.

سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست پیش از این خبر از آغاز برنامه ای زمانبدی شده برای حذف کیسه های پلاستیکی از چرخه مصرف از ابتدای سال 95 داده بود.

منبع: ایرنا

تماشاخانه