به نظر نمی‌رسد ادعای تضمین دادن از سوی فعالان کشتی‌سازی بتواند دردی را دوا کند. تاخیر در تحویل کشتی‌ها آن قدر کشتی‌رانی را با ضرر مواجه می‌کند که حتی حاضر است از این تضمین‌ها نیز بگذرد.

زخم کهنه جدال کشتی‌سازان و کشتی‌رانان بار دیگر و همزمان با انتشار خبری مبنی‌بر سفارش ساخت 10 کشتی به شرکت هیوندای کره، سر باز کرد. ماجرا وقتی بالا گرفت که حمید رضائیان، مدیرعامل ایزوایکو در نشست خبرنگاران از ناراحتی به گریه افتاد و این ابتدای داستانی بود که از اقتصاد آغاز شد و به جبهه‌گیری‌های سیاسی کشیده‌ شد.

به گزارش روزنامه دنیای خودرو، فعالان در زمینه کشتی‌ساز‌ی داخلی به‌دنبال امضای این قرارداد، هجمه‌های رسانه‌ای گسترده‌ای را علیه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران آغاز کردند. آن‌ها معتقدند در شرایطی که کشتی‌سازی با عدم سفارش روبه‌روست و با توجه به اینکه در سال‌های گذشته برای توسعه این صنعت و زیرساخت‌های لازم آن، هزینه‌های گسترده‌ای صورت گرفته است، سفارش 10 فروند کشتی به کره‌جنوبی هیچ توجیهی ندارد.

رضائیان، مدیرعامل شرکت کشتی‌سازی ایزو ایکو حتی پای 6500 نیروی کار این شرکت را نیز به میان کشید و گفت:‌ «تامین حقوق این نیروها که هر‌کدام گرداندن یک زندگی را بر عهده دارند، بر چیزهای دیگر اولویت دارد.» البته کار بالا گرفت و دو گروه در رسانه ملی نیز به مناظره نشستند و کشتی‌ساز‌های داخلی این کار را خیانت به کشور دانستند. در مقابل، کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران سرانجام واکنش نشان داد و ماجرای قراردادهای 12 سال پیش را مطرح کرد.

بر اساس اعلام کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران، کشتی‌ساز‌های داخلی سال‌ها پیش طبق قراردادی متعهد شده بودند در یک مدت مشخص 2 ساله چند فروند کشتی بسازند اما به‌رغم دریافت مبالغ سنگین پس از 12 سال تنها دو کشتی تحویل داده شده است. این در حالی است که در صنعت کشتیرانی و کشتی‌سازی زمان و مدیریت آن اهمیت بسیار بالایی دارد. کشتیرانی جمهوری اسلامی مدعی شد با چنین سابقه‌ای چگونه می‌توان در چنین قراردادی به صنعت کشتی‌سازی داخلی اعتماد کرد؟!

کشتی‌سازان: توان ساخت اقیانوس‌پیما هم داریم!

حمید رضائیان، مدیرعامل شرکت مجتمع کشتی‌سازی و صنایع فراساحل ایران (ایزوایکو)، در تشریح پتانسیل‌های کشتی‌سازی در ایران می‌گوید: «بدون شک بحث ساخت در کشور امکان‌پذیر است و قویا اعلام می‌کنم پتانسیل ساخت شناورهای ۵۰هزار تنی نیز به‌راحتی در داخل فراهم است، حتی اگر در بخش‌هایی توانایی لازم برای ساخت آن وجود نداشته باشد اما قطعا می‌توانیم در این خصوص مشارکت‌های لازم را با سایر کشورها داشته باشیم و بیان جملاتی از این دست که توان ساخت در داخل وجود ندارد، صحیح نیست.

بازهم تاکید می‌کنم بدون شک توانایی انجام چنین پروژه‌هایی در کشور وجود دارد و اگر در بخش‌هایی نیز با خلأ مواجهیم، می‌توانیم با مشارکت فرآیند کار را تکمیل کنیم. بخشی از تجهیزات لازم برای ساخت در کشور وجود دارد و می‌توانیم از آن‌ها استفاده کنیم اما می‌توانیم نسبت به واردات بخش دیگری از تجهیزات نیز که در داخل وجود نداشته باشند، ‌اقدام کنیم و به مرور زمان در نقطه‌ای قرار بگیریم که به صورت پلکانی این تجهیزات را در کشور تولید کنیم.»

وی با بی‌انصاف خواندن کسانی که توان کشتی‌سازی را به‌طور کلی زیر سوال می‌برند، ادامه می‌دهد: « در گذشته ضعف‌هایی داشته‌ایم و منکر آن نمی‌شویم اما در پنج سال گذشته در مسیر رو‌به‌ رشدی قرار گرفتیم و با شیب منطقی رو به جلو حرکت‌ کرده‌ایم تا بتوانیم در چنین نقطه‌ای قرار بگیریم. درآمد ایزوایکو در 5 سال گذشته 5 برابر شده است، بنابراین سخنانی از این دست درست نیست و نمی‌توانیم بپذیریم امکان ساخت و پتانسیل‌های لازم برای انجام چنین پروژه‌هایی در داخل وجود ندارد.

در تمام دنیا نیز عموما پروژه‌ها این گونه صورت می‌گیرد که بخشی از روند کار در داخل و بخشی از آن با مشارکت انجام می‌شود. مجددا تاکید می‌کنم صنعت دریایی، توان ساخت و رقابت با کشورهای خارجی را دارد و قطعا با اعتماد از سوی مسئولان و شرکت‌های داخلی می‌توانیم این مساله را اثبات کنیم.»

رضائیان با اشاره به قرارداد ساخت کشتی با کره تصریح می‌کند: «هرچند اطلاعات چندانی از قرارداد مربوطه ندارم اما باید عنوان کرد 8 ‌سال قبل نیز ظرفیت‌های انجام چنین پروژه‌ای در داخل وجود داشت. صنعت کشتی‌‌سازی مجموعه‌ای بسیار بزرگ و یک صنعت بین‌المللی است که باید استانداردهای جهانی را اخذ کند تا بتواند در بازارهای جهانی به رقابت بپردازد تا کشتی‌ها در بنادر معتبر دنیا پهلو بگیرند.

خوشبختانه امروز توانسته‌ایم کشتی‌هایی بسازیم که استانداردهای جهانی را دریافت و به بنادر معتبر دنیا ورود کنند. درست است در گذشته مشکلات عدیده‌ای وجود داشته است اما امروزه جایگاه کشتی سازی ایران با چند سال قبل قابل‌مقایسه نیست، چراکه توانسته‌ایم کشتی‌هایی بسازیم که هزاران کیلومتر در دنیا تردد کنند، بنابراین چنین توانایی‌هایی در کشور وجود دارد.»

کشتی‌رانان: سابقه کشتی‌سازان خراب است!

مجید ورشوساز، مدیرعامل شرکت هفت‌دریا و عضو پیشین انجمن کشتیرانی و خدمات وابسته در گفت‌و‌گو با روزنامه «دنیای خودرو» می‌گوید: «طبیعتا کشتیرانی به‌هیچ‌وجه از این که کشتی‌ها در ایران ساخته و اشتغال و کارآفرینی در کشور ایجاد شود، بدش نمی‌آید اما سوابق قبلی نشان داده‌اند کشتی‌سازی در ایران با چالش‌های بسیاری روبه‌رو است و عدم تحویل به موقع یا انجام ندادن تعهدات باعث شده‌است کشتیرانی‌ها علاقه‌مندی خود را به ساخت کشتی در داخل از
دست بدهند.

در همین حال این امکان وجود دارد که با تعهدات و قراردادهای دیگری به شرط اصلاح زیرساخت‌ها و به‌کارگیری روش‌های درست عملیاتی، کشتی‌هایی را در داخل ساخت و تحویل داد. اما در نقطه‌مقابل، کشتیرانی‌ها با توجه به تجربه تلخی که از گذشته در ذهن خود دارند، چنین ریسکی را نمی‌پذیرند و خود را در معرض چنین محدودیت هایی قرار نمی‌دهند.

این نکته را نیز باید در نظر گرفت که اگر کشتیرانی‌ها اقدام به خرید کشتی نکنند، از قافله عقب می‌مانند و به معنای واقعی کلمه، بازار منطقه را از دست خواهند داد. تمام دنیا به دنبال کشتی‌های جدید و با ظرفیت‌های بزرگ‌تر می‌روند.

بنابراین اگر بخواهیم منتظر کشتی‌سازان داخلی شویم تا برنامه ارائه دهند و به‌عبارتی بخواهیم از صفر شروع کنیم، بسیار عقب خواهیم ماند و تمام موقعیت هایی را که بعدها تبدیل به تهدید خواهند شد، از دست می‌دهیم. بنابراین کشتی‌رانی باید با خرید کشتی‌های مورد نظر و تحویل گرفتن آن‌ها در بازه زمانی مشخص از موقعیت‌های به وجود آمده استفاده کند، در غیر این صورت تمام فرصت‌ها به‌سادگی از دست خواهد رفت، بنابراین نباید به این کار کشتیرانی ایراد گرفت.

با آن‌که کشتی‌سازی‌ها گفته‌اند در قبال قراردادهای ساخت کشتی و تحویل به‌موقع آنها تضمین خواهند داد اما گمان نمی‌کنم با این تضمین‌ها نیز بتوانند کاری از پیش ببرند، زیرا این زیرساخت‌هایی هستند که نیاز به اصلاح دارند. آنها چقدر می‌توانند تضمین دهند؟ اگر کشتی‌سازی بخواهد سفارش‌های ساخت کشتی را ازآن خود کند، لازم است تکنولوژی و فناوری‌های خود را ارتقا دهد تا بتواند تمام قطعات مورد استفاده در ساخت کشتی را تهیه کند، نه این که بگویند موتورش را از فلان جا بگیرید و قطعات دیگر را از بهمان جا! بنابراین، فکر نمی‌کنم ادعای تضمین دادن بتواند دردی را دوا کند. تاخیر در تحویل کشتی‌ها آن قدر کشتی‌رانی را با ضرر مواجه می‌کند که حتی حاضر است از این تضمین‌ها نیز بگذرد!»