قرارداد هسته ای هند و آمریکا تصویب شد

کنگره آمریکا قرارداد همکاری هسته ای غیرنظامی این کشور و هند را تصویب کرده و پاکستان نیز خواستار دریافت کمک های مشابه از ایالات متحده شده است.

مجلس سنای آمریکا با اکثریت هشتاد و شش رای موافق در برابر سیزده رای مخالف، این قرارداد را، که پیشتر در مجلس نمایندگان ایالات متحده نیز تصویب شده بود، تایید کرده و به این ترتیب، به ممنوعیت سی ساله همکاری اتمی دو کشور خاتمه داده است.

روز شنبه این هفته، قرارداد همکاری اتمی با هند با دویست و نود و هشت رای مثبت در برابر یکصد و هفده رای منفی به تصویب مجلس نمایندگان رسیده بود.

مصوبه کنگره آمریکا پس از امضای رئیس جمهور این کشور جنبه اجرایی می یابد.

براساس این قرارداد، آمریکا فن آوری و سوخت نیروگاه هسته ای در اختیار هند قرار می دهد و در مقابل، آژانس بین المللی انرژی اتمی از حق بازرسی تاسیسات اتمی غیر نظامی این کشور برخوردار می شود اما به مراکز اتمی نظامی هند دسترسی نخواهد داشت.

هند که دارای اسلحه اتمی است و تا کنون دست به یک رشته آزمایش اتمی نیز زده است، پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای را امضا نکرده است و در نتیجه، ملزم به قبول بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی نیست.

پس از نخستین آزمایش اتمی هند در سال 1974، ایالات متحده همکاری هسته ای با این کشور را محدود ساخت.

قرارداد اتمی هند و آمریکا با حمایت نمایندگان هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در مجلس نمایندگان و سنای ایالات متحده به تصویب رسیده است.

درخواست پاکستان

پیش از رای گیری در کنگره، کاندولیزا رایس، وزیر خارجه آمریکا، این قرارداد را یک نقطه عطف تاریخی در روابط با هند دانسته و پیش بینی کرده بود که هر دو حزب دموکرات و جمهوریخواه در کنگره از آن حمایت خواهند کرد.

با انتشار خبر تصویب قرارداد همکاری هند و آمریکا، یوسف رضا گیلانی، نخست وزیر پاکستان، گفت که این اقدام راه را برای توافق مشابهی بین این کشور و ایالات متحده هموار می سازد.

آقای گیلانی گفت که از همکاری هند و آمریکا در زمینه فناوری نیروگاه هسته ای احساس نگرانی نمی کند و افزود که "با تصویب این قرارداد، پاکستان هم می تواند درخواست مشابهی را با آمریکا مطرح کند زیرا مایل نیستیم که در معرض تبعیض قرار گیریم."

پاکستان نیز دارای تسلیحات اتمی است و مانند هند، پیمان منع گسترش جنگ افزارهای هسته ای را امضا نکرده است.

هند و پاکستان، از زمان کسب استقلال در سال 1947 با یکدیگر اختلاف ارضی داشته اند که به بروز سه جنگ تمام عیار و درگیری های مکرر مرزی بین دو کشور منجر شده است.

در حالیکه هند معمولا سیاست خارجی مستقلی را دنبال کرده و برای چندین دهه، روابط نزدیکی با اتحاد شوروی سابق داشت، دولت های پاکستان معمولا به غرب گرایش داشته و از متحدان ایالات متحده محسوب شده اند.

از سال 2001، دولت پاکستان از جمله حامیان اصلی سیاست آمریکا در مبارزه با تروریسم بین المللی و یکی از دریافت کنندگان عمده کمک های اقتصادی ایالات متحده بوده است.

روابط با چین و ایران

قرارداد هسته ای آمریکا و هند همچنین برای چین هم، که از رقیبان اصلی هند در منطقه محسوب می شود، اهمیت دارد.

مقامات چینی هنوز نسبت به امضای این قرارداد اظهار نظر نکرده اند اما به گفته برخی تحلیلگران، همکاری اتمی هند و آمریکا می تواند به عنوان گامی در تحکیم روابط این دو کشور باعث ناخرسندی چین شود.

در مقابل، گروهی دیگر از ناظران گفته اند که با توجه به سابقه سیاست خارجی مستقل هند، نظام حکومتی کثرت گرا و مخالفت شدید برخی احزاب سیاسی این کشور با نزدیکی روابط با آمریکا، بعید به نظر می رسد که همکاری اتمی غیرنظامی با آمریکا باعث چرخشی عمده در روابط خارجی هند شود.

امضای قرارداد اخیر همچنین موضوع نگرش هند نسبت به برنامه های هسته ای ایران را نیز مطرح کرده است.

در مواردی، دولت هند به عنوان یک عضو شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی به قطعنامه های این نهاد علیه ایران رای مثبت داده و باعث ناخرسندی جمهوری اسلامی شده بود در حالیکه احزاب چپگرای هند این اقدام دولت را به تلاش برای جلب نظر مساعد آمریکا نسبت داده بودند.

برخی ناظران تصویب قرارداد همکاری را باعث افزایش نفوذ ایالات متحده بر نگرش هند نسبت به ایران دانسته اند.

در مقابل، این نظر نیز مطرح شده است که انگیزه دولت هند از اتخاذ موضعی سختگیرانه نسبت به ایران در شورای حکام، ترغیب نمایندگان کنگره آمریکا به موافقت با قرارداد همکاری هسته ای دو کشور بوده است و با تصویب این قرارداد، دولت هند می تواند سیاست مستقل خود را از جمله در قبال ایران دنبال کند.