۰۶ آذر ۱۴۰۳
به روز شده در: ۰۶ آذر ۱۴۰۳ - ۰۵:۳۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۵۸۹۱۵۶
تاریخ انتشار: ۱۰:۲۸ - ۰۸-۱۱-۱۳۹۶
کد ۵۸۹۱۵۶
انتشار: ۱۰:۲۸ - ۰۸-۱۱-۱۳۹۶

«فاز»؛ آینه تمام نمای کاستی‌های سیستم آموزش و پرورش

در نظام­های آموزشی توسعه یافته یکی از مهمترین هدف­های آموزشی، مهارت اندیشیدن و تفکر نقادانه است. اینکه فرد در یک فرآیند مستمر توانایی استدلال کردن، فلسفیدن و هنرحل مسئله را بدست بیاورد. اتفاقی که در تمام لایه های آموزش­های نوین امروزی نهفته است.

نزدیک یک ماه است كه مستند مسابقه «فاز»؛ محصول اوج كودك و نوجوان از شبکه ۲ سیما برای مخاطبان نوجوان پخش می‌شود.

به گزارش عصر ایران، مهدی رحمتی* نوشت: در این مسابقه ۲۸ نوجوان دختر و پسر شرکت کرده‌اند تا ایده‌های اجتماعی خودشان مطرح کرده و در رقابت با یکدیگر، اثبات کنند که کدام‌یک از آن‌ها توانایی به ثمر رساندن آن ‌را دارند.

اما این همه اتفاقات مهم و رویکرد نقادانه مسابقه فاز نیست و فاز اثبات کرده است به بهانه انتخاب نوجوان برگزیده ایران زمین قصد دارد پارادایم متفاوتی از رویکرد اصلی آموزش و پرورش در ایران ارائه دهد. رویکردی که کیلومترها با سیستم آموزش محوری مبتنی بر حفظیات و کنکور فاصله دارد و بر کسب مهارت، تفکر نقادانه و خلاقیت، کار تیمی و تعامل گروهی، مهارت های ارتباطی، هنر حل مسئله، مسئولیت پذیری و کنش گری اجتماعی تکیه دارد.

در این میان نوک پیکان این رویکرد بیش از هر چیز به سمت سیستم آموزش و پرورش کشور نشانه رفته است و گویی فاز آینه تمام نمای کاستی های این سیستم است. منتقد اصلاح­گری که باید قدر آن را دانست و در روزگاری که اکثریت سکوت و مصلحت اندیش را پیشه کرده­اند و برنامه های تلویزیونی کارکردی جز پرکردن کنداکتور را ندارند؛ فاز این جسارت را به خرج داده تا با نقدی دلسوزانه نه تنها هشدار بلکه راه حل هم ارائه دهد و نشان دهد یک کنشگر اجتماعی منتظر نمی ماند و راهش را در سخت ترین و صعب العبورترین مسیرها می­یابد.

اما در این یادداشت به بهانه فاز سوم و رفتن فاز به مدارس و حل کردن مشکلات یکی از مدارس، بد نیست به صورت جدی و تخصصی قدری بر نظام آموزشی کشور تمرکز کنیم و بدانیم در مقایسه با سیستم آموزشی پویا و کارآمد نوین، آموزش و پرورش ما چه کاستی­هایی دارد:

* آموزش بانکی و انبار اطلاعات

در نظام­های آموزشی توسعه یافته یکی از مهمترین هدف­های آموزشی، مهارت اندیشیدن و تفکر نقادانه است. اینکه فرد در یک فرآیند مستمر توانایی استدلال کردن، فلسفیدن و هنرحل مسئله را بدست بیاورد. اتفاقی که در تمام لایه های آموزش­های نوین امروزی نهفته است.

در این فرآیند مسئله­شناسی و کاوشگری ذهنی برای درک درست و دقیق از مسئله، در اولویت قرار می­گیرد و دانش آموز می­فهمد چگونه از میان مسئله­های موجود، مسئله مربوط به خودش را بشناسد و ابعاد آن را بشکافد. همچنین درباره بهترین راه­حل­ها تامل کند و یا به عبارت دیگر، راه­حل عقلانی را جستجو نماید و آن را به کار ببندد.

 در این فرآیند تعقل دانش­آموزان به رسمیت شناخته می­شود و سعی می­شود هر چه بیشتر رویکردهای عقلانی شکوفا شود. رویکردی که فاز با شعار نوجوانان قابل اعتماد هستند به سراغ آن رفته است و با حساس­سازی شرکت­کنندگان به محیط اطرافشان مخصوصا مدرسه که خانه دوم آنها محسوب می­شود؛ می­خواهد مهارت اندیشیدن و نگاه نقادانه و کاوشگری عقلانی برای حل مشکلات یک اجتماع کوچک را در میان آنها بارور سازد و آن را به الگویی برای سایر دانش آموزان تبدیل نماید.

اما چیزی که در نظام آموزش و پرورش کشورمان شاهد آن هستیم به محاق رفتن اندیشیدن است و به جای تفکر به حفظیات و انباشت اطلاعات تاکید می­شود و گویی دانش­آموزان ظرف­ها و مخزن­هایی هستند که باید به وسیله معلم پر شود. تعبیری که «فریره» آن را «بانکی» بودن آموزش می­خواند و دانش آموز به جای مشارکت در استدلال و فرایند شناخت فقط و فقط گوش می­کند و هرکس ساکت­تر باشد؛ دانش­آموز مودب­تر و بهتری از سوی سیستم تلقی می­گردد و ما به آنها آموزش سکوت می­دهیم و به آنها می­آموزیم که اطلاعات را مثل لقمه جویده شده فقط نگهداری کنند. ما در مدارس به جای آن که قدرت استدلال و تفکر دانش آموز را تقویت کنیم، گوش­هایشان برای شنیدن و حافظه­شان برای انبار اطلاعات به کار گرفته­ایم.

در این میان جایگاه و موقعیت معلم و سیستم آموزشی هم، چنان قداستی پیدا می­کند که دانش آموزان به صورت نهادینه و سیستماتیک به اطاعت کردن و سکوت فراخوانده می­شوند؛ چیزی که در بین دانش آموزان مدرسه در قسمت دوم و سوم فاز 3 شاهد آن بودیم. گویی هیچ­کدام از دانش­آموزان حرفی برای گفتن یا گلایه­ای برای بیان­کردن نداشتند و میوه ی ترس و سکوت ثمره چنین سیستمی است. اما فاز با جسارت مقابل این جریان ایستاده است و به دانش آموزان می­گوید به دنبال نگاه نقادانه و عقلانیت باشید و به جای سکوت و فرمانبرداری مسئولین را به چالش بکشید و مطالبه­گری کنید.

*عدم مدارا و ناسازگاری گروهی

یکی دیگر از تفاوت­های اساسی آموزش و پرورش توسعه­یافته با آموزش و پرورش فعلی کشور ما ایجاد همدلی، تفاهم و پذیرش نگاه­ها و سلیقه­های متفاوت به عنوان یک شخصیت مداراگر است. رویکردی که فاز با گروه­بندی افراد برای انجام یک کار تیمی در صدد نشان دادن کم تحملی­ها و عدم مدارا در بین هم­گروهی­ها است.

دانش­آموزانی که تفاوت­ها را به رسمیت نمی­شناسند و راه­های مسالمت آمیز برای کنار هم بودن و انجام یک کار تیمی را تمرین نکرده­اند و برای همین به وضوح شاهد این هستیم که فردی سعی می­کند بر دیگری غلبه کند یا افراد در موارد متعدد همدیگر را تحمل نمی­کنند و با رویکرد انفرادی سعی دارند طرف مقابل را از چرخه کار گروهی خارج کنند و مدام شاهد غر زدن های الکی به همدیگر هستند.

اتفاقی که در سیستم آموزشی  به صورت یک الگوی همه جانبه تکرار می­شود و در آن افراد صفر یا صد؛ خوب یا بد، تیزهوش و کم هوش و... تقسیم­بندی می­شوند و شیوه های مدارا و کار تیمی و درک نقاط ضعف دیگران در کنار استفاده از توانمندی آنها به دانش­آموزان آموزش داده نمی شود. سیستم هم بر پایه فرمانده محوری و اطلاعت تقلیدی استوار است و روحیه مشارکت پذیری و ایستادن هم عرض سایرین را به رسمیت نمی­شناسد.

اما نکته مهمتر و حائز اهمیت جهل مرکب سیستم در برابر عدم کارآمدی و دفاع از وضع موجود است. نکته­ای که فاز با حضور نماینده­ای از جانب مدرسه و در پاسخ به انتقادات وارده از سوی شرکت­کنندگان آن را به نمایش گذاشت. نکته­ای که فارغ از فرافکنی­ها و توجیه مشکلات بر ناآگاهی مدیریت یک مرکز آموزشی از این حجم از ناکارامدی حکایت می­کرد و به قول مولانا آنکس که نداند و نداند که نداند/ در جهل مرکب ابدالدهر بماند...

ناکارآمدی که حتی در حفضیات هم خودش را به رخ می­کشد و فارغ التحصیلان این نظام آموزشی بعد از چندین سال آموزش انگلیسی حتی از بیان یک جمله ساده هم عاجزاند. ناکارآمدی که مسابقه فاز آن را به رخ می کشد و منتظر نمی ماند و با الگوی جدید خود در قالب یک مسابقه تلویزیونی به دنبال تبیین راهکارهای جدیدی است. پس پیشنهاد می­کنم این روزها دیدن مستند مسابقه فاز را از دست ندهید.

*کارشناس ارشد ارتباطات

 

برچسب ها: فاز ، آموزش و پرورش
ارسال به دوستان
سنگدان مرغ چه خاصیتی دارد و فواید آن برای چه کسی بیشتر است؟ خطرناک‌ترین درخت جهان حتی به‌عنوان سرپناه در هنگام بارندگی امن نیست جنگنده روسی Su-35 یا F-15EX آمریکایی؛ کدام‌ یک در نبرد تن به تن پیروز می‌شود؟(+عکس) قوی‌ترین موتورسیکلت های 2024؛ از آپریلیا تا کاوازاکی و بی‌ام‌و (+عکس) آتشگاه ۶۵ هزارساله عصر حجر / یک شاهکار مهندسی(+عکس) رتبه‌بندی ۱۰ ابرکامپیوتر قدرتمند جهان (+ اینفوگرافی) فلسفه چگونه می‌تواند دلیلی برای بلند شدن از تخت‌خواب پیدا کند؟ مصرف انرژی تغییر رنگ هشت‌پاها به اندازه ۲۵ دقیقه دویدن انسان آفت دهان، علت‌ها و درمان فرمانده دوران دفاع مقدس: باید هر چه می توانیم خط مقدم غزه و لبنان را پشتیبانی کنیم که اگر آن خط سقوط کند بعد نوبت ایران می‌رسد حمله موشکی به پایگاه نظامیان آمریکا در شمال شرق سوریه ایران خواستار اقدام فوری شورای امنیت برای اعمال تحریم‌های مؤثر علیه اسرائیل شد سفیر اسرائیل در سازمان ملل: توافق آتش‌بس لبنان نهایی نشده اما نزدیک است افزایش شمار شهدای لبنان به ۳۷۶۸ نفر قاسم‌پور یا حسن یزدانی؛ معمای بزرگ کشتی ایران حل می‌شود؟