معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش از جایگزینی طرح استعدادیابی شهاب به جای مدارس سمپاد خبر داد و گفت: طی ۳ سال به تدریج مدارس سمپاد به مدارس دولتی تبدیل خواهند شد.

علی زرافشان؛ معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، با بیان اینکه در مصوبه حذف تدریجی سمپاد، آزمون ورودی کل مدارس؛ اعم از مدارس نمونه دولتی و استعدادهای درخشان ملغی شده است، گفت: نکته اول اینکه، همانطور که آقای بطحایی هم اشاره داشته، وزارتخانه به دلیلِ آسیب هایی که برگزاری این نوع آزمونها به دوره ابتدایی وارد کرده، آزمونها ملغی اعلام شده‌اند.

وی افزود: نکته دوم اینکه بر اساسِ بند اول مصوبه، با توجه به اسناد بالادستی؛ مثل سند بنیاد نخبگان و مصوبه شورای عالی در مورد استعدادهای برتر، در واقع شناسایی و هدایت استعدادهای برتر در مدارس عادی مورد توجه قرار گرفته است، لذا در این بند از مصوبه دو راهکار اساسی ارائه شده است؛ یکی استفاده از ظرفیت‌های طرح شهاب و راهکار دوم، بهره گیری از روشهایی است که در دنیا برای پاسخگویی به نیازهای دانش آموزانی که دارای تنوعی از استعدادها هستند.

او ادامه داد: در دنیا حدود 16 – 17 روش وجود دارد که فقط یکی از این روشها جداسازی مدرسه است. روش های دیگر، روشهایی هستند که به شکل آموزشهای فراگیر، دانش آموزان در مدارس عادی درس می خوانند و در عین حال استعداهایشان نیز شناسایی و مورد حمایت قرار می گیرد.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اجرای طرح شهاب طی 4 سال اخیر، اظهار داشت: این طرح در واقع ذیل سند راهبردی بنیاد ملی نخبگان تنظیم شده است. در آن سند توجه به استعدادهای برتر که نخبگانِ بالقوه هستند، به عهده وزارت آموزش و پروش گذاشته و گفته شده است که بدون جداسازی، دانش آموزان باید در مدارس عادی و توسط معلمانِ خود، مورد شناسایی و حمایت قرار بگیرند. این طرح درواقع تحت عنوان طرح شهاب که «شناسایی و هدایت استعدادهای برتر» سر واژه های کلمه شهاب هستد، در آموزش و پرورش در حال انجام است.

زرافشان گفت: در این طرح فقط هوش ذهنی مورد توجه قرار نگرفته است، بلکه هوشهای چندگانه مد نظر است. به همین دلیل طرح کاملاً در راستای شناسایی تنوع استعدادها بوده و صرفاً فقط به یک نوع استعداد توجه نمی کند. ما در واقع با استفاده از این تجربهء 4 سالهء اجرای طرح شهاب، با بکارگیری روشهای مختلف برای شناسایی و هدایت استعدادها تلاش می‌کنیم که این دانش آموزان عزیز، علاوه بر رشد یافتن در محیط و مدرسه عادی، بخشی از اهداف تعلیم و تربیت را که رشد اجتماعی بچه ها و یادگیری زیستن با دیگران است را تحقق ببخشیم چراکه هدف سند تحول، زندگی پاکِ فردی و جمعی است؛ و این بدان معناست که بچه ها باید بتوانند هم زندگی فردیِ خود را و هم در تعامل بادیگران، زندگی مثبتی را رقم بزنند.

وی افزود: به همین دلیل در این چند سال، در فعالیتهای برون مدرسه ای از روشهایی که در دنیا معمول است؛ مثل برگزاری جشنواره ها، المپیادها، فعالیتهای تابستانی، پژوهش سراها و بازارهای کسب و کار و نمایشگاه های دانش آموزی، استفاده می کنیم تا این استعدادها را شناسایی و کمک کنیم که این بچه ها مسیر رشد علمی شان را بطور طبیعی طی کنند.

وی در پاسخ به این سوال که این استعدادیابی مشخصاً چگونه انجام می‌شود و پس از شناسایی چه اتفاقی برای دانش‌آموزان رخ خواهد داد؟ گفت: در واقع استعدایابی با استفاده از چک لیستهای مشاهده ای، صرفاً توسط معلمین و براساس تعامل با دانش آموز صورت می گیرد.

زرافشان افزود: معلم به نسبتِ هر دانش آموز چک لیستها را انجام می دهد و سپس در یک فرایند 6 ساله ای تکمیل می شود. مثلاً از پایه چهارم دبستان که طرح شهاب از آنجا شروع شده، سال به سال چک لیستها و بررسی ها صورت گرفته است اکنون که این دانش آموزان به پایه هفتم رسیده اند، معلمین پایهء هفتم همان مسیر را ادامه می‌دهند و نهایتاً جمع بندی این چک لیستها، بیانگر این است که این دانش آموز در چه حوزه هایی دارای استعداد است.

وی در تشریح مزیت این روش در مقایسه با شیوه متداول در مدارس تیزهوشان، گفت: در آنجا ما فقط یک توانایی را می سنجیم که آن هم هوش ذهنی است! اما در اینجا تنوعی از توانایی ها از جمله مثل هوش کلامی، هوش ریاضی، هوش منطقی، هوش موسیقیایی و ... را می سنجیم و در ادامه نیز برنامه های حمایتی خود را انجام خواهیم داد.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در پاسخ این سوال که آیا می توانیم بطور مشخص از طرح شهاب بعنوان یک طرح جایگزین استفاده کنیم؟ گفت: اصولاً رویکردِ سند راهبری نخبگان تاکید بر جایگزینیِ طرح شهاب به جای روش موجود در مدارس استعدادهای درخشان است.

وی واکنش به اینکه برخی بر این باور هستند که طرح شهاب ساز و کارِ چندان مشخصی نداشته و اجرای آن در این 4 سال، تا حدی با آشفتگی همراه بوده است، با اشاره به اینکه طرح بصورت یک پروژهء مشترک بین معاونت علمی فنآوری ریاست جمهوری و بطور مشخص بنیاد نخبگان و وزارت آموزش و پرورش انجام می شود، اظهار داشت: هر دو نهاد، هر سال ارزیابی هایی را از پیشرفت کار انجام می دهند و از آنجا که کار، یک کار جدید است، از این ارزیابی ها در جهت اصلاح و بهبود روند اجرا نیز استفاده می شود.

زرافشان افزود: اکنون که مصوبه حذف سمپاد صورت گرفته، ورود بنیاد نخبگان و وزارت آموزش و پرورش به موضوع، جدی تر و گسترده تر خواهد بود. چرا که ما در این 4 سال، مدارسی را بعنوان نمونه در سراسر کشور انتخاب کردیم و آنها را مورد آموزش و ارزیابی قرار دادیم. حالا اما باید طرح تعمیم پیدا کرده و مدارس بیشتری تحت پوشش قرار گیرند. ضمن اینکه قطعاً روشهای کا را نیز باید ان شاءلله دقیق تر پیش ببریم.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در مورد اینکه آیا طرح شهاب فقط در مدارس دولتی اجرا می شود و اگر اینچنین است، در مدارس غیردولتی نیز اجرا خواهد شد یا خیر؟ گفت: در مرحله ای که طی این 4 سال انجام شده است، عمدتاً مدارس دولتی بوده اند، چرا که جامعه هدف در واقع دانش آموران دارای تنوع استعداد در مدارس دولتی بودند اما طبیعتاً با این مصوبه، تمام مدارس مشمول طرح خواهند شد.

وی در پاسخ به این پرسش که با شناسایی این دانش آموزان، چه امتیاز یا ویژگی شامل حالشان خواهد شد؟ گفت: ویژگیِ مهمی که طرح شهاب دارد، این است که استعدادیابی در واقع بدون جداسازی و مارک زدن به بچه ها، انجام می شود؛ یعنی به هیچ دانش آموزی مارکِ تیز هوش و یا استعدادِ برتر زده نمی شود! بلکه در آن محیط عادی مورد حمایت نظام آموزشی قرار می گیرد.

او افزود: ما در حال حاضر کارهایی را در خارج از مدرسه انجام می‌دهیم، مثل جشنواره جابربن حیان در دوره ابتدایی. از آنجا که این جشنواره در چندین حوزه برگزار می شود، بچه هایی که دارای توانمندیهای مختلف هستند، شناسایی شده و مورد حمایت قرار می گیرند. در این راستا با اتصال آنها به پژوهش سراها و متعاقبِ آن با ادامه حمایتها در دوره های اول و دوم متوسطه، یک رشد طبیعیِ علمی، فنی، حرفه ای و مهارتی را طی می کنند.

معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: این بچه ها در مسیر تحصیل و رسیدن به دوره های بالاتر، برنامه های دیگری همچون جشنواره «نوجوان خوارزمی» را در دوره اول متوسطه، «جشنواره جوان خوارزمی» را در دوره دوم متوسطه و همچنین برخی المپیادهای تخصصی؛ مثل نانو و سلولهای بنیادین را تجربه خواهند کردو با توجه به تنوعِ علایقشان، به سمت زمینه های مختلف هدایت می شوند.

وی با بیان اینکه بر اساس مصوبه جدید، مدارس سمپادِ کنونی در یک فرایند 3 ساله به مدارس دولتی تبدیل خواهند شد، در پاسخ به این سوال که آیا طرح شهاب به نوعی برگرفته از همان 16 – 17 شیوه استعدادیابی در نقاط مختلف جهان است یا طرح ابداعیِ نظام اموزشی ایران است، گفت: در رویکردهای بین المللی بیش از دو دهه است که بحث آموزش فراگیر مطرح است. آموزش فراگیر هم به این دلیل مطرح شده که درکارکردهای آموزش و پرورش، به تربیت اجتماعی دانش آموزان توجه و عنوان شده است که دانش آموز علاوه بر این که باید خودش بتواند به تنهایی خوب زندگی کند، باید این مهارت را نیز داشته باشد که با دیگران نیز خوب زندگی کند.

او ادامه داد: ما تقریباً 20 سال پیش آیین نامه ای را برای دانش آموزانِ با نیازهای ویژه، در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب کردیم. در آن زمان عنوان آیین نامه « آیین نامه تلفیقی فراگیر» و رویکرد آن این بود که دانش آموزان استثنایی که دارای نیازهای ویژه هستند ومی توانند در مدارس عادی حضور پیدا کنند، در مدارس عادی زندگی کنند. این در ابتدا به نظر بسیاری افراد خیلی دشوار می آمد، چرا که هم باید شرایط فیزیکی مدارس تغییر می کرد، هم معلمان باید آموزش می دیدند و هم بچه ها باید زندگی کردن باهم را تجربه می کردند. اکنون اما بعد از 20 سال می‌بینیم که بیش از 70 هزار دانش آموزِ دارای نیازِ ویژه در مدارس عادی زندگی می کنند که این علاوه بر فواید آموزشی و تربیتی، تربیت اجتماعی را نیز برای بچه ها فراهم کرده است.

زرافشان افزود: اجرای این طرح باعث شد که یک دانش آموز عادی با دانش آموزی با نیازهای ویژه آشنا می شود، نیازهای او، نحوه تعامل با او و چگونگی زندگی کردن با او را می داند، همچنین، دانش آموزِ دارای نیازهای ویژه نیز یاد می گیرد که با افراد عادی چگونه تعامل و رفتار کند . این یکی از رویکردهایی است که در آموزش و پرورش خودِ ما از 20 سال پیش برای گروهی از دانش آموزان اعمال شده است. به همین دلیل، هم رویکردی بین المللی و جهانی است و هم یک رویکردی است که خودِ ما نیز تجربه آن را طی 20سال گذشته داشته ایم.