به نظر می رسد امضای توافق مشارکت راهبردی ۲۵ ساله میان ایران و چین، نمودی از فعال شدن ظرفیت های عملگرایانه در روابط دوجانبه تهران و پکن است که در نوع خود، عملا ایالات متحده آمریکا را پریشان کرده و می تواند موقعیت دو کشور را در عرصه معادلات بین المللی، به نحو قابل توجهی ارتقا بخشد.

به گزارش الف، "نشریه نیوزویک" در گزارشی به مساله امضای "توافق مشارکت راهبردی 25 ساله" میان ایران و چین، در جریان سفر وزیر خارجه چین "وانگ یی" به تهران پرداخته و تاکید کرده که فشارهای ایالات متحده آمریکا علیه دو کشور، عملا آن ها را به هم نزدیک کرده است. امری که جدای از مزایای قابل توجه برای ایران و چین، حاملِ تهدیدها و خسارات قابل توجهی نیز برای آمریکا است. نیوزویک در این رابطه می نویسد:

«ایالات متحده آمریکا از فشارهای سیاسی، اقتصادی و نظامی بهره می برد تا ایران و چین را به مسیرهای خاصی که مطلوبِ خودش است رهنمون سازد. با این حال، همین فشارها موجب شده اند تا دو کشور در آستانه امضای توافق جامع مشارکت راهبردی 25 ساله میان خود باشند که عملا منافع آن ها را در حوزه های یاد شده، تا حد زیادی به هم گره خواهد زد. این توافق میان تهران و پکن در شرایطی حاصل می شود که وزیر خارجه چین در حال انجام تورِ خاورمیانه ای خود است و بازدید از کشورهای دیگری نظیر عربستان سعودی، ترکیه، امارات، عمان و بحرین را در نیز در برنامه خود قرار داده است.

با این همه، سفر وزیر خارجه چین به ایران، به طور خاص توجهات ویژه ای را به خود جلب کرده است. دلیل اصلی آن هم این است که وی قرار است توافق جامع مشارکت راهبردی 25 سال چین با ایران را که ارزشی بالغ بر 500 میلیارد دلار دارد را با جمهوری اسلامی ایران به امضا برساند. این توافق، توسط مجلس شورای اسلامی ایران در تابستان گذشته به تصویب رسید و سفر وانگ یی به ایران، عملا گامی در راستای نهایی کردن این توافق است.

سفر وانگ یی به تهران در شرایطی انجام می شود که در نوع خود سفرِ یکی از عالی رتبه ترین مقام های چینی به ایران، پس از سفرِ سال 2016 "شی جینپینگ" رئیس جمهور چین به ایران محسوب می شود و عملا دو کشور در شرایط فعلی، تنش های مشترک و عمیقی را با ایالات متحده آمریکا تجربه می کنند.

از یک سو نشست اخیر چین و آمریکا در آلاسای آمریکا، با تنش ها و اختلافات عمیق میان دو طرف همراه بوده و از سوی دیگر، دولت "جو بایدن" نیز همچون دولت "ترامپ"، به روند تحریم های یکجانبه و سنگین علیه ایران، همچنان پاینبند است. دولت بایدن تاکید دارد که دولت ایران بایستی ابتدا به توافق برجام بازگردد و سپس، آمریکا نیز به این توافق بر می گردد و تعهدات خود را انجام می دهد. این در حالی است که اساسا ایران از توافق مذکور خارج نشده و نباید فراموش کرد که این دونالد ترامپ بود که به صورت یکجانبه، آمریکا را از توافق برجام خارج کرد.

برخی ناظران و تحلیلگران بر این باورند که درکِ سیاستگذاران ایرانی از تغییر در موازنه قدرت جهانی موجب شده تا آن ها نسبت به امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله با جمهوری خلق چین، مصمم تر شوند. به زعم این عده از تحلیلگران، ایران با درکِ رقابت های جاری میان قدرت های بزرگ، سعی دارد از فرصت استفاده کند و منافع ملی خود را در بهترین شکل آن تامین کند. این مساله می تواند چالشی اساسی برای رویکرد سخت گیرانه دولت آمریکا در قبال دو کشورِ ایران و چین باشد. بدون تردید امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله ایران با چین، موقعیت تهران به عنوان تنها قدرت منطقه ایِ حاضر در خاورمیانه که مخالف با آمریکا و سیاست های بین‌المللی آن است را تقویت و در نقطه مقابل، جایگاه آمریکا و متحدانش را تضعیف می کند.

بدون شک محرک های توسعه روابط دوجانبه ایران و چین، متعدد هستند و نباید آن ها را صرفا در تقابل دو کشور با آمریکا خلاصه کرد. دو کشورِ ایران و چین در حوزه های موضوعی مختلفی، منافع مشترک دارند. به عنوان مثال در عرصه تجارت و بازرگانی، توافق مشارکت راهبردی 25 ساله ایران و چین، برای تهران یک فرصت طلایی را ایجاد خواهد کرد. در این راستا، بر اساس برخی ارزیابی ها، ایران به دست کم 200 میلیارد دلار سرمایه گذاری در زیرساخت های نفتی خود نیازمند است. امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله ایران و چین، تا حد زیادی می تواند این مساله را رفع کرده و صنعت نفت ایران را به نحو قابل توجهی تقویت کند. از سویی، چین نیز با امضا توافق مذکور می تواند به بازار بیش از 80 میلیونی ایران و نیروی کار ارزان این کشور دسترسی داشته باشد.

جدای از این ها نباید فراموش کرد که امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله میان ایران و چین، یک پیام سیاسی قابل توجه را نیز با خود به همراه خواهد داشت. در این راستا از منظر چین، این کشور از طریق انعقاد توافق 25 ساله با ایران، می تواند به تهران به عنوان یک منبع قابل اعتماد انرژی تکیه کند، بازار مناسبی را برای صادرات کالاهای چینی در اختیار داشته باشد، و در نهایت در پروژه عظیم خود یعنی "یک کمربند، یک راه" نیز، از ظرفیت های راهبردی ایران استفاده کند و موقعیت و جایگاه این پروژه را در عرصه معادلات بین المللی ارتقا بخشد. از سویی، ایران نیز از طریق انعقاد توافق مذکور می تواند بازاری با ثبات جهت صادرات انرژی خود داشته باشد و عملا تحریم های آمریکا علیه خودش در بخش انرژی را تا حد زیادی بی اثر کند. در این میان نباید فراموش کرد که تهران با انعقاد این توافق، عملا خود را تا حد زیادی از دایره انزوای تحمیلی آمریکا نیز خارج خواهد کرد.

"ژاکوب سیتا" کارشناس مسائل بین المللی از "دانشگاه دورهام انگلیس" می گوید که امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله ایران و چین، عملا به تهران یک فضای تنفس سیاسی تازه می دهد و ایران می تواند از این طریق، موقعیت خود را در رقابت های راهبردی اش با آمریکا، تقویت کند. در چهارچوب توافق مشاکت راهبردی 25 ساله ایران و چین، تهران و پکن همکاری های خود را در حوزه های خاص سیاسی، اقتصادی و نظامی، به نحو قابل توجهی گسترش می دهند که همین مساله می تواند تبعات بسیار مخرب و منفی را برآی آمریکا به دنبال داشته باشد. درست به همین دلیل است که بیشترین مخالفت ها با این توافق نیز از جانب ایالات متحده آمریکا ابراز می شوند.

به طور کلی به نظر می رسد امضای توافق مشارکت راهبردی 25 ساله میان ایران و چین، نمودی از فعال شدنِ ظرفیت های عملگرایانه در روابط دوجانبه تهران و پکن است که در نوع خود، عملا ایالات متحده آمریکا را پریشان کرده است و می تواند موقعیت دو کشور را در عرصه معادلات بین المللی به نحو قابل توجهی ارتقا بخشد».

بیشتر بخوانید:

نشریه پولیتیکو: آمریکا قصد دارد پیشنهاد کاهش تحریم‌ها را به ایران ارائه کند

توافق 25 ساله با چین، می‌تواند مثبت باشد

تماشاخانه