عصر ایران - گوشی هوشمند، رایانش ابری، هوش مصنوعی، یادگیری ماشین و بلاکچین برخی از نمونه های انقلابی هستند که در گذشته توجه دنیای فناوری را به خود جلب کرده اند. "متاورس" (Metaverse) یکی از جدیدترین واژه های کلیدی در دنیای فناوری محسوب می شود و چنان توجهات را به سوی خود جلب کرده که به یک هدف کلان برای بسیاری از غول های فناوری جهان تبدیل شده است.
واژه متاورس از دو قسمت متا به معنای ماورا و ورس به معنای دنیا تشکیل شده و معنای تحت الفظی این واژه دنیای ماورا است.
متاورس در سال 1992 در رمان علمیتخیلی "تصادف در برف" (Snow Crash) نوشته نیل استفنسون استفاده شد. از آن زمان، واژه متاورس برای توصیف انواع نوآوری های متمرکز بر خلق یک واقعیت مجازی پایدارتر که به زندگی فیزیکی و واقعی ما نفوذ می کنند، استفاده شده است.
از آنجایی که مفهوم متاورس خود هنوز در حال رشد است، چندین تعریف برای توصیف آن وجود دارد. به عبارت ساده، متاورس یک قلمرو دیجیتالی است که به انسان ها اجازه تعامل با افراد دیگر یا شخصیت های دیجیتالی (مجازی) در قالب آواتارها برای برقراری ارتباط، همکاری، انجام بازی، رسیدگی به امور کاری و تجاری، یا معاشرت را می دهد.
متاورس را می توان یک فضای مشترک مجازی که از ترکیب واقعیت فیزیکی، بازی های آنلاین، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و ارزهای دیجیتال حاصل می شود، تعریف کرد که کاربران را قادر می سازد به صورت مجازی با هم در تعامل باشند.
هر برنامه، خدمات، یا بستری که به شما اجازه می دهند با انسان های دیگر یا شخصیت های دیجیتالی در یک دنیای مجازی تعامل داشته باشید، متاورس را تشکیل می دهد. از بازی پوکمون گو، که از واقعیت افزوده استفاده می کند، تا اتاق های کار هورایزن فیسبوک که امکان همکاری مجازی را فراهم می کنند، زیربناهایی برای آنچه متاورس می تواند در آینده باشد، محسوب می شوند.
فیسبوک نقشی اساسی در پیشبرد مفهوم متاورس در دنیای فناوری اطلاعات معاصر ایفا کرده است. این غول رسانه های اجتماعی اخیرا سرمایه گذاری 50 میلیون دلاری برای ساخت و توسعه متاورس به روشی مسئولانه انجام داده است. مارک زاکربرگ، مدیرعامل فیسبوک برای حرکت در مسیر تحقق اهداف خود در این زمینه به تازگی نام این شرکت را به متا تغییر داده و قصد دارد بستر فیسبوک را به یک دنیای مجازی یا همان متاورس تبدیل کند.
فیسبوک برای حرکت در این مسیر اعلام کرده است که با دانشگاه هاروارد، دانشگاه هنگ کنگ و دانشگاه ملی سئول کره جنوبی به منظور مطالعه جنبه های ایمنی، برابری و اخلاقی متاورس همکاری خواهد کرد.
به گفته زاکربرگ، متاورس بستر رایانشی بزرگ بعدی پس از ظهور گوشی های هوشمند و اینترنت موبایل خواهد بود و به جای در اختیار گرفتن مالکیت آن قصد دارد آغاز کننده و زمینهساز این انقلاب فناوری بالقوه باشد. وی به این نکته اشاره داشته است که با توسعه دهندگان و شرکت های دیگر برای پیشبرد متاورس همکاری و سرمایه گذاری خواهد کرد.
اما این تنها فیسبوک نیست که روی متاورس به عنوان مورد بزرگ بعدی در دنیای فناوری متمرکز شده است. مایکروسافت نیز به تازگی از برخی طرح های خود برای متاورس رونمایی کرده است.
در شرایطی که طیف گسترده ای از فناوری ها می توانند در متاورس دخیل باشند، موارد اصلی شامل واقعیت مجازی، واقعیت افزوده، واقعیت ترکیبی، متااِسپیس، و واقعیت کمک شده می شوند.
نکته ای کلیدی که باید به آن توجه داشت این است که متاورس فقط واقعیت مجازی نیست. در عوض، واقعیت مجازی یکی از عوامل کلیدی محرک متاورس است و می تواند یکی از اجزا سازنده نقشه راه آن باشد.
در حالت ایدهآل، ممکن است برای تجربه متاورس در آینده نیازمند استفاده از هدست های واقعیت مجازی مانند آکیولس ریفت یا سونی پلی استیشن ویآر نباشیم. در حال حاضر، به کمک هدست های واقعیت مجازی یا دستگاه های دیگر که به ما اجازه تعامل با شخصیت های دنیای مجازی را می دهند، نیاز داریم و این نیاز ممکن است در آینده همچنان وجود داشته باشد.
متاورس به یک زیرساخت عظیم برای تغییر و پیشرفت در این فناوری از جمله افزایش قدرت رایانشی، تصویرسازی سه بعدی، فناوری واقعیت مجازی، اتصال اینترنت، و موارد دیگر نیاز دارد. در شرایطی که فیسبوک یک عامل محرک اصلی بوده، شرکت های دیگر مانند مایکروسافت، انویدیا، یونیتی سافتور، اتودسک، ادوبی و تنسنت از جمله دیگر شرکت های شناخته شده هستند که روی متاورس کار می کنند.
توانایی ادغام دنیای فیزیکی و مجازی، متاورس را قادر می سازد تا واقعیت مجازی و واقعیت ترکیبی را در چندین مورد استفاده روزمره و حوزه هایی مانند سرگرمی، تولید، مراقبت های بهداشتی و درمانی، همکاری، ورزش، تحصیل و آموزش بگنجاند. با این وجود، جنبه های اخلاقی و کاربردی آن موردی است که جوامع جهانی فناوری در حال کار روی آن هستند.
کل مفهوم متاورس هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد و هیچ کس به طور دقیق نمی داند تا چه اندازه می تواند روش مورد استفاده و تعامل انسان ها با فناوری را تحت تاثیر قرار داده یا مختل کند. با این وجود، از نظر ظاهری، متاورس می تواند پیامدهای گسترده ای برای جامعه در حوزه های مختلف داشته باشد و افق های فناوری در زندگی روزمره ما را گسترش دهد.