۱۶ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۶ آبان ۱۴۰۳ - ۰۲:۳۰
فیلم بیشتر »»
کد خبر ۸۱۹۹۳۲
تعداد نظرات: ۱۲ نظر
تاریخ انتشار: ۱۶:۴۱ - ۰۹-۱۰-۱۴۰۰
کد ۸۱۹۹۳۲
انتشار: ۱۶:۴۱ - ۰۹-۱۰-۱۴۰۰
یک چهره- یک روایت/ به یاد فرهنگ‌نویس نام‌دار

منوچهر آریان‌پور؛ وقف واقعیِ اموال موروثی

اگر منوچهر آریان‌پور ستودنی است نخست به خاطر آن است که راه پدر را ادامه داد. دوم این که می‌توانست به کارهایی دیگر و پُر سود و منفعت بپردازد یا ثروت پدر را به تجارت اختصاص دهد اما رنج فرهنگ‌نویسی را به جان خرید.

  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- هر که طی دهه‌های گذشته اندک سر‌وکاری با فرهنگ و ادبیات و زبان و ترجمه داشته یا اهل کتاب باشد بی‌گمان نام «آریان‌پور» را شنیده چرا که پدر و پسر طی 60 سال این نام را به یک «برند» یا برابر پارسی آن «ویژند» بدل ساختند.

  حالا خبر می‌رسد که دکتر منوچهر آریان‌پور که به اتفاق پدر 52 سال پیش مدرسۀ عالی ترجمه را در ایران پایه گذاشت در 92 سالگی در آمریکا درگذشته است.

منوچهر آریان‌پور؛ وقف واقعیِ اموال موروثی

  اشتهار اصلی او البته به خاطر فرهنگ آریان‌پور و لغت‌نامه‌های متنوع انگلیسی به فارسی و فارسی به انگلیسی است.

  اگرچه دربارۀ شخصیت فرهنگی و فرهنگ‌نویسی او می‌توان مقالات متعدد نوشت اما توضیح این فقره از اهل فن خواندنی‌‌تر است تا دربارۀ نقش آریان‌پورها در فرهنگ‌‌نویسی و ترجمه بنویسند و البته که نکات بسیار می‌توانند گفت.

منوچهر آریان‌پور؛ وقف واقعیِ اموال موروثی


  انگیزۀ این یادداشت اما نکته‌ای دیگر است. این که دکتر آریان‌پورِ پسر، 22 سال پیش کل اموال موروثی خاندان آریان‌پور کاشانی را که به قیمت آن زمان (سال 1378 خورشیدی) و با دلار 850 تومان سر به 10 میلیارد تومان می‌زد به دانشگاه کاشان اهدا کرد شامل چند واحد مسکونی، باغ و چند قطعه زمین و یک مرکز آموزش عالی که به دانشگاه کاشان اهدا یا وقف کرد.

  از جزییات این اهدا یا وقف آگاه نیستم و غرض از این نقل این نیست که وجه نیکوکاری دکتر آریان‌پور را یادآوری کنم. این است که مقایسه کنیم و بدانیم در این مُلک با دو گونه وقف رو‌به‌روییم.

   اولی وقف‌هایی واقعی که شخص اموال و املاک خود را برای مصارف عام وقف یا به نهادی اهدا می‌کند. البته این دو به لحاظ حقوقی و شرعی تفاوت‌هایی دارند و نه هر اهدایی وقف است و نه هر وقفی اهداست. وقف مطابق ماده 57 قانون مدنی یعنی «حبس عین» مال و انواعی دارد که موضوع این مطلب نیست اما در کلیت قضیه این است که شخص منافع اموال خود را برای مصارف عمومی مورد نظر جاری می سازد. مورد وقف را نمی‌توان فروخت و هیأت امنا هم تنها ناظر بر حُسن اجرای اهداف وقف است تا نیت واقف برآورده شود. مثلا اگر جایی به قصد مدرسه وقف شده به مرور زمان تبدیل به مکان تجاری نشود یا اگر برای خوابگاه دانشجویی بوده هتل نشود!

   دو سه سالی است اما با نوع دیگری از وقف آشنا شده‌ام که ظاهراً برای دور زدن قانون یا حفظ اراضی از مصادره یا واگذاری هیأت‌های 7 نفره بوده یا اعضای هیأت‌امنا به خود اجازه می‌دهند اقدام به اجاره‌های ‌99 ساله و بلند‌مدت کنند و از این رو انتظار می‌رود سازمان اوقاف ورود جدی‌تری به این موضوع داشته باشد. یا نیت واقف خیر بوده و خدشه‌ای وارد نیست و انحراف به مرور زمان و از جانب متولیان رخ داده است. منتها چنان هاله ای به دور موقوفه‌ها کشیده شده که عملا بحث دربارۀ آنها تابو شده است. حال آن که متولیان هر موقوفه باید توضیح بدهند مورد وقف و اهداف چه بوده و در طول زمان چه فعالیتی داشته اند. چرا که در برخی موارد وقتی آب ها از آسیا افتاده متولیان بعدی به صرافت واگذاری با ترفندهای قانونی افتاده‌اند و از مساحت اراضی اولیه هم کاسته شده است!

   به عبارت دیگر کسانی مانند دکتر آریان‌پور بدون تظاهر مذهبی و در آن سوی دنیا اموال موروثی را به دانشگاهی در ایران و در این فقره به دانشگاه کاشان - زادگاه‌شان- و اگر نماینده یا نمایندگانی تعیین می‌کنند برای این نیست که آنان شغل و منبع درآمد داشته باشند چون هر درآمدی مترتب باشد به نهاد هدیه گیرنده یا موضوع وقف تعلق می‌گیرد.

   چنان‌که اشاره شد در ایران خودمان با پدیده‌ای روبه روییم که گاه وقف و موقوفه پوششی برای واگذاری در قالب دیگر یا گریز از مالیات و حساب‌کشی است و اعضای هیأت‌امنا به صورت موروثی عهده‌دار حفظ این امانت می‌شوند در حالی که چه بسا نسل دوم و سوم اهلیت نداشته باشد و به موقوفه به چشم منبع درآمد بنگرند و از این رو جا دارد ادارات اوقاف هم بیشتر نظارت داشته باشند و هم گزارش عملکرد ارایه دهند تا از حالت اداری و کلیشه‌ای خارج شود و صد البته همۀ اینها منوط به آن است که هیچ تعارض منافعی هم در کار نباشد.
نمایندگان مجلس هم می توانند در این باره از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سؤال کنند چرا که بر خلاف تصور غالب، سازمان اوقاف نهادی زیر نظر مستقیم رهبری نیست. بلکه یک دستگاه اجرایی درون مجموعۀ وزارت ارشاد است اما رییس آن با کسب اجازه از رهبری نصب می‌شود. حکم را اما وزیر امضا می‌کند.

   باری، زندگی و کارنامۀ بزرگان تنها از یک منظر بررسیدنی نیست و به این وجوه هم باید پرداخت. تصور کنید اگر دکتر محمود افشار یزدی ملک بالای چهارراه پارک‌وی و اموال دیگر را وقف نکرده بود چه بسا بعد انقلاب به خاطر سناتور بودن او مصادره می‌شد یا اگر فرزندی چون ایرج افشار نداشت که یگانۀ دوران بود در ایران‌شناسی و ایران‌دوستی تخریب می‌کردند و برج و پاساژ می ساختند و یک ساختمان بدقوارۀ دیگر اضافه می‌شد. مهم تر البته نقش هیأت امنا یا متولیان آن است که اجازه ندادند یک آجر در این موقوفه جا به جا شود. حال آن که همه جا این گونه نیست.


  اگر منوچهر آریان‌پور ستودنی است نخست به خاطر آن است که راه پدر را ادامه داد. دوم این که می‌توانست به کارهایی دیگر و پُر سود و منفعت بپردازد یا ثروت پدر را به تجارت اختصاص دهد اما رنج فرهنگ‌نویسی را به جان خرید. سوم به این سبب که در سال‌های طولانی اقامت در خارج از کشور پیوند خود با میهن را نگسست و مصداق دیگری شد از سخن دکتر احسان یارشاطر که گفت «وطن من، زبان پارسی است» یا این سخن شاهرخ مسکوب: «ایرانی بودن، مصایب زیادی دارد اما زبان فارسی به همۀ آنها می‌ارزد» و چهارم که موضوع یا انگیزۀ اصلی این نوشته است به سبب وقف و اهدای اموال و املاک موروثی خانوادگی به یک دانشگاه برای استفادۀ نسل‌ها. آن هم وقف واقعی و نه مانند برخی موارد برای فرار از مصادره یا مالیات یا تعیین هیأت امنایی که به مرور زمان جا خوش می‌‌کنند.

ارسال به دوستان
انتشار یافته: ۱۲
در انتظار بررسی: ۶
غیر قابل انتشار: ۰
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۷:۰۹ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
5
آقای خدیر از کلمه بررسیدنی استفاده کردید بجای قابل بررسی آیا استفاده از این کلمه درست است
عصر ایران

سلام. بله. در منون کلاسیک فراوان به کار رفته. «بررسیدنی» بهتر از «قابل بررسی» نیست؟ یا «برمی رسد» به جای «بررسی می‌کند»؟


  زبان فارسی در هر چه غنی باشد در شمار افعال یا مصدرهای ساده غنی نیست و بیشتر با افزودن کلماتی چون «کردن» ساخته می‌شود. در حالی که می‌توانیم به جای "بررسی کردن" بگوییم "بررسیدن" یا به جای "تحقیق کردن": پژوهیدن. به جای "فکر کردن": اندیشیدن. به جای "سؤال‌کردن": پرسیدن....

  بر همین سیاق "بررسیدن" نیز به جای "بررسی‌کردن" به کار رفته و پیرو آن همان‌گونه که به جای "قابل‌خوردن" می‌گوییم "خوردنی" یا به جای "قابل‌دیدن"، دیدنی به جای "قابل بررسی" هم می‌نویسم: بررسیدنی. سپاس از توجه شما

پاسخ ها
ناشناس
| Iran (Islamic Republic of) |
۰۸:۵۷ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۱
و سپاس از عصر ایران هم!
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۹:۱۵ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
22
روحش شاد
مهدی
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۴۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
10
ساختار اوقاف و موقوفه در ایران تحول جدی میخواهد.
چکو
Iran (Islamic Republic of)
۲۱:۵۴ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
7
بادرودبه روان فرهیختگانی چون خاندانهای آریانپوروافشار،نمیدانم مرادطعنه حافظ،ازحرام بودن مال وقف،کدام وقف است ،آنجا که می فرماید: فقیه شهر دی مست بودوفتواداد که می حرام ولی به زمال اوقاف است.
صادق
Iran (Islamic Republic of)
۲۲:۲۶ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
17
روحش شاد و روانش پاک . نسلی سالم و بدور از ریا و تزویر...
محمد شیدمهر
Iran (Islamic Republic of)
۲۳:۴۷ - ۱۴۰۰/۱۰/۰۹
0
22
درود بر شرفشان ،درود بر همه این بزرگانی که نام بردید،تاریخ قضاوت خواهد کرد ...
ناشناس
Switzerland
۰۰:۳۲ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۰
0
13
روحش هماره شاد باد.
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۱:۴۰ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۰
0
8
روحش شاد و یادش گرامی...
ناشناس
Iran (Islamic Republic of)
۱۲:۵۳ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۰
0
2
با سپاس که دوباره یک یادداشت عمیق پر معنی ذهن آدمی را به واکاوی برانگیخت.
یک سوال صرفا جهت کنجکاوی: این که معادل برند در بیشتر منابع نشان تجاری استفاده میشود لطفا با توجه به مسولیت خطیر شما و راهنمایی آحاد جامعه در این خصوص هم روشنگری نمایید. سپاس
رییسی
Iran (Islamic Republic of)
۲۰:۰۵ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۰
0
7
روحش شاد دهه ۷۰ دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی بودیم
دیکشنری اریان پور جزیی از زندگی ماها بود....
خدا رحمتش کن روحش شاد
بیژن
United States of America
۲۱:۴۴ - ۱۴۰۰/۱۰/۱۰
2
6
در ایران علاوه بر موقوفه نشینی مورد دیگری باب شده و ان ایجاد خیریه از بیت المال است مانند برل و بخشش شهرداری تهران به بستگان به نام ایجاد خیریه
«مایکروسافت» یک مرکز داده چوبی می‌سازد این ۸ میوه قاتل سنگ های کلیه هستند نتانیاهو ، وزیر دفاع را برکنار کرد / وزیر خارجه اسرائیل ، وزیر دفاع شد / وزیر خارجه جدید کیست؟ شب شگفتی‌ها در لیگ قهرمانان؛ رئال و سیتی زمین خوردند / پیروزی‌های تاریخی و شکست‌های سنگین مواد غذایی تب‌بر و خوردنی‌های مضر برای تب نخست‌وزیر سابق اسرائیل: نتانیاهو دیوانه شده/ تغییر در راه است ۱۴ شهر که بهترین آب و هوا را در جهان دارند؛ از سن دیگو آمریکا تا سیدنی استرالیا گالانت: بر سر ۳ مسأله با نتاتیاهو اختلاف داشتم پنتاگون: گالانت یک شریک قابل اعتماد بود واکنش عارف به یک مصوبه کنکوری النصر با درخشش رونالدو و تالیسکا، العین را در هم کوبید سپاهان انتقام بازی رفت را گرفت؛ پیروزی شیرین مقابل شارجه رازهای لاغری با پیاده‌روی؛ چه زمانی، چگونه و چقدر پیاده‌روی کنیم؟ شگفت‌زدگی آمریکا از اقدام نتانیاهو در اخراج وزیر جنگ اسرائیل بحران عمیق در رژیم اسرائیل؛ نتانیاهو به دنبال برکناری گسترده فرماندهان