.png "عصر ایران")
۱۹ آبان ۱۴۰۳
به روز شده در: ۱۹ آبان ۱۴۰۳ - ۰۰:۳۶
تصاویری از لحظه آتشسوزی کوره فولاد زرند (فیلم) عباس عبدی: اصلاح‌طلبان درباره تعديل قيمت‌هاي انرژي يا حذف ارز ۴۲۰۰ توماني چه موضعي بايد بگيرند؟
لزومي ندارد كه در تاييد يك طرف موضع گرفت. راه سومي وجود دارد. ايجاد سبد مشترك يارانه‌اي كه مي‌توان ارز ۴۲۰۰ تومان، حتي آب و نان و نيز عامل‌هاي انرژي را در آن ريخت و سهم هر فرد ايراني را در آن تعيين كرد.
چند روز پيش يكي از دوستان نكته مهمي را پرسيد كه پاسخ دادم و مشروح آن را در اينجا تقديم مي‌كنم. او پرسيد كه اصلاح‌طلبان درباره تعديل قيمت‌هاي انرژي مثل بنزين و برق و گاز يا حذف ارز ۴۲۰۰ توماني چه موضعي بايد بگيرند؟ آيا بايد حمايت كنند، يا مخالفت يا سكوت؟ نگراني او اين بود كه آيا بايد برحسب حقيقت و منافع عمومي موضع گرفته شود يا مثل هميشه هر كاري دولت‌ها مي‌كنند از سوي منتقدين رد شود؟
پاسخ مشروح اين است:
بدون ترديد وجود چنين وضعي در نوع قيمت‌گذاري‌ها به زيان اقتصاد كشور است و بايد اصلاح شود. اين ادعا يك منطق اقتصادي روشني دارد. اتلاف منابع ناشي از اين نوع قيمت‌گذاري، به زيان اقتصاد كشور است. بنابراين علي‌الاصول از اصلاح آن به وسيله هر دولتي بايد دفاع كرد. ما نبايد مثل جناح مقابل باشيم و برحسب منافع و مصالح كوتاه‌مدت و كسب قدرت نظر دهيم، ولي اين يك سوي ماجرا است و سويه مهم ديگري هم دارد.
اول اينكه اين اقدام بايد در جهت اصلاح ساختاري باشد و نه فقط كسب درآمد براي دولت. فرق اين دو چيست؟ اصلاح ساختاري يعني برقراري يك قاعده كلي براي قيمت‌گذاري كه خارج از اراده دولت باشد. مشكل بنزين اين نيست كه چرا قيمت آن ۱۵۰۰ تومان است و ۳۰۰۰ تومان نيست. مشكل اين است كه در هر دو حالت اراده‌اي سياسي و غيرعلمي، قيمت آن را تعيين مي‌كند. پس تغيير ۱۵۰۰ به ۳۰۰۰ تومان فقط يك اتفاق حسابداري و موقتي در قيمت‌گذاري است و نه يك تغيير ساختاري. تغيير ساختاري اين است كه قيمت‌گذاري دستوري در بنزين و ساير حامل‌هاي انرژي و ارز حذف شود. اگر اين كار نشود سال بعد دوباره با شكاف قيمتي جديدي مواجه هستيم. البته اين شروع ماجراي اصلاحات ساختاري است.
در ادامه دولت حق ندارد خيلي كارها را انجام دهد از جمله حق ندارد با افزايش نقدينگي، تورم دورقمي طولاني‌مدت را بر مردم تحميل كند و از طريق تورم، جيب مردم را به سود بودجه دولت خالي نمايد. در هر صورت حتي در همين گام اول نمي‌توان پذيرفت كه فقط مقدار قيمت تغيير كند، بدون اينكه قاعده قيمت‌گذاري تغيير كند.
مشكل دوم جدي‌تر است. اينكه بار و فشار اين تفاوت قيمت بر دوش چه كساني سنگيني خواهد كرد؟ مابه‌التفاوت قيمت به كدام جيب مي‌رود؟ اصولا چرا تاكنون اين سياست ادامه يافته كه اكنون به يك‌باره مي‌خواهند آن را تغيير دهند؟ اين سياست درست يا نادرست براي رفاه طبقه پايين و كنترل تورم بوده تا موجب تشديد نارضايتي مردم نشود. پس اگر چنين است، چگونه مي‌توان آن را به يك‌باره حذف كرد؟ مردم چه مي‌شوند، به ويژه طبقات كم‌درآمد؟ مهم‌تر از همه، افزايش درآمد ناشي از تغيير قيمت‌ها، چرا بايد به بودجه دولت سرازير شود؟ چه كسي چنين فرضي را مي‌پذيرد؟
مساله فقط اين دولت نيست، هر دولتي بايد به اين پرسش‌ها پاسخ دهد. به همين علت است كه اصولا گفته مي‌شود اصلاح ساختاري مذكور بايد در شرايطي انجام شود كه دولت با كسري شديد بودجه مواجه نيست و شرايط به نسبت آرامي دارد.
شايد ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵ بهترين زمان براي اين كار بود كه متاسفانه انجام نشد، لذا در بدترين زمان ممكن در سال ۱۳۹۸ رخ داد. چرا؟ براي اينكه هدف دولت‌ها تامين كسري بودجه است و نه اصلاح ساختاري. اكنون هم هدف‌شان فقط تامين بودجه براي دولت است، چون اين دولت تاكنون ايده‌اي براي اصلاحات ساختاري ارايه نكرده است.
اعتراضات مردم به همين نگرش است. اتفاقات قزاقستان نمونه خوبي از سياست سركوب قيمت است كه درنهايت به جايي مي‌رسند كه قادر به ادامه سركوب قيمت‌ها نيستند مردم را سركوب مي‌كنند.
بنابراين ماجرا دو سر دارد؛ اول غير قابل قبول بودن وضعيت فعلي كه ادامه آن قطعا به زيان اقتصاد و مردم است. دوم نحوه حل ماجرا است كه آيا با هدف اصلاح ساختار است؟ يا فقط يك تغيير حسابداري در قيمت‌ها كه آثار كوتاه‌مدت در مصرف دارد. ولي فشار شديدي را بر طبقات درآمدي پايين وارد مي‌كند؟
در ميان اين دو راه، لزومي ندارد كه در تاييد يك طرف موضع گرفت. راه سومي وجود دارد. ايجاد سبد مشترك يارانه‌اي كه مي‌توان ارز ۴۲۰۰ تومان، حتي آب و نان و نيز عامل‌هاي انرژي را در آن ريخت و سهم هر فرد ايراني را در آن تعيين كرد.
براي درك دقيق از ابعاد اين پيشنهاد كافي است گفته شود كه دولت بيش از ۸ ميليارد دلار ارز ترجيحي ۴۲۰۰ توماني پرداخت مي‌كند يعني به ازاي هر نفر حدود ۱۰۰ دلار كه براي يك خانواده ۴ نفري ۴۰۰ دلار در سال است كه تفاوت قيمت كنوني آن ۸ ميليون تومان يعني ماهانه ۶۵۰ هزار تومان مي‌شود.
اگر اين سبد در موارد ديگري هم كه نوشتم به مردم تعلق گيرد و از طريق بيمه نيز درمان و دارو حل شود مبلغ قابل توجهي خواهد بود و تورم را هم قابل تحمل مي‌كند. البته هدف اصلي پرداخت اين مبلغ به مردم نيست، هدف اصلي خلاص شدن از بحران ساختار قيمت‌گذاري موجود است. اين را فقط يك ايده كلي فرض كنيد جزيياتش و نيز طول دوره اجراي آن را بايد كارشناسان تعيين كنند.
يك گام از اصلاح ساختاري در تخصيص منابع از طريق قيمت‌گذاري رخ خواهد داد و فشار آن نيز بر شانه فقرا نخواهد بود و طبقات پايين از منافع آن منتفع خواهند شد و به طور قطع و يقين همه مردم و اقتصاد كشور نيز از آن بهره‌مند مي‌شوند.
تا آنجا كه ديده مي‌شود اين دولت دنبال مابه‌التفاوت قيمت اين كالاها و ارز است و درپي اصلاحات ساختاري نيست. اميدوار بايد بود كه دولت براساس خير عمومي عمل كند و چنين سبدي را شامل بنزين، گازوييل، برق، گاز و حتي نان، آب، ارز ترجيحي تعريف كند، سپس نظام قيمت‌گذاري را از اين كالاها به مرور بردارد تا شاهد تحولي كم‌سابقه در رشد اقتصادي و تعديل مصرف اين كالاها و نيز كاهش نابرابري شود. ولي اگر دنبال كسب بودجه از طريق افزايش قيمت است، مثل آن كشاورز خراساني كه به وزير اسبق جهاد كشاورزي گفت: «خودتان دانيد و مملكتتون.» در اين صورت بهتر است دوستان سياسي سكوت كنند.
نظرات کاربران
لینک کوتاه: کپی لینک
داستان خاندان مدیچی که از روستا آمدند و اروپا را متحول کردند: خطای تک تخصص بودن چیست؟! گاردین : در حادثه آمستردام ؛ هواداران اسرائیلی آغازکننده تنش بودند! لیبرمن : یهودیان اروپا به اسرائیل مهاجرت کنند عراقچی : هیچ وقت از تهاجم روسیه به اوکراین حمایت نکرده ایم رئیس اسرائیل : حوادث آمستردام ۷ اکتبر را یادآوری کرد/ این حادثه جدی و زنگ خطر است وعده ترامپ به محمود عباس: برای توقف جنگ تلاش خواهم کرد اتهام جدید آمریکا به ایران : فردی به نام فرهاد شاکری را برای ترور ترامپ اجیر کرده بود! عراقچی : جمشید شارمهد رهبر یک گروه تروریستی بود / اگر خانواده اش مایل باشند، ما مشکلی نداریم که کالبد شکافی صورت گیرد دختر امام خمینی(ره) : غزه و لبنان به حمایت ما نیاز دارند تا بمانند و مقاومت کنند سقوط سنگ در جادۀ هراز یک فوتی برجای گذاشت آکسیوس : در تماس تلفنی ترامپ با زلنسکی، ایلان ماسک نیز روی خط بود/ رئیس جمهور اوکراین از آنچه که از ترامپ شنید، دلگرم شد صید کوسه ماهیان ممنوع ۷ خاصیت شگفت انگیز کیوی زمان حراج ربع سکه جدید/ آخرین مهلت واریز وجه اعلام شد یونیفل : اسرائیل عمداً نیروهای ما را هدف قرار می‌دهد