کوپنیست، یعنی کمونیست!

   عصر ایران؛ مهرداد خدیر- اعلام بازگشت کوپن با اصطلاح جدید «کالا‌برگ الکترونیک» با هدف توزیع عادلانۀ کالاها و یارانه‌ها و جلوگیری از قاچاق اقلام اساسی اگرچه موضوعی کاملا اقتصادی است اما یادآور مخالفت‌های سیاسی منتقدان دولت میرحسین موسوی در دهۀ 60 هم هست تا جایی‌که برخی برای رییس ستاد بسیج اقتصادی در دولت وقت (بهزاد نبوی) تعبیر «کوپنیست» را به کار می‌بردند و می‌گفتند «کوپنیست، یعنی کمونیست» غافل از این‌که معاون او و رییس بعدی– مرحوم سیاوش سمیعی- به اقتضای شرایط جنگ این مسؤولیت را بر‌عهده گرفت و هیچ نسبتی با آرای سوسیالیستی نداشت و یک تکنوکرات واقعی بود. چندان که در دورۀ سازندگی مدیریت منطقۀ آزاد چابهار و بعدتر اروند را بر عهده گرفت و کاملا توسعه‌گرا و دور از عقاید سوسیالیستی بود.

  نویسندۀ این سطور تعبیر کوپنیست معادل کمونیست را اول بار شخصا از زبان مرحوم حاج علی‌اکبر پور‌استاد (مشهور به حاج اکبر استاد) از اعضای پیشین فداییان اسلام و عضو ارشد مؤتلفه شنیدم که با مرحوم عمویم دوستی قدیمی داشت و مدتی هم نمایندۀ تهران در مجلس شورای اسلامی هم شد.

  او در کار تجارت آهن بود و مدتی هم ریاست اتحادیۀ آهن را هم بر عهده داشت. در آن دوران هم البته اگرچه تجارت آهن پرسود بود اما تصویر امروز‌مان از آهن فروشان و ثروت آنان را نباید به آن دوره تسری دهیم چون داستان بسیار تفاوت کرده است.

سیاوش سمیعی که به اقتضای شرایط جنگ، مسؤولیت ستاد بسیج اقتصادی را بر عهده گرفت هوادار توسعه اقتصادی بود

  باری آقای پوراستاد هم در مجلس و هم در گفت‌و‌گوهای خصوصی و هم جدی و هم به طنز تعبیر «کوپنیست» را معادل کمونیست به کار می‌برد و برایم جای شگفتی داشت که آدم متشرعی چون او با سوابق طولانی کار سیاسی به بهای آسیب به شنوایی زیر  سیلی‌های بازجوی ساواک، چرا متوجه بار عقیدتی این اتهام نیست. حتی از بهزاد نبوی هم با لفظ «بهزاد اُف» یاد می‌کرد. خوب به خاطر دارم که کوپُن را هم مثل خیلی‌های دیگر به صورت کوپِن تلفظ می‌کرد. هنوز هم قدیمی‌ترها می‌گویند: کوپِن.

 این که بعد از قریب 40 سال اصول‌گرایان به توزیع کوپن رسیده‌ باشند حال آن که اسلاف‌شان کوپنیسم را برنمی‌تافتند و مغایر آزادی تجارت می‌دانستند و از ویژگی‌های اقتصاد سوسیالیستی و غیر اسلامی می‌دانستند از نکته‌های ظریف این روزهاست.

  شاید هم اصرار بر واژۀ «کالابرگ» به جای «کوپن» به سبب پرهیز از همین یادآوری تاریخی باشد زیرا اگر قرار بر پارسی‌نویسی (‌مثل یارانه به جای سوبسید) بود برای «الکترونیک» هم باید فکری می‌کردند.

  این یادآوری هم به غنای بحث کمک می‌کند که سید محمد موسوی خویینی (خویینی‌ها) از نماد‌های جریان چپ در دهۀ 60 چند سال قبل در کانال تلگرامی خود به این موضوع اشاره کرد و نوشت:

   «مهم‌ترین موضوعی که محل اختلاف جناح چپ و مخالفان‌شان بود موضوع واردات و توزیع آن در داخل کشور بود؛ با آغاز جنگ، زمینه مساعدی برای سوءاستفاده از کار تجارت فراهم شده‌ بود و در نتیجه بسیاری از اقشار جامعه در تامین نیازهای ضروری خود گرفتار مشکلاتی شده‌ بودند.

   دولت مهندس موسوی تصمیم گرفت برای کاهش فشار مشکلات بر مردم و نیز صرفه‌جویی در مصرف ارز، خود عهده‌دار امر واردات کالا و توزیع آن در داخل کشور شود و برای انجام این مهم، شبکه واردات و توزیع، نظام دفترچه بسیج و کوپن را سامان ‌دادند. این تصمیم دولت یکی از مهم‌ترین سرفصل‌های اختلاف‌ها بین دولتِ مورد حمایت جریان چپ و مخالفان‌شان شد، تا آنجا که گفته شد کوپنیست مساوی است با کمونیست. »

   آقای خویینی‌ها البته از کسی نام نبرد اما تردید ندارم آن که گفت "کوپنیست، کمونیست است" حاج علی اکبر پور‌استاد بود؛ هم او که نوبت دیگری از زبان او در دفتر میدان ولی‌عصر شنیدم: «‌آخرین دیدارم با سید مجتبی نواب‌صفوی روزی بود که سید ضیاء‌الدین طباطبایی هم آنجا بود و دیگر نواب را ندیدم».

چرا پرتاب تاس تصادفی نیست؟

بیشتر بخوانید:

نکته‌ یارانه‌ای -1/ انصرافی‌های مغبون!

واریز یارانه تا زمان شروع قانون کالابرگ الکترونیکی

یادی از سیاوش سمیعی/ مدیر توسعه‌گرا و جان‌باختۀ کرونا

موسوی خویینی ها و خاطرۀ امام موسی صدر/ 7 نکته و دو شگفتی

تماشاخانه

ژاله علو ؛ صدایی که جاودانه شد / مادر همیشه مهربان سینما و خاطره‌ای که فراموش نمی‌شود (فیلم)

یاغیان خراسان دوباره سربرآورده‌اند/ دزد ، یاغی یا سردار؟ اسنادی متعلق به بیش از نیم قرن پیش چه اطلاعاتی از ژاندارمری قوچان می‌دهند/ آن‌ها چرا دستگیر شده بودند (فیلم)

فیلم های دیگر