آلنا دوهن؛ تهمت به خانم گزارشگر به جای هم‌آوایی در تقبیح تحریم‌ها

 
  عصر ایران؛ مهرداد خدیر- توضیحات گزارش‌گر ویژۀ سازمان ملل در بارۀ گزارش خود در زمینۀ " تاثیر منفی اقدامات یک‌جانبۀ قهرآمیز بر بهره‌مندی از حقوق بشر" و با موضوع مشخص آثار تحریم‌ها در ایران صریح‌تر و افشاگرانه‌تر از آن است که تصور می‌شد.

   می‌توان حدس زد دعوت‌کنندگان ایرانی هم انتظار این حجم از صراحت استاد تمام حقوق بین‌الملل در دانشگاه مینسک بر جنبۀ ناقضانۀ حقوق بشر دربارۀ تحریم‌های آمریکا علیه ایران - بی هیچ ابهام و ایهام - را نداشتند چرا که برخی این سؤال را مطرح می‌کردند چه تضمینی دربارۀ گزارش نهایی او وجود دارد.

    از سوی دیگر پیش از سفر 12 روزه خانم گزارشگر تحت فشار و مورد انتقاد بود که چرا سفر خود را منوط به پذیرش گزارشگر ویژۀ حقوق بشر از جانب ایران نکرده حال آن که کمیساریای حقوق بشر ده‌ها گزارشگر موضوعی دارد که به حقوق مختلف از جمله حق غذا، حق بهداشت و در این فقره آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه می‌پردازند و ایران از 10 سال پیش با سفر گزارشگران ویژۀ کشوری مخالفت می‌کند نه گزارشگران موضوعی کما این که حسب اظهار مقامات رسمی  پیش‌تر با سفر دو گزارشگر موضوعی موافقت شده بود اگرچه خود به دلیل ترجیح سفر به نقاط دیگر نیامدند.

   دکتر آلنا دوهان که درسکوت و طی 12 روز در ایران سرگرم گفت‌و‌گو هم با مقامات و مسؤولان رسمی و هم با و کنش‌گران سیاسی و مدنی بود روز چهارشنبه رئوس گزارش خود را اعلام کرد؛ گزارشی که در سه ماه آینده کامل می‌کند تا در شهریورماه به شورای حقوق بشر سازمان ملل ارایه دهد.

  او به صراحت تحریم‌های آمریکا را ناقض حقوق اقتصادی و اجتماعی مردم ایران دانست و گفت: این تحریم‌ها تاثیرات مخربی روی زندگی شهروندان عادی ایران داشته و از تحریم‌کنندگان و مشخصا آمریکا خواست تحریم‌ها علیه ایران را بردارند چرا که بر اساس حقوق بین‌الملل قابل توجیه نیست به ویژه در مورد تجارت، انتقال پول و همچنین موارد مربوط به زیر ساخت‌ها مانند تهیۀ غذا، بهداشت و دارو.

 
   مهم‌ترین بخش از سخنان خانم گزارشگر اما آنجا بود که از بلوکه شدن رقمی بین 100 تا 120 میلیارد دلار از پول های ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا در بانک های جهان گفت و تأکید کرد بررسی‌های او نشان می‌دهد تحریم‌هایی که از سال 2018 و در پی خروج یک‌جانبه آمریکا از برجام بر ایران اعمال شده، تاثیرات بسیار مخربی بر اقتصاد ایران داشته است.

  وی همچنین از جلسات متعدد خود با تعدادی از نمایندگان دولت و اعضای آن، نمایندگان بخش بهداشت و سلامت، نیکوکاران، نمایندگان نهادهای مدنی و کنش‌گران حقوق بشر و کسب و کار در این 12 روز خبر داد که نشان می‌دهد محدود به حکومتی‌ها و رسمی‌ها و کانال‌های از پیش تعریف و توجیه شده، نبوده است.

  همچنین می‌توان پیش بینی کرد گزارش نهایی او دقیق‌تر و با ذکر جزییات بیبشتر خواهد بود و سه ماه آینده فرصت دارد تا روی اطلاعات دریافتی و مشاهدات وشنیده ها و مستندات بیشتر کار کند.  سه ماهی که چه بسا هم تحریم کنندگان به او فشار وارد کنند و هم صفر و صدی ها که در این مق.وله هم به کمتر از محکومیت جمهوری اسلامی رضایت نمی دهند و گزارشگکر خوب را گزارشگری می دانند که در همه حال این طرف را محکوم کند ولو جای پای تامپ روی گلوی مردم ایران مشهود باشد. 

  
   آلنا دوهان جدای بندهای تفصیلی با ذکر مشخصات و جزییات، حاصل بررسی‌های خود را کوتاه و رسا و در قالب این جمله هم بیان کرد: «تحریم‌ها ناقض حقوق اقتصادی و اجتماعی مردم ایران است.»

   این سخنان اما به کام حامیان براندازی خوش ننشسته چرا که اصرار دارند همۀ کاستی‌ها را یک سره متوجه حکومت بدانند و تحریم‌های ترامپ را هم علیه جمهوری اسلامی و نه مردم ایران می‌دانستند.  به همین خاطر بعضا اتهاماتی را به گزارشگر وارد ساخته‌اند تا جایی که اسناد دفتر کمیساریا دربارۀ کمک‌های دریافتی کشورها را به مثابۀ پرداخت رشوه به او دانسته‌اند حال آن که اگر بنا بر این باشد استناد به گزارش های دیگران نیز بلاموضوع می‌شود.

   در داخل نیز البته منکران اثر بیشتر تحریم‌ها به نسبت عملکردها در دولت روحانی حالا با این طعنه رو به رو می‌شوند که چگونه این گزارشگر طی تنها 12 روز به این حجم از تأثیر ویران‌گر پی برده و اینان درصدد انکار آثار منفی تحریم یا  بهره‌برداری سیاسی علیه دولت قبل بودند. کسانی که اصرار داشتند نقش تحریم‌ها را کمتر از سوء مدیریت و فساد بدانند حالا با گزارش رسمی‌یی مواجه شده‌اند که از 100 تا 120 میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران به خاطر تحریم ها سخن می‌گوید. 100 میلیارد دلار را هنگامی می توان بیشتر درک کرد که بدانیم داستان ارز ترجیحی که نان و مرغ و روغن را گران کرده 10 میلیارد دلار به خود اختصاص می‌داد.

   با این حال به نظر می‌رسد این وجه به رغم یادآوری پاره ای بی‌مهری ها و بی‌انصافی‌ها  اجماعی ملی شکل گرفته و مطالبۀ رفع تحریم‌ها را گسترده‌تر کرده و در عین حال این پرسش را هم به میان آورده که وقتی پای منافع مردم ایران در میان است چرا کسانی دوست نداشتند گزارشگر ویژه به ایران بیاید و حال که آمده و با غیر دولتی‌ها هم ملاقات کرده و همه یک‌صدا علیه تحریم سخن گفته‌اند قصد دارند او را متهم کنند که به سفارش جمهوری اسلامی کاری انجام داده و مگر مردم ایران با پوست و گوشت و استخوان آثار تحریم ها را لمس نمی‌کنند؟

  هر نگاهی که به عملکرد و اهداف ستاد حقوق بشر قوه قضاییه داشته باشیم انتشار این گزارش بی‌شک یک موفقیت برای تیم جدید ستاد مدیریتی آن است که دبیر آن البته جایی توضیح داده بود ریاست رییس قوه بر آن به معنی تعلق ستاد به دستگاه قضایی نیست و مقامات مختلف در آن عضویت دارند اگر چه ترکیب، حکومتی است.

  دبیر فعلی ستاد- غریب‌آبادی- که از تجارب خود در دوران حضور در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و صبغۀ دیپلماتیک بهره برده ریسک احتمال گزارش منفی و کم جلوه‌دادن آثار تحریم‌ها را پذیرفت و در حالی دعوت کنندۀ گزارشگر ویژه شد که بودجه سفر را کشور میزبان تقبل نمی‌کند و دیدار با مقامات رسمی هم بخشی از برنامه های آن بوده و مطابق فهرستی که طبق فراخوان تهیه کرده بود با چهره‌های خارج از حاکمیت - و طبعاً بعضاً و شاید غالباً منتقد- هم دیدار و گفت‌و‌گو داشته است.

   از فحوای رئوس گزارش چنین بر می‌آید که همه جا انتقاد از اِعمال تحریم‌ها و توصیف آثار سوء آن بر زیست اجتماعی و اقتصادی ایرانیان را شنیده است حال آن که برخی حدس می‌زدند کسانی بخواهند ایران را هم مقصر جلوه دهند اما کدام ایرانی وطن‌دوستی از یاد می‌برد که آمریکا بود که از برجام خارج شد و موج امید برخاسته از توافق هسته‌‌ای را به یأس بدل کرد؟ از این رو این سخن گزاف نیست که صراحت و فقدان لکنت در محکومیت تحریم ها در گزارش ناشی از اطلاعات فعالان سیاسی و مدنی و اجتماعی در گفت و گوها با خانم گزارشگر هم بوده چرا که دریافته طیف متنوعی هستند که احتمالا به به عملکردهای داخلی معترض اند ولی در بحث تحریم ها و دفاع از برجام  یک پارچه موضع گرفته اند و همین بر او اثر گذاشته باشد.

  هر نقدی ولو در حوزه حقوق بشر در ایران داشته باشیم مانع از آن نیست که تحریم‌های یک جانبه آمریکا علیه مردم ایران را نقض آشکار حقوق بشر بدانیم و از گزارش خانم گزارشگر استقبال کنیم.

   با این نگاه باید صریح و روشن ابراز تأسف کنیم از ایرانیان و رسانه‌های فارسی زبانی که دکتر دوهان را متهم به کار سفارشی می‌کنند. شک نداریم او خود شگفت‌زده خواهد شد چرا که نمی‌توان مدعی مبارزۀ انسانی بود و از عمل غیرانسانی دفاع کرد.

  اتفاقا تغییر مسالمت آمیز از رهگذار تقویت طبقۀ متوسط میسر است نه سقوط بخشی از طبقۀ متوسط به لایه‌های پایینی و تقسیم جامعه به فرادستان و فرودستان و تأکید بر نقش مخرب تحریم‌ها انکار کاستی دربخش‌های دیگر و تأیید انسداد سیاسی و انحصار اقتصادی نیست.

   به جای اتهام افکنی هم آوا با گزارشگر ویژۀ «برزسی آثار منفی اقدامات قهری یک جانبه بر بهره‌بندی افراد از حقوق بشر» جملۀ او را تکرار کنیم: «تحریم های یک جانبه تمام حقوق بشر مردم ایران را نقض کرده است».

  این گزاره که تحریم ها ناقض حقوق بشر است به این معنی نیست که در جایی که تحریم نیست الزاما وضعیت بی عیب است و ظاهرا این همان نکته‌ای است که برخی یا درنیافته‌اند یا اغراض سیاسی را از زیست مردم ایران مهم‌تر می‌دانند. 

   این گزارش اگر عزم مقامات برای احیای برجام و رفع تحریم‌ها و پی‌گیری در دادگاه‌های بین‌المللی را بیشتر کند و به یاد داشته باشند علیه تحریم‌ها یک جانبه است و اگر خدای‌ناکرده دوباره سر از سازمان ملل درآوریم این گونه موضع نخواهند گرفت آثار مثبت‌تری هم خواهد داشت اگر منفی‌بافان و بدبینان به زمین و ز‌مان، جهان را تنها با دو رنگ سیاه و سفید نبینند.

بیشتر بخوانید:

تحریم، چگونه می‌کُشد؟

گزارشگر ویژه سازمان ملل: تحریم های آمریکا نقض حقوق اقتصادی و اجتماعی مردم ایران است/ پول های بلوکه شده ایران در بانک های خارجی را آزاد کنید

تماشاخانه

قهوه ترک یا اسپرسو کدام برنده واقعی هستند؟ دو سبک، دو تجربه (فیلم)

آنچه از بم برجای ماند / ۲۱ سال بعد، هنوز برخی زخم‌ها باز هستند (فیلم)

فیلم های دیگر