طغیان بیماری‌های تنفسی در کودکان

با گذشت کمتر از یک ماه از بازگشایی مدارس و تغییر فصل گرما، هشدار‌ها از روند صعودی موج شیوع آنفلوانزا این روز‌ها شدت گرفته است.

 

رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت به «ایران» خبر می‌دهد که در هفته گذشته با ابتلای قطعی ۳۳۴ مورد به ویروس آنفلوانزا تعداد موارد ابتلا به یکباره افزایش چشمگیری داشته است.

 

دکتر ابراهیم قادری می‌گوید که با گسترش این بیماری در هفته‌های آینده مرگ و میر ناشی از آنفلوانزا نیز افزایش پیدا خواهد کرد. پیش‌بینی مسئولان وزارت بهداشت این است که در ماه‌های آینده با طغیان بیماری‌های تنفسی در کودکان مواجه هستیم گرچه که هم‌اکنون کرونا در حال کنترل است، ولی همه‌گیری جدید آنفلوانزا آغاز شده است. اما مشاهدات میدانی ما نشان می‌دهد که بسیاری از افراد بویژه دانش‌آموزان با علائم سرماخوردگی به مراکز درمانی مراجعه می‌کنند.

 

به گفته رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در هفته گذشته موارد ابتلا به بیماری در کشور افزایش چشمگیری داشته و موارد ابتلا به این بیماری در فصول سرد روند صعودی را دنبال می‌کند.

 

همچنین دبیر کمیته علمی کرونا گفته است در روز‌های گذشته، در بررسی ساده‌ای که روی ۱۰۰ نمونه آزمایشگاهی از بخش مراقبت‌های ویژه انجام شده بود، ۳۹ مورد ابتلا به آنفلوانزا گزارش شده که این می‌تواند هشداری برای اپیدمی آنفلوانزا در هفته‌ها و ماه‌های آینده باشد.

 

دکتر قادری با اشاره به اینکه آنفلوانزا بیماری تنفسی است که فصل ابتلا به آن شروع شده است، عنوان می‌کند: این بیماری در درصد کمی از افراد ممکن است شدید یا کشنده باشد؛ بنابراین طبیعتاً نگرانی درباره این ویروس تنفسی هم کمتر است. آنفلوانزا یک عفونت ویروسی است که سیستم تنفسی فرد از جمله بینی، گلو و ریه‌ها را مورد تهاجم قرار می‌دهد و این بیماری بر خلاف سرماخوردگی به طور ناگهانی روی می‌دهد. تب بالا، درد عضلانی، لرز و عرق، سردرد، سرفه خشک و مداوم و خستگی و ضعف از علائم آنفلوانزا به حساب می‌آیند.

 

کاهش سطح ایمنی جامعه در برابر ویروس‌های تنفسی

رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت با بیان اینکه ویروس آنفلوانزا در برخی گروه‌های پرخطر می‌تواند شدید ظاهر شود، می‌گوید: کودکان زیر ۵ سال، افراد مسن بالای ۶۵ سال، مادران باردار، افراد دارای بیماری‌های مزمن کنترل نشده که بسیاری از این ریسک فاکتور‌های ابتلا به کووید ۱۹ را دارند در معرض ابتلا به آنفلوانزا نیز هستند.

 

او در پاسخ به اینکه آیا می‌توان گفت سطح ایمنی جامعه نسبت به آنفلوانزا در سه سال اخیر به دلیل شیوع کرونا کاهش پیدا کرده است، عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد در چند سال اخیر و پس از شیوع ویروس کرونا سویه‌های ویروس آنفلوانزا در گردش نبوده؛ لذا سیستم ایمنی جامعه نسبت به سویه‌های مختلف ویروس آنفلوانزا کامل نیست همین مسأله نیز منجربه نگرانی افزایش ابتلا در کودکان شده است، چون در سالی که ویروس کرونا در سطح جامعه در گردش بود ویروس‌های سرماخوردگی از جمله آنفلوانزا فرصت گردش در جامعه نداشتند و افراد بخصوص کودکان زیر ۹ سال به دلیل تعطیلی مدارس و در گردش نبودن ویروس آنفلوانزا به شکل طبیعی به این بیماری مبتلا نشده‌اند.

 

او در ادامه می‌افزاید: در سال‌های قبل کودکان به شکل طبیعی به ویروس آنفلوانزا مبتلا می‌شدند و ایمنی طبیعی در بدن آن‌ها ایجاد می‌شد امسال این اتفاق نیفتاده است؛ لذا ما از قبل پیش‌بینی کرده بودیم که طغیان بسیاری از ویروس‌ها را در کودکان خواهیم داشت.

 

دکتر قادری درباره اینکه علت افزایش مراجعه به مطب‌ها، مراکز درمانی و مراکز جامع سلامت بویژه در گروه سنی کودکان چیست، می‌گوید: برای این گزاره باید شواهد و مطالعه قوی داشته باشیم، اما به نظر می‌رسد از نظر تئوری این اتفاق افتاده است. با توجه به اینکه در طول سه سال اخیر فرصت گردش ویروس‌های تنفسی وجود نداشته و سطح ایمنی کودکان پایین آمده بنابراین ما با طغیان بیماری‌های تنفسی در کودکان تا دو سال آینده مواجه هستیم.

 

دکتر قادری در همین زمینه به والدین توصیه می‌کند که برای فرزندانشان تأکید بر اقدامات پیشگیرانه از جمله استفاده از ماسک در فضای بسته و شست و شوی دست‌ها را حتماً انجام دهند.

 

دکتر قادری در پاسخ به اینکه آیا تزریق واکسن یکی از عوامل پیشگیری در بستری و مرگ و میر خواهد بود یا خیر، عنوان می‌کند: شیوع آنفلوانزا چیز عجیبی نیست قطعاً هر زمان بیماری‌های ویروسی تنفسی که انسان در برابرشان ایمنی نداشته باشد گسترش پیدا خواهند کرد با ابتلای طبیعی یا واکسیناسیون ایمنی ایجاد می‌شود. تزریق واکسن یکی از انواع مداخلات برای پیشگیری از بیماری است. واکسن آنفلوانزا مثل سایر واکسن‌ها از ابتلا و شدت بیماری و مرگ و میر پیشگیری می‌کند، اما این‌گونه نیست کسی که واکسن تزریق کرده صددرصد به بیماری مبتلا نمی‌شود.

 

او درباره علائم بالینی افتراقی کووید ۱۹ و آنفلوانزا نیز می‌گوید: تشخیص انواع سرماخوردگی و بیماری‌های ویروسی تنفسی از نظر بالینی برخی وقت‌ها سخت است، اما آنفلوانزا نشانه‌ها و علائمی دارد که می‌تواند به تشخیص آن کمک بهتری کند از جمله اینکه شروع علائم آنفلوانزا پرسر و صدا است و فرد یک مرتبه دچار علائم بیماری می‌شود، اما در کووید ۱۹ فرد مبتلا از چند روز قبل احساس کسالت کرده و علائم به مرور شدید می‌شود.

 

رئیس اداره مراقبت مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت در پاسخ به اینکه افراد مبتلا به بیماری‌های سرماخوردگی چه زمانی پس از بهبودی می‌توانند واکسن آنفلوانزا را تزریق کنند، می‌گوید: واکسن آنفلوانزا را هر وقت می‌توان تزریق کرد محدودیتی برای تزریق آن وجود ندارد، اما ایمنی حاصل از واکسیناسیون دو هفته طول می‌کشد؛ لذا بهتر است واکسن طوری تزریق شود که قبل از شیوع بیماری فرد ایمن شده باشد. با توجه به اینکه اوج شیوع آنفلوانزا آبان ماه است بنابراین واکسن این بیماری باید در شهریور و مهر ماه تزریق شود، ولی این بدان معنی نیست که بعد از این تاریخ نمی‌توان واکسن زد، چرا که آنفلوانزا سویه‌های مختلفی دارد و فرد مبتلا نمی‌داند به چه سویه‌ای مبتلا شده است و واکسن‌ها چند نوع سویه‌ها را پوشش می‌دهند؛ بنابراین حتی اگر فردی به این بیماری مبتلا شد می‌تواند دو تا سه هفته بعد از بهبودی واکسن تزریق کند. البته زمان خاصی برای تزریق واکسن پس از بهبودی وجود ندارد.

 

علاوه بر افزایش موارد ابتلا به ویروس آنفلوانزا این روز‌ها میزان مراجعه بیماران بدون نسخه به داروخانه‌ها برای تهیه آنتی‌بیوتیک‌ها هم روند صعودی دارد. مشاور رئیس سازمان غذا و دارو به «ایران» می‌گوید: مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران در چند ماه گذشته اورلود زیادی داشته است. خوددرمانی و خرید دارو بدون مراجعه به پزشک باعث بروز مشکلاتی شده است در حالی که در هیچ کشوری آنتی‌بیوتیک‌ها را بدون نسخه نمی‌دهند و آنتی‌بیوتیک موارد مصرف خاصی دارد که باید تحت نظر پزشک و مورد مصرف خاص تجویز شود با توجه به اینکه آنتی‌بیوتیک‌ها خودسرانه و بدون نسخه پزشک مصرف می‌شوند مقاومت میکروبی گریبانگیر کشورمان است.

 

دکتر سجاد اسماعیلی در پاسخ به سؤال خبرنگار مبنی بر اینکه آیا با افزایش موارد ابتلای کودکان به آنفلوانزا میزان تقاضا برای مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها افزایش یافته است و سازمان غذا و دارو چه راهکاری برای تعداد بازار عرضه و تقاضای آنتی‌بیوتیک‌های ویژه کودکان دارد، می‌گوید: در دو تا سه هفته اخیر در تأمین آنتی‌بیوتیک‌های ویژه کودکان بخصوص شربت‌ها با مشکل مواجه هستیم با این حال وزارت بهداشت در جلسات مختلف و برنامه‌ریزی‌های متعدد برای رفع کمبود آنتی‌بیوتیک‌ها به این نتیجه رسید که با توجه به اینکه تولید ماده اولیه داخل کفاف نیاز بازار را نمی‌دهد اولاً واردات مواد اولیه تولید آنتی‌بیوتیک‌ها را افزایش دهد؛ دوم اینکه در صورت عدم تأمین نیاز بازار از محل تولید داخل برنامه واردات آنتی‌بیوتیک‌ها را تا آخر سال اجرایی کند.

 

او در ادامه خبر می‌دهد که مشکل کمبود آنتی‌بیوتیک‌های کودکان تا ۱۵ روز دیگر رفع می‌شود. از طرفی میزان مصرف آنتی‌بیوتیک در ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۰ درصد افزایش یافته است که عمده‌ترین دلیل اورلود مصرف آن، مراجعه بیماران شبه کرونایی و تجویز نادرست و مصرف بالای آنتی‌بیوتیک‌ها بویژه آزیترومایسین در کشور است. بر همین اساس معاونت درمان نظارت جدی روی تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها باید داشته باشد البته گاهی احتکار و دپوی شرکت‌های توزیع دارو و داروخانه‌ها نیز به این مسأله دامن می‌زند که در حال بررسی و برخورد با متخلفان هستیم تا دارو‌های آنتی‌بیوتیک کودکان با سرعت بالاتر و در مقیاس بیشتر تأمین شود و این عدم تناسب عرضه و تقاضا را رفع کنیم.

 

دکتر اسماعیلی درباره شائبه‌های کمبود داروی اختصاصی درمان آنفلوانزا «تامیفلو» نیز توضیح می‌دهد: تامیفلو از جمله دارو‌های مورد تجویز خاص است که تجویز آن از مسیر معاونت بهداشت و سازمان غذا و دارو می‌گذرد؛ بنابراین پروتکل تجویز دارد با این حال ما در حال بررسی مشکل دسترسی به این تامیفلو هستیم.