آیا بایدن و نتانیاهو به سیاستی مشترک درباره ایران می‌رسند؟

  اعتراف به "مرگ" پروژه احیای برجام از سوی بایدن، خبر خوبی برای بنیامین نتانیاهو نخست وزیر دست راستی اسراییل است که دیروز تندروترین کابینه تاریخ اسراییل را تشکیل و سکان رهبری اسراییل را بار دیگر به دست گرفت.

  به گزارش عصرایران، وبگاه "المانیتور" با انتشار گزارشی دراین باره نوشت:

  همان طور که جو بایدن، رییس‌جمهور ایالات متحده ماه گذشته در اظهاراتی غیرمنتظره از مرگ برجام گفت، نتانیاهو خواهد کوشید تا این اعتراف ناخواسته را نقد کند.

  از جمله اولویت‌های فوری نتانیاهو، رسیدگی به نگرانی‌های واشنگتن و منطقه درباره دولت جدید راست افراطی اسراییل است. جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا در هفته‌های آتی به اسراییل سفر خواهد کرد تا از تنش احتمالی واشنگتن با حکومت جدید اسراییل بر سر رویکرد دولت جدید در قبال فلسطینی‌ها، گسترش شهرک‌سازی و حقوق جوامع عرب و دگرباشان جنسی اسراییل جلوگیری کند. پیش بینی می شود نتانیاهو نیز در اوایل سال 2023 به واشنگتن سفر کند.

  با این حال با شرایط موجود، ایران یکی از آن نقاط  تنش بین حکومت جدید اسراییل و دولت بایدن نیست و تا زمانی که ایالات متحده برای دستیابی به توافق سازش در مورد برنامه هسته‌ای ایران فشار نیاورد و نتانیاهو نیز اصراری فوری به حمله به تاسیسات هسته ای ایران نداشته باشد، روابط واشنگتن و تل آویو در دوره جدید نتانیاهو می تواند آرام باشد. 

  نتانیاهو، یکی از منتقدان سرسخت توافق هسته‌ای، حداقل فعلا سودی بادآورده از ایران در جیب خود دارد و آن هم منجمد شدن مذاکرات احیای برجام است. پس از وقایع ماه های گذشته در ایران موضع رسمی دولت بایدن این است که برجام دیگر در دستور کار نیست و دولت بایدن سیاست فشار و اعمال "دوره های متعدد تحریم" را به بهانه اعتراضات داخلی در ایران و نیز ادعای کمک تسلیحاتی ایران به روسیه در جنگ اوکراین، در دستور کار خود قرار داده است. 

  طرح جایگزین بایدن با جای احیای برجام،ادامه تحریم ها و فشار بر ایران، هم به بهانه نقض حقوق بشر و هم هماهنگی با روسیه در جنگ اوکراین - بسیار شبیه کمپین "فشار حداکثری" دونالد ترامپ است که برای نتانیاهو خوب است.

دیدار بایدن و نتانیاهو در مارس 2016 در شهر قدس (اورشلیم)/ خبرگزاری فرانسه

  افزایش تنش‌های آمریکا و ایران فرصت‌های دیگری را نیز برای نتانیاهو ایجاد می‌کند. با تشدید تنش ها بین تهران و واشنگتن، نتانیاهو احتمالا بایدن را تشویق کند تا موضع بازدارنده منطقه ای در قبال ایران اتخاذ کند و در این فرآیند اسراییل و عربستان سعودی را به هم نزدیکتر کند. مقامات نظامی در فرماندهی مرکزی ایالات متحده در منطقه (سنتکام) از یک ائتلاف دفاعی منطقه‌ای غیررسمی علیه ایران دفاع کرده‌اند.

  برای بایدن، بازده سیاسی ایده سابقا جذاب احیای برجام ممکن است به سرعت در حال کاهش باشد، صرف نظر از اینکه این ایده همچنان برای امنیت ملی آمریکا بهترین گزینه باشد. 

  برجام دستاورد سیاست خارجی باراک اوباما بود - نه بایدن. بایدن از زمان روی کار آمدن  در شعار از ایده احیای برجام حمایت کرده اما در عمل چندان اولویتی برای این سیاست و حرکتی برای تحقق آن نشان نداده است. 

  آمریکایی ها برای توافق با ایران دست و پا نمی زنند، به ویژه با توجه به وقایع اخیر داخلی ایران و ادعای حمایت تسلیحاتی ایران از روسیه. مجلس نمایندگان تحت رهبری جمهوری خواهان، هر گونه توافقی با ایران   درباره احیای برجام را رد خواهد کرد به ویژه اینکه اکنون بسیاری از دموکرات های کنگره هم مخالف احیای برجام هستند. 

  نتانیاهو دوستان زیادی در کنگره ، به ویژه جمهوری خواهان دارد، و دوستی 40 ساله خود با بایدن را به کار خواهد گرفت تا برجام را از دستور کار دولت آمریکا خارج کند. هم بایدن و هم نتانیاهو سیاستمداران کارکشته ای هستند. بایدن در جریان سفر خود به اسراییل در ژوئیه سال جاری با نتانیاهو که در میان مقامات اسراییلی در هیات پذیرایی در فرودگاه حضور داشت، با یک دست دادن بسیار مشتاقانه و جمله "تو می دانی که من چقدر دوستت دارم" استقبال کرد.

  برای بی بی (نتانیاهو)، روابط آمریکا و اسراییل بهتر از دوره ترامپ نمی شود. اما رابطه نتانیاهو با بایدن می‌تواند در رده دوم قرار گیرد. بایدن اسلاف نتانیاهو، یعنی نفتالی بنت و یائیر لاپید را نمی‌شناخت، بنابراین هیچ رابطه شخصی با آنها نداشت، اما با نتانیاهو دهه ها رابطه شخصی دارد. 

  نتانیاهو در سال 2015 علیه انعقاد توافق برجام کارزاری تشکیل داد وهمین  مساله رابطه او با اوباما را تیره کرد. در سال آینده (2023) هم نقاط اصطکاکی با واشنگتن وجود خواهد داشت. اما بایدن و نتانیاهو ممکن است نقطه مشترک خود را در دوستی چندین دهه ای و نگرانی مشترک در مورد ایران بیابند.

   بورل می گوید جایگزینی برای برجام وجود ندارد

  هدف برجام اعمال محدودیت‌ها و بازرسی‌های سرزده از برنامه‌های هسته‌ای ایران برای جلوگیری از ساخت بمب در ازای لغو تحریم‌ها و آزادسازی دارایی‌های ایران بود.

  جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، در 23 دسامبر نوشت که با توجه به عدم اشاعه هسته ای، هیچ جایگزینی برای برجام وجود ندارد و افزود: "کسانی که غیر از این فکر می کنند، خود را گول می زنند."

  اتحادیه اروپا در قبال ایران سیاست دوطرفه ای دارد - از یک سو تحریم و فشار به بهانه اعتراضات داخلی در ایران و مساله جنگ اوکراین و از سوی دیگر دیپلماسی در مورد برجام. بورل و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، در نشست بغداد 2 در امان در 20 دسامبر برای از سرگیری مذاکرات متوقف شده هسته ای دیدار کردند.

  مقامات ایرانی همچنان می گویند که می‌خواهند توافقی را منعقد کنند، اما آنها ماه‌ها مذاکرات را به تعویق انداخته‌اند و به ادعای طرف های غربی، با طرح خواسته های فرابرجامی بر پیچیدگی مذاکرات افزوده اند. 

  شاید بتوان حدس زد که تهران ممکن است طی هفته های آتی چارچوب توافقی را روی میز بگذارد، که همان پیشنهاد آمریکا و اتحادیه اروپا است، البته اگر دلیل دیگری جز آزمایش دولت بایدن و اتحاد آمریکا و اتحادیه اروپا نداشته باشد در زمانی که غرب بر اعتراضات خیابانی در ایران متمرکز شده است. 

  آیا ایران می تواند شرایط را در سال 2023 تغییر دهد؟

  با نگاهی به سال 2023، دو عامل پیامدهای عدم توافق هسته ای و احساس محاصره و تنگنای ایران ناشی از اعتراضات داخلی و ادامه فشارهای تحریمی خارجی است که می تواند تعیین کننده رویکرد این کشور در سال جدید باشد.

  نخست، ایران ممکن است به غنی‌سازی بیشتر به سمت یک سلاح هسته‌ای ادامه دهد و به طور بالقوه مسابقه تسلیحات هسته‌ای یا موشک‌های بالستیک را در منطقه تحریک کند. ایران در حال حاضر غنی‌سازی 60 درصدی اورانیوم انجام می دهد که تنها یک گام فنی  با میزان 90 درصد سطح غنی‌سازی تسلیحاتی فاصله دارد.

  چنین پیشرفتی می تواند اسراییل را وادار کند که یک حمله نظامی را در نظر بگیرد که با توجه به نیروهای نیابتی و شبکه های ایران در خلیج فارس، لبنان، یمن، عراق، کرانه باختری، غزه و جاهای دیگر، پیامدهای خاص خود را برای ثبات منطقه خواهد داشت.

  دوم، ایران تحت تحریم و محاصره، احتمالا انگیزه کمتری برای حمایت از روند صلح سازمان ملل در یمن یا پیشبرد مذاکرات ایران و عربستان که تاکنون با میانجیگری مصطفی الکاظمی، نخست وزیر سابق عراق انجام می شده، خواهد داشت. دولت ایران، سعودی ها را به حمایت از اعتراضات داخلی خود از طریق یک کانال تلویزیونی( ایران اینترنشنال) تحت حمایت مالی عربستان سعودی، متهم می کند.

  سوم، بعید است که ایران تحت فشار فزاینده غرب از حمایت خود از روسیه در جنگ اوکراین عقب نشینی کند.

  چهارم، درعراق، جایی که متحدان و نیروهای نیابتی ایران، ائتلاف حاکم را رهبری می کنند، تشدید خصومت آمریکا و ایران می تواند عراق را دوباره به میدان نبرد تبدیل کند. ایران اهرم صادرات گاز برای تامین شبکه برق عراق را در اختیار دارد. گام های عراق به سمت یکپارچگی منطقه ای، به ویژه با خلیج فارس، احتمالا در خطر است: انتظار نداشته باشید که پروژه برق عراق و شورای همکاری خلیج فارس که اوایل امسال امضا شد، با هر سرعتی پیش برود.

  پنجم، با وجود کولاک تحریم ها و اعتراضات داخلی، بعید است که دولت ایران از مواضع خود دست بکشد و نرمش پیشه کند. دولت‌های اقتدارگرا که تحت محاصره گسترده باشند، بندرت کنترل خود را سست می‌کنند یا با یک چرخش دموکراتیک به پایان می‌رسند. موارد متعددی وجود دارد که هیچ کدام مستقیما قابل مقایسه نیستند، مگر به عنوان یک احتیاط تحلیلی: عراق، سوریه، افغانستان، لیبی، مصر و غیره.

  ادامه تنش های داخلی و حرکت به سمت گسترش بیشتر برنامه هسته ای می‌تواند یک سناریوی محتمل برای سال 2023 ایران باشد.

بیشتر بخوانید:

«راستگرایانِ تل‌آویو» و «اصولگرایانِ تهران»

درخواست نتانیاهو از بایدن : به ایران چنگ و دندان نشان دهید !

پایان 12 سال نخست وزیری نتانیاهو/ بایدن: در انتظار همکاری با نخست وزیر جدید هستیم

بایدن بالاخره به نتانیاهو تلفن زد

تماشاخانه

بحران آب در شمال شرقی سوریه: اتهامات سنگین علیه ترکیه / بی‌برقی و بی‌آبی برای یک میلیون سوری (فیلم)

تراژدی در یک دریاچه، از فریاد کمک تا حبس ابد / مادری که دو بچه‌اش را کشت حالا چه می‌خواهد؟ (فیلم)

فیلم های دیگر