تفسیر حضرت امام (ره) درباره بیتی از حافظ

وی می افزاید: از آن جمله است، عرض تفسیرها و تحلیل هاى مستند و بجا و قابل قبولى از ادبیات پیچیده شعر فارسى که ما در اینجا تنها به ذکر یک نمونه‏ اکتفا مى‏کنیم:

در کتاب چهل حدیث خدمات شایانى نسبت به ادب پارسى وجود دارد؛ از آن جمله است، عرض تفسیرها و تحلیل هاى مستند و بجا و قابل قبولى از ادبیات پیچیده شعر فارسى.

محمد جواد گوهرى در مقاله "جلوه وحدت در جام علم و عرفان: گذرى و نظرى بر کتاب چهل حدیث"، به قلم حضرت امام خمینی(س) آورده است که این در کتاب، خدمات شایانى نسبت به ادب پارسى وجود دارد.

کانال عصر ایران در تلگرام

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی و خبری جماران وی در بخشی از این مقاله تصریح کرده است: در کتاب، خدمات شایانى نسبت به ادب پارسى وجود دارد که به هیچ روى نباید نادیده گرفته شوند.

ایشان در بیان آنکه انسان عارف را دو نظر است این بیت از حافظ را تفسیر نموده‏اند:

پیر ما گفت خطا بر قلم صنع نرفت‏
آفرین بر نظر پاک خطا پوشش باد

ایشان این بیت را که از ابیات غامض به حساب مى‏آید، در سیاق عبارت چنین تفسیر فرموده‏اند:

«بدان که انسان عارف به حقایق و مطلع از نسبت بین ممکن و واجب- جل و علا- داراى دو نظر است:

یکى نظر به نقصان ذاتى خود و جمیع ممکنات و سیه رویى کائنات که در این نظر، علما یا عینا بیابد که سرتا پاى ممکن در دل نقص و در بحر ظلمانى امکان و فقر و احتیاج فرو رفته از لا و ابدا، و به هیچ وجه از خود چیزى ندارد و ناچیز صرف و بى‏آبرویى محض و ناقص على الاطلاق است. بلکه این تعبیرات نیز در حق او درست نیاید و از تنگى تعبیر است و ضیق مجال سخن، والا نقص و فقر و احتیاج، فرع تسیئیت است و براى جمیع ممکنات و کاف خلایق از خود چیزى نیست. در این نظر اگر تمام عبادات و اطاعات و عوارف و معارف را در محضر قدس ربوبیت برد، جز سرافکندگى و خجلت و ذلت و خوف چاره‏اى ندارد. چه اطاعات و عبادتى؟ از کى براى کى؟ تمام محامد راجع به خود اوست، و ممکن را در او تصرفى نیست، بلکه از تصرف ممکن، نقص عارض اظهار محامد و ثناى حق شود که اکنون عنان قلم را از او منصرف مى‏نماییم. و در این مقام فرماید: «ما اصابک من حسنه فمن الله و ما اصابک من سیئه فمن نفسک». چنان چه در مقام اول فرماید: «قل کل من عندالله». و قائل در این مقام گوید:
پیر ما گفت ...

«قول پیر راجع به مقام دوم و قول خود قائل راجع به مقام اول است. پس در این نظر خوف و حزن و خجلت و سرافکندگى انسان را فرا گیرد».