آیا خاکسپاری «محمدعلی اسلامی نُدوشن» در جوار «عطار» منع قانونی دارد؟

آرامگاه خیام

در سال ۱۳۹۹ وقتی قرار بود محمدرضا شجریان را در آرامگاه فردوسی و در کنار مزار مهدی اخوان ثالث، به خاک بسپارند برخی فعالان میراث فرهنگی از وزیر میراث فرهنگی خواستند مانع این کار شود. در آن سال اما در نامه‌ای از دفتر رییس‌جمهور وقت از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و همچنین استانداری خراسان رضوی خواسته شد برای تدفین استاد آواز ایران در محوطه آرامگاه فردوسی همکاری کنند و به این ترتیب محمدرضا شجریان در محوطه آرامگاه فردوسی به خاک سپرده شد.

اکنون نیز محمدمهدی اسماعیلی ـ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ در پیامی که چند روز پیش در شبکه ایکس (توئیتر) منتشر کرد، درباره محل خاکسپاری ندوشن، اینطور نوشته است: «وقتی وصیت استاد مبنی بر آرام‌گرفتن در نیشابور را به استحضار آقای رییس‌جمهور رساندیم، بر تحقق این وصیت تاکید و فورا با خاکسپاری فرزند ایران در «باغ مشاهیر نیشابور» و در جوار عطار و خیام موافقت کردند.»

آرامگاه عطار و خیام در باغی واقع شده که در زمان حیات خیام در محله شادیاخ نیشابور بوده و آرامگاه خیام اکنون همان جایی است که نظامی درباره آن سروده «هر بهار در آن گل‌افشانی می‌شده است». بنای یادبود خیام به سال ۱۳۴۱ شمسی با طرح و نقشه مهندس هوشنگ سیحون ساخته شد و در سال ۱۳۵۴ توسط وزارت وقت فرهنگ و هنر با شماره ۱۱۷۵ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد.

اما آرامگاه عطار، شاعر و ادیب ایرانی که بلاها از سر گذرانده است، نخست توسط یحیی‌ابن صاعد، قاضی‌القضات نیشابور در سده هفتم هجری، بر پا شد. سپس امیر علیشیر نوایی، وزیر آخرین حکمران تیموری، بنای دیگر بر آرامگاه عطار ساخت که اکنون تنها سنگ افراشته سیاه رنگ کتیبه‌داری از آن باقی مانده است. در سال ۱۳۴۱ خورشیدی انجمن آثار ملی، بنای ویران شده را مرمت و بازپیرایی کرد و با کاشی‌های الوان آراست. این بنا نیز در ۱۸ آذر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۳ به‌ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.

آرامگاه عطار و کمال الملک

در باغ عطار، آرامگاه کمال‌الملک نیز توسط استاد هوشنگ سیحون طراحی شده و در فاصله کمی از آرامگاه عطار قرار دارد که بنای آن به دلیل آرایه‌ها و معماری که دارد، در فهرست میراث ملی ایران ثبت شده است.

در باغ مشاهیر نیشابور، که دوم آذرماه 1402 پیکر محمدعلی اسلامی ندوشن در آن آرام خواهد گرفت، یغمای نیشابوری، فریدون گرایلی، پهلوان یعقوبعلی شورورزی، پرویز مشکاتیان و مشاهیر دیگری نیز به خاک سپرده شده‌اند. زمین این باغ در زمان خاکسپاری مشکاتیان،‌ درحالی‌که میراث فرهنگی مطابق قانون با خاکسپاری در نزدیکی آرامگاه عطار موافقت نکرد، به عنوان آرامگاه مشاهیر اختصاص یافت و قرار شد تا باغ عطار وسعت و رشد پیدا کند.