پژوهانه یا حذف بی سرو صدای حقوق وعده داده شده به دانشجویان

در چند روز گذشته اخباري مبني بر عدم پرداخت حقوق ماهيانه دانشجويان دوره دكتري در خبرگزاری ها منتشر شد که روشن نبودن ابعاد آن اسباب نگرانی این دانشجویان را سبب شده است.

به گزارش "تابناک" وقتی در پایان هفته پژوهش از سوی مدیر کل امور پژوهشی وزارت علوم اعلام شد که موضوع پرداخت حقوق ماهانه به دانشجویان دوره دکتری منتفی شده و این طرح در قالب حق التحقیق(پژوهانه) عملیاتی خواهد شد دانشجویان بسیاری در پیام به "تابناک" این موضوع را ضربه ای دیگر به جایگاه پژوهش و همچنین ادامه روند گذشته در خصوص دغدغه بی پایان تامین دانشجویان این دوره برشمردند.از آنجا این ضربه وارد می شود که نگاه دانشجویان به دریافت پژوهانه کاملا ابزاری خواهد شد زیرا دیگر ارائه پژوهش تنها راهی برای دریافت حق التحقیق خواهد بود نه ضرورت انجام آن.

بر پایه این گزارش با وجود تبليغات گسترده از سوی دولت در رسانه ها مبني بر پرداخت حقوق ماهیانه، آن هم به همه دانشجويان دوره دکتری در كشور و سپس انتشار اخبار متنوع و دهن پرکنی چون ارائه لیست 11هزار و 942 دانشجو برای دریافت حقوق به معاونت علمی ریاست جمهوری، اکنون تبصره جدیدی به طرح اجرا نشده دولت اضافه شده است، هرچند ایجاد انگیزه با تشویق های مالی، امر ستوده ای است اما تبدیل حقوق ماهیانه موعود به شکل جدید، نوعی خلف وعده و به عبارتی لغو بی صدای این طرح توسط دولت دهم است.

هرچند در زمان اعلام طرح یاد شده بسیاری از کارشناسان در پرسشی ساده از چگونگی تامین منابع این طرح سخن می گفتند دولت مدعی بود که برای این موضوع تدابیر لازم اندیشیده شده است اما هیچگاه از زمان دقیق اجرای آن و محل تامین بودجه اش سخنی به میان نیاورد موضوعی که به نظر می رسد اصلی ترین دلیل لغو محترمانه این طرح باشد. این موضوعی واضح است که بحث حق التحقیق(پژوهانه) همانند بسیاری از طرح های دیگر محدوده مشخصی نداشته و معلوم نیست که چگونه این طرح از فرایند پیچیده و معیوب بروکراتیک ما خواهد گذشت تا بتواند موجب رفع حوائج دانشجویان آن هم به صرف پژوهشی خاص و نه همه حوائج ایشان باشد.

البته باید یادآور شد که مشکل امروز بسیاری از دانشجویان دکتری تامین ضروریات اولیه زندگی است، بنابراین ارائه طرح پژوهشی از سوی دانشجویان طبیعتاً نیازمند فراغت ذهنی است که با این روند نوعی دور باطل حاکم می شود. موضوع  محل تامل دیگر، این است که دانشجویان در این مقطع تحصیلی عموما نصف دوره تحصیل خویش را صرف انجام پروژه یا تدوین رساله می کنند که خود در عمل ماهیت کاملاً پژوهشی دارد.

بنابراین در صورت صحت اين ادعا آيا اين رفتار با خيل عظيم پژوهشگران عرصه تحقيق و دانش آن هم در پايان هفته گرامي داشت پژوهش از طرف وزارت متبوع صحيح است؟ براساس سند چشم انداز 20 ساله، ایران باید به قطب اول توليد علم در منطقه دست يابد، به نظر می رسد اين هدف با سياست گذاري اين چنينی امكان پذير نباشد. دانشجويان دوره دكترا كه معمولا نزديك به 30 سال سن داشته و بعضا متاهل نيز هستند نمي توانند از نظر مالي همچنان به خانواده خود تكيه كنند لذا مجبور به فعاليت هاي غير علمي در محيط هاي صنعتي و تجاري مي شوند بنابراین وقتي براي تحقيق و توسعه نمي ماند لذا تبدیل طرح اولیه به این طرح جدید یعنی عقیم گذاردن آن.

 

با این اوصاف به نظر می رسد ضروری باشد که وزارت علوم و یا معاونت علمی ریاست جمهوری مشخص نمایند که دلیل اعلام پر سرو صدای طرح قبلی چه بوده است؟ اگر آن طرح کارشناسی شده بوده است پس چرا اکنون صحبت از تغییر آن می شود؟ آیا مدیران دستگاه های یاد شده به این نمی اندیشند که اعلام هر طرح و یا تغییر ناگهانی آن چه آثاری در برنامه ها و متعاقب آن زندگی جوانان این کشور می گذارد؟