چگونه ارامنه به ونک رسیدند؟

شکل گیری هر محله پایتخت برای خود داستانی دارد. محله آرارات از زمان ورود ارامنه به این محله شکل گرفت و کم کم در دهه ۴۰ و ۵۰ ساخت و ساز در زمان توسعه شهری پایتخت، این محله را تبدیل به یک محله زیبا و پررونق کرد.

آرارات و ونک از محله‌های منطقه۳ شهرداری تهران هستند که در قدیم به دلیل آب‌وهوای خوب و وجود باغ‌های زیاد، مورد توجه درباریان قاجار بود. ابتدا این محله به نام قلعه ارامنه در سال ۱۲۵۰ شکل گرفت. در این تاریخ حاج میرزا آقاسی وزیر دوره قاجار دست به اقدام عجیبی زد.

به گزارش همشهری آنلاین، نصرالله حدادی، تهران شناس، در مورد نحوه ساخته شدن اولیه این محله می‌گوید: «سکونت ارامنه در تهران طی چند دوره و جا‌های مختلف تهران از جمله بازار تهران شروع شد. در دوره شاه عباس تعدادی از ارامنه از ارمنستان و جلفا به سمت تبریز و سپس به تهران آمدند. بخشی از آن‌ها در محل زیر بازارچه شاپور در کوچه‌ای که به نام آن‌ها «کوچه ارامنه» نام‌گذاری شد، سکنی گزیدند و گروه بعد در منطقه بهجت‌آباد محدوده بلوار کشاورز و خیابان حافظ سکونت کردند. عده‌ای دیگر از ارامنه در محله محدوده باشگاه آرارات ماندگار شدند.»

زمان حکومت ناصرالدین شاه، حاج میرزا آقاسی، وزیر دربار، ماموریت یافت که تعدادی از ارامنه را به تهران بیاورد. او حدود ۱۴ خانوار از ارامنه را از شهر‌های اراک و چهارمحال بختیاری به تهران کوچاند و در این منطقه سکنی داد. آن‌ها در زمین‌های خود کشاورزی و دامپروری کردند و به این ترتیب اولین روستای ارمنی‌نشین در دل تهران شکل گرفت. مستوفی الممالک زمین‌های خودش را به ارامنه بخشید و آن‌ها خانه‌های خود را در آن بنا کردند.

اما پس از جریان اصلاحات ارضی توسط پهلوی دوم نظام کدخدایی و ارباب - رعیتی مثل دیگر جا‌های ایران در تهران و از این محله هم رخت بربست و پس از نظام‌مند شدن نقشه توسعه شهری در دهه ۴۰ و ۵۰ به سیستم شهری پیوند خورد و جزء منطقه ونک به حساب آمد.

حدادی درباره نام محله چنین می‌گوید: «نام «آرارات» بنا به گفته اهالی از نام کوه‌های آرارات در شمال ایران، ترکیه و ارمنستان گرفته شده است همچنین نام باشگاهی که ارامنه ساختند هم به همین نام ماندگار شد.» قلعه ارامنه امروز در محدوده غرب خیابان سئول و شرق بزرگراه کردستان واقع شده است. از دیوار و برج و باروی قلعه اثری به جا نمانده‌است، ولی بخشی از یک دیوار کاهگلی دورن باشگاه آرارات نشان از آخرین بازمانده قلعه ارامنه است.