حسین غضنفری*
عصر ایران- صنعت پست به عنوان یکی از قدیمیترین و گستردهترین صنایع جهان در طول سالهای اخیر تحولات شگرفی را تجربه کرده و با چالشها و فرصتهای جدیدی روبرو شده است.
این صنعت اگرچه در ایران با چالشهای جدی روبرو ست، اما با توجه به فرصتهای موجود چشم انداز روشنی دارد و میتواند به رشد و توسعه خود ادامه دهد.
برای درک بهتر تفاوت صنعت پست و لجستیک میتوانیم به تعریف اتحادیه جهانی پست (UPU) از این صنعت رجوع کنیم.
در تعریف اتحادیه جهانی پست، صنعت پست مجموعهای از خدمات و فعالیتهایی است که به جمعآوری، پردازش، حمل و نقل و توزیع نامهها، کارت پستالها، بستههای کوچک و سایر اقلام قابل پست کمک میکند در مقابل، لجستیک به عنوان مدیریت جریان کالا از نقطه تولید تا نقطه مصرف تعریف میشود.
درواقع، لجستیک مفهومی گستردهتر است که صنعت پست بخشی از آن را تشکیل میدهد؛ فرایندی که شامل فعالیتهای مختلفی مانند برنامهریزی، اجرا، کنترل و هماهنگی است و هدف آن اطمینان از رسیدن کالا به مقصد، به موقع و با کمترین هزینه است.
با توجه به رشد تجارت الکترونیک در دنیا و نیاز فزاینده مشتریان صنایع مختلف و مصرف کنندگان به سفارشی سازی، بارهای بزرگ لجستیکی درحال خردشدن به بسته های کوچک پستی هستند که این نشان از رشد صنعت پست در دنیا دارد.
یکی از عوامل تحول صنعت پست نفوذ روزافزون فناوری اطلاعات و ارتباطات است چرا که فناوریهای نوین نه تنها کارایی و سرعت خدمات پستی را بهبود بخشیده اند، بلکه فرصتهای جدیدی را برای این صنعت ایجاد کردهاند.
ردیابی مرسولات با استفاده از سیستمهای ردیابی آنلاین، خودکارسازی فرآیندها، توسعه تجارت الکترونیک و افزایش حجم مرسولات پستی، پرداخت آنلاین و سیستمهای مدیریت انبار از جمله مواردی است که می توان ردپای فناوری در این صنعت دانست.
* چالشهای صنعت پست در ایران
براساس آنچه گفته شد، میتوان چالشهای صنعت پست در ایران را از نگاهی دقیقتر و بهروزتر بررسید.
چندگانگی نهادهای تنظیم گر به عنوان یکی از مهمترین این چالشها است. چرا که یک اپراتور پستی در فعالیت خود همزمان حداقل با سه نهاد تنظیمگر سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، سازمان راهداری و همچنین شهرداریها مواجه است که در برخی موارد قوانینی متضاد یا تعرفه هایی مضاعف برای فعالیت به اپراتور تحمیل می کنند.
کمبود نیروی کار متخصص از دیگر چالشهای این صنعت است.
با توجه به نوپا بودن صنعت اپراتورهای پستی در کشور، نیروی کار متخصص در این حوزه و همچنین حوزه فناوریهای نوین بسیار محدود است و برای رفع این مشکل، سرمایهگذاری در آموزش نیروی انسانی و ایجاد مراکز تخصصی تربیت نیروی کار متخصص ضروری است.
هزینههای بالای تأمین زیرساخت ازجمله الزام به داشتن فضای فیزیکی و همچنین تامین ناوگان از دیگر چالشهای اصلی صنعت پست است که هزینههای بسیار سنگینی را بر دست اندرکاران این صنعت تحمیل میکند.
در پایان باید به این نکته نیز اشاره کرد که رشد اقتصاد دیجیتال در دنیای امروز به معنای افزایش تعداد کسب و کارهای آنلاین، جهانی شدن تجارت و نیاز به خدمات لجستیکی بین المللی است. بنابراین همکاری با صنایع دیگر شامل صنعت فناوری و خرده فروشی برای ارائه خدمات لجستیک یکپارچه و ارتقای رضایت مشتریان و توسعه بازار امری اجتناب ناپذیر و ضروری است.
بدین ترتیب، شرکتهای پستی میتوانند با سرمایهگذاری در فناوری، بهبود فرآیندهای کاری و ارائه خدمات نوآورانه، در این بازار رقابتی موفق ظاهر شوند و سهم خود از آن را افزایش دهند.
---------------------------------
فعال و کارشناس حوزه پست و لجستیک