موزه تاریخ طبیعی مکانی برای نگهداری و معرفی نمونههایی از بخشهای مختلف تاریخ طبیعی هر منطقه و یا کشوری است و وجود آن برای هر استان و یا منطقهای یک ضرورت اجتناب ناپذیر است.
این موزهها، خانه و به نوعی محلی برای حفاظت از نمونههای علوم زمین و حیات است که از نمونههای حشرهشناسی گرفته تا کانیشناسی، دیرینشناسی و جانورشناسی در آنها قابلیت نگهداری و معرفی به نسلهای آینده را دارد.
به گزارش ایرنا، موزه تاریخ طبیعی دارای کارکردهایی چون مرکز تحقیقات تخصصی در طبقهبندی، شناسایی و حفاظت در سایر نقاط دنیاست که با توجه به قدمت موسسات میتواند از غنای خوبی برخوردار شود.
کتابخانه موزه تاریخ طبیعی شامل مجموعه گستردهای از کتابها، مجلات، نسخههای خطی و آثار هنری مرتبط با کار و تحقیقات بخشهای علمی است که برای کودکان و نوجوانان و محققان علاقمند میتواند یک گنجینه محسوب شود.
با احتساب این کارکردها در دهه ۹۰ شمسی موزه تاریخ طبیعی ارومیه راه اندازی شد تا بتواند به نیاز نسلهای آینده که در زندگی به سبک جدید در آپارتمانها محبوس شدهاند، پاسخگو باشد و لحظاتی کودکان و نوجوانان را به قعر طبیعت زیبای کوهستان ببرد.
طراح موزه تاریخ طبیعی ارومیه مهندس موثقی بود و در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ شمسی این ساختمان زیبا در مساحت پنج هزار مترمربع با زیر بنای سه هزار ۵۰۰ متر مربع و ۳۰ میلیارد ریال اعتبار هزینه شده احداث شده است.
هر چند در ورودی و اطراف این موزه شاید خبری از فضای سبز زیبا و دلنشین و چشمگیر برای استراحت بازدید کنندگان وجود نداشته باشد و داخل هم خبری از اسکلت دایناسورها و نهنگ آویزان برطاق به سبک موزه تاریخ طبیعی لندن نباشد ولی شیر، ببر، خرس، پلنگ، مار و مارمولک، فلامینگوها زیبای سفید و صورتی، درناها، اردک سرسفید و غاز خاکستری، آنقوت، میش مرغ در حال انقراض، کل و بز، گوزن زرد ایرانی و آهو و انواع پستانداران و دوزیستان و حیاتی از آبزیان در سالنهایی ساده به نمایش گذاشته شده است.
یکی از بازدید کنندگان از این موزه در این زمینه میگوید: موزه تاریخ طبیعی ارومیه مکانی خوب و مفرح ولی نیازمند یک بازبینی است تا برای خانوادهها که زمانی برای بازدید سپری میکنند، دلنشینتر باشد.
نوید سرایی با اشاره به کمبودهای این موزه اظهار میکند: محیط اطراف موزه نیازمند شاداب سازی و یک فضای سبز جذاب است که سالهاست این مکان فاقد این چنین مکانی است.
وی یادآور میشود که کتابخانه مکانی برای آشنایی دانش آموزان، کودکان و نوجوانان با شیوه تاکسیدرمی و حتی آنالیز بردن برخی حیوانات هم از مواردیست که این مکان فاقد آن است.
این بازدید کننده با اشاره به اینکه نمایش فیلمهایی از محیط زیست استان از جمله جزیره ها، حیات وحش و حتی زیستگاههای آبی در این موزه خالیست، میگوید: استفاده از نرم افزارهای موبایلی در بدو ورود به موزه برای آشنایی هر چه بیشتر بازدیدکنندگان هم بهتر است مورد توجه مسوولان محیط زیست استان آذربایجانغربی باشد.
میترا سنایی از بازدید کنندگان این موزه در این باره میگوید: جای بخش گیاه شناسی به عنوان قسمتی از محیط زیست و طبیعت آذربایجان غربی و اسکلت حیوانات، حشرات و زمین شناسی در این موزه خالیست و لازم است مسوولان به این موضوعات توجه کنند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه درباره موزه تاریخ طبیعی میگوید که موزه تاریخ طبیعی ارومیه با گنجینهای مشتمل بر ۵۳۱ گونه جانوری و گیاهی، بعنوان بزرگترین موزه تاریخ طبیعی شمالغرب کشور است.
مختار خانی به گونههای جانوری این استان اشاره میکند و ادامه میدهد: این استان زیستگاه ۵۴ گونه پستانداران، ۲۸۶ گونه پرندگان، ۵۹ گونه خزندگان و دو زیستان و ۲۶ گونه انواع ماهیان است.
وی خاطرنشان میکند: با این تعداد گونه جانوری در استان حدود ۲۷.۸ درصد انواع گونههای پستانداران، ۵۵.۶۴ درصد انواع گونههای پرندگان، ۲۷.۳۱ درصد گونه خزندگان و دوزیستان و ۱۴.۹۴ درصد انواع گونههای آبزی کشور را به خود اختصاص داده است.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه خاطرنشان میکند: در این موزه انواع گونههای جانوری مانند ۹۱ گونه بندپایان، ۱۳۵ گونه صدفها، ۵۰ گونه پستاندران، ۲۲ گونه خزندگان، ۵۳ گونه آبزیان، ۱۵ گونه گیاهی و ۱۶۵ گونه پرندگان وجود دارد.
خانی اضافه میکند: اغلب حیوانات به نمایش گذاشته در این موزه جزو حیات وحش استان بوده و به همین علت این موزه را تبدیل به موزهای منحصر به فرد در نوع خود در کشور کرده است.
وی بیان میکند: مهمترین هدف موزه بهره برداری آموزشی، علمی و تحقیقاتی است و این موزه بستر مناسبی برای تحقیق محققان و دانشجویان به شمار میرود.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه در ادامه شناساندن هر چه بیشتر محیط طبیعی و حیات وحش استان به جامعه و نگهداری اسناد علمی و تجربه های بشر و حفظ این امانت برای آیندگان را از دیگر اهداف این موزه عنوان میکند.
وی همچنین به مشکلات موزه تاریخ طبیعی ارومیه اشاره و توضیح میدهد که قرار گرفتن این موزه در حاشیه بیرونی شهر و تخصیص نیافتن بودجه اختصاصی برای موزه جهت تهیه گونههای جدید، هرباریوم گیاهی(مجموعه ای از گیاهان خشک شده و نامگذاری شده)، احداث اکواریوم ماهیهای آب شور و راه اندازی سالن نجوم از مشکلات اساسی این موزه تاریخ طبیعی است.
وی با اشاره به اینکه اشکال و تندیسهای جانوران را بر اساس شکل آنان در طبیعت از پلاستیک میسازند، بیان میکند: تاکسیدرمی یا همان فن نگهداری درازمدت با هدف لمس و بررسی اندام حیوانات انجام میشود.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه همچنین درباره بازدید از این موزه میگوید که ۲۳ هزار و ۷۰۰ نفر از موزه تاریخ طبیعی ارومیه در طول سال گذشته و پنج هزار و ۵۰۰ نفر در نوروز امسال بازدید کردند.
خانی اضافه میکند: این موزهها فقط یک مجموعههایی نمایشی نیستند، بلکه مراکزی زنده و پویا برای انتقال دانش محیطزیستی هستند که میتوانند نسلهای مختلف را با تنوع زیستی کشور بهویژه در استان آذربایجان غربی آشنا کنند و حس مسوولیتپذیری را در آنان تقویت کنند.
وی تاکید میکند: تحقق این هدف مستلزم بهرهگیری از توان علمی دانشگاهها و همکاری شرکتهای دانشبنیان است تا با تولید محتوای غنی و جذاب، تأثیرگذاری این مراکز افزایش یابد.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه همچنین به ظرفیتهای طبیعی استان آذربایجان غربی اشاره و میگوید: این استان با برخورداری از زیستگاههای متنوع، تالابهای منحصر بهفرد و گونههای متنوع گیاهی و جانوری، یکی از استانهای غنی کشور در حوزه تنوع زیستی به شمار میرود و موزه تنوع زیستی میتواند ابزاری مؤثر برای معرفی این گنجینه ارزشمند باشد.
خانی با اشاره به علاقه دانش آموزان و کودکان و نوجوانان برای بازدید از موزه تاریخ طبیعی ارومیه تاکید میکند: بیش از ۸۰ درصد از بازدیدکنندگان از موزه تاریخ طبیعی ارومیه دانش آموزان و کودکان و نوجوانان هستند.
وی در ادامه میگویدکه دانشجویان استقبال بسیار کمی از این موزه دارند و اغلب برای بازدید از معماری این مجموعه به موزه سر میزنند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست ارومیه درباره امکانات این موزه میگوید: این موزه در چهارطبقه احداث شده که شامل سالن همایش، امور اداری، محیط بانی، سالن پرندگان، رمپ اصلی، سالن اصلی موزه و سالن نجوم است که تاکنون به دلیل عدم تحصیص اعتبار راه اندازی نشده است.
وی با اشاره به اینکه نمایشگاه عکس امسال در موزه تاریخ طبیعی ارومیه دایر شده است، ادامه میدهد: آموزشهای زیست محیطی ارائه شده به دانش اموزان اغلب در سالن نمایش انجام میشود و درس انسان و محیط زیست پایه یازدهم هم در این مکان برگزار می شود.
موزه تاریخ طبیعی ارومیه با گنجینه ای مشتمل بر ۵۳۱ گونه جانوری و گیاهی، بعنوان بزرگترین موزه تاریخ طبیعی شمالغرب کشور است؛ موزهای که در کنار جاذبه های طبیعی و تاریخی کم نظیر استان چون پارک ملی دریاچه ارومیه، کلیسای ننه مریم و بنای سه گنبد، گردشگران و پژوهشگران را فرا میخواند.
طبیعت آذربایجان غربی، تنوع جانوری و اقلیمی خود را در موزهای پربار در تقاطع آذربایجان، انتهای پارک ائللر باغی ارومیه به نمایش گذاشته که در سال ۱۳۹۱ شمسی در چهار طبقه به بهره برداری رسیده است.
این موزه دارای سالنهای همایش، کتابخانه، نمایشگاه عکس و چهار سالن تخصصی نمایش تاکسیدرمی پستانداران، پرندگان، خزندگان، بندپایان و آکواریوم ماهیهای خشک است.