پناهیان: سینما بیش از هر چیز با دین تناسب دارد/"مارمولک" فیلم مذهبی نیست

حجت‌الاسلام پناهیان در نشست "روحانی، سینما و مرجعیت فکری" بیان کرد: شاید این جمله از نظر بسیاری از افراد مبالغه‌آمیز باشد اما دین و سینما بیش از هر چیز با هم تناسب دارند.

به گزارش مهر، نشست "روحانی، سینما و مرجعیت فکری" عصر امروز چهارشنبه 11 اردیبهشت‌ماه با حضور حجت‌الاسلام پناهیان و عزیزالله حاجی مشهدی در سینما فلسطین برگزار شد.

در ابتدای نشست حجت الاسلام پناهیان با بیان این که سینما دارای ظرفیت بالایی برای نشان دادن حقایق عالم امکان و انتقال آن به مخاطب دارد، گفت: یکی از حقایق دین این است که مجموعه معارف را در خود جای داده است و سینما می‌تواند در نشان دادن این حقایق به جامعه کمک کند. به عنوان یک روحانی قبول ندارم که می‌گویند سینما به درد سرگرمی و امور غیرمعنوی می‌خورد و اگر زمانی هم در خدمت دین قرار می‌گیرد از سر اجبار است بلکه معتقدم سینما بیش از هر چیز با دین تناسب دارد.

وی توضیح داد: شاید بیان این مطلب که سینما و دین بیش از هر چیز با هم تناسب دارد از نظر بسیاری از افراد مبالغه‌آمیز باشد اما نگاهی کوتاه به سینما نشان می‌دهد که این هنر مکانی برای نمایش کنش و واکنش‌ها بوده و دین نیز از طریق رفتار به خوبی در جامعه انتقال داده می‌شود و همین مسئله تناسب دین و سینما را نشان می دهد.

این کارشناس دینی با تاکید بر این مطلب که سینما و دین تناسب فوق‌العاده‌ای با هم دارند، ادامه داد: روحانی به عنوان یکی از اقشاری که به دین می‌پردازد به چند دلیل عمده حضور ضروری در سینما دارد، اول به دلیل تناسب بین دین و سینما، دوم اینکه روحانی یکی از اقشار جامعه بوده و سینما نمی‌تواند در پرداختن به آن از خود محدودیت نشان دهد. سوم اینکه روحانی برای بیان حرف هایش در جامعه نیازمند به سینما بوده و جامعه نیز برای ارتباط برقرار کردن با روحانی به سینما نیازمند است.

روحانیون شخصیت‌های جذابی دارند

پناهیان تاکید کرد: حضور روحانی در سینما ضروری است به دلیل اینکه روحانی کاراکتر جذابی دارد و یکی از اقشار خاص این جامعه به شمار می رود که هیچ محدودیتی برای نمایش آن در سینما وجود ندارد و نشان دادن آن هم باعث رشد همین سینما می شود. مردم در جامعه با روحانی آشنایی کامل دارند و نشان دادن روحانی روی پرده سینما این ارتباط را تکمیل تر می کند.

در ادامه نشست عزیزالله حاجی مشهدی منتقد و مدرس سینما گفت: زمانی که بحث از مرجعیت فکری در سینما می شود، عالمان دینی و کسانی که به دین اشراف دارند می توانند ناظران کیفی تولید فیلم باشند. متاسفانه در بسیاری از سریال های تلویزیونی از مشاوران مذهبی استفاده می شود اما بیشتر احساس می شود که این استفاده برای رفع تکلیف بوده و از آنها مشورت کمتری گرفته می شود، نتیجه این مشورت های غلط برون رفت غلط بوده و دین هم آن را قبول ندارد. برای تولید فیلم های دینی نیازمند کنترل کیفی هستیم اما نباید این کنترل کیفی را به عنوان ممیزی در سینما دانست.

وی با اشاره به اینکه پیش از انقلاب نسبت به نمایش روحانی در سینما هیچ تجربه‌ای وجود نداشته و تنها در سال 1357 در فیلمی با نام "شیر خفته" اشاره ای به حضور روحانی در سینما شده است، توضیح داد: خوشبختانه طی دو دهه 60 و 70 حضور واقعی روحانیت در سینما به نمایش در آمده که از آن جمله می توان به فیلم هایی چون "او" ساخته رهبر قنبری اشاره کرد که در آن روحانی به صورت کاملا دلنشینی نمایش داده شده است. علاوه بر آن می توان به فیلم "زیر نور ماه " اشاره کرد که روحانی را حتی قبل از اینکه لباس به تن کند، انسانی مسئول نشان می دهد.

حاجی مشهدی ادامه داد: بیشترین نسبت سینما و روحانی این است که الگوهای رفتاری شایسته ای را به جامعه می دهند، به همین دلیل کل دین در این زمینه می تواند مرجع بوده و کل روحانیون علاقه مند به سینما نیز می توانند در این زمینه به عنوان مرجع فعالیت کرده و توصیه ها و سفارش های دینی را در فیلم ایجاد کنند.

به سینمای ملی‌مان بی‌توجه هستیم

وی با اشاره به اینکه در هالیوود به سینمای ملی بیشتر از ایران توجه می شود، گفت: هالیوود در رابطه با سینمای ملی خود برنامه ریزی طولانی مدت داشته و به گونه ای در جهان فیلم های ملی خود را به نمایش در می آورند که گویی تنها منجیان انسان به شمار می روند، این در حالی است که در ایران به دلیل تغییر مدیریت ها و نبود برنامه ریزی طولانی مدت، کارهایی که در رابطه با سینمای ملی انجام می دهند کمتر به نتیجه می رسد. در رابطه با سینمای دینی باید از حضور روحانیون به عنوان منابع سرشار فکری و ایده های ناب برای نگارش فیلمنامه استفاده کرد.

وی بیان کرد: نباید فراموش کرد که حضور روحانی در یک فیلم سینمایی به معنای دینی بودن آن فیلم است. به عنوان مثال روحانی فیلمی مانند "مارمولک" این فیلم را مذهبی نمی کند و قابل مقایسه با فیلم مذهبی "زیر نور ماه" نیست.

حجت الاسلام پناهیان با تاکید بر اینکه نمی خواهم وارد نقد روحانی در قاب سینما بشوم، گفت: تمام فیلم هایی که با نگاه مذهبی ساخته می شوند دارای دو تحلیل سطحی و عمیق هستند. زمانی که کسی وارد مسائل عمیق می‌شود باید انتظار نقد و تحلیل عمیق را داشته باشد. کسی نمی تواند فیلم دینی بسازد اما انتظار نقد عمیق نداشته باشد. فیلمسازهای ما نباید خود را مصون از نقد عمیق بدانند. گاهی در فیلم های دینی از مشاوران مذهبی استفاده نمی شود و گاه نیز از افرادی به عنوان مشاور استفاده می شود که نگاه سطحی به دین دارند.

وی در پایان توضیح داد: نیازی نیست کارگردانی که فیلم دینی می سازد فردی متدین باشد تنها کافی است که دین را شناخته و به خوبی به آن بپردازد. فراموش نکنیم که دین به سینما رونق می دهد و اجازه بررسی داستان های بیشتری را به فیلمنامه نویسان می دهد.