پروانه​ای که ایمنی بدن انسان را مختل می​کند!

صحبت از یک بیماری است که با اختلال و درگیری سیستم ایمنی بدن آغاز می‌شود و با آن‌که در زیرگروه بیماری روماتیسمی قرار می‌گیرد، به واسطه تظاهرات پوستی پروانه‌ای شکل‌اش که روی گونه‌ها نقش می‌بندد، معروف است.

منظورمان بیماری لوپوس است که یک بیماری مزمن خودایمن محسوب می شود که در آن فعالیت سیستم ایمنی بدن به علل ناشناخته ای زیاد می شود به گونه ای که سلول های خودی را غریبه تشخیص می دهد و علیه آن آنتی بادی می سازد که حاصل آن ایجاد التهابات پوستی و در گیر شدن قسمت های مختلف بدن از جمله مفاصل، کلیه ها، چشم، مغز، ، قلب و ریه هاست.

البته به گفته دکتر مسعود مهدوی، روماتولوژیست و عضو هیات علمی دانشگاه، علائم بیماری لوپوس بسیار متنوع بوده و در افراد مختلف به یک شکل نیست. بعلاوه عوامل محرک و زمینه ساز لوپوس نیز متفاوت است و شامل قرار گرفتن در معرض نور خورشید، عفونت ها و باکتری ها و وارد شدن استرس هایی از جمله برخی جراحی ها می شود. همچنین بروز این بیماری در خانم ها، بویژه در سنین باروری و بخصوص طی دوران بارداری به علت آسیب پذیر شدن سیستم ایمنی بدن بسیار بیشتر است.

دکتر مهدوی در گفت و گو با جام جم با تاکید بر این که لوپوس غالبا در افراد به صورت نهفته است، می گوید: تحت شرایطی چون حاملگی، سقط جنین، مصرف برخی آنتی بیوتیک ها و نیز به دنبال مصرف قرص های پیشگیری از بارداری، علائم بیماری در شخص ظاهر می شود که ممکن است در شخصی با دردهای عضلانی ـ مفصلی و خستگی و در دیگری در قالب ضایعات پوستی یا درگیری های کلیوی بروز کند.

این روماتولوژیست می افزاید: از علائم لوپوس می توان به خستگی، حساسیت به نور آفتاب، زخم های دهانی، ریزش مو، تغییر رنگ انگشتان در هوای سرد، درد و تورم مفاصل، درد قفسه سینه، کم خونی، انعقاد غیرطبیعی خون، ورم دور پلک ها، ورم اندام ها، فشار خون و دفع پروتئین در ادرار نیز اشاره کرد. بعلاوه از آنجا که در بروز این بیماری، زمینه ژنتیکی نیز نقش دارد می توان ترکیبی از ریشه های ژنتیکی و عوامل محرک محیطی را در ابتلا به آ ن موثر دانست.

تشخیص صحیح بیماری

گفته می شود یکی از نشانه های تشخیصی اصلی بیماری لوپوس، مشاهده ضایعات پوستی بال پروانه ای بر گونه هاست که با تحریک نور خورشید تشدید شود، حتی درگیری های پوستی می تواند در نواحی دیگری چون بازو و انگشتان نیز دیده شود.

اما به گفته دکتر مهدوی، در دسته ای دیگر از بیماران مبتلا به لوپوس، مهم ترین ارگان درگیر بیماری، کلیه هاست که به صورت نارسایی کلیه، افزایش فشار خون، کم خونی و افت پلاکت های خونی بروز پیدا می کند.

این متخصص روماتولوژی تاکید می کند: البته اگر در شخصی، دردهای دوره ای عضلانی و مفصلی که علت خاصی برای آن پیدا نشود، تداوم یابد یا به طور همزمان چند ارگان بدن درگیر بیماری شود باید به احتمال ابتلا به لوپوس شک کرد.

بویژه در خانم های باردار، بروز زخم های تکرار شونده که علت عفونی ندارد یا سقط های مکرر را باید از نظر ابتلا به بیماری لوپوس مورد بررسی قرار داد. بر این اساس، سه بار سقط مکرر زیر 20 هفتگی و یک سقط خود به خود بالای 10 هفتگی را باید حتما از نظر ابتلا به لوپوس بررسی کرد.

البته برای تشخیص لوپوس، تست های غربالگری ویژه ای که اساس آن اندازه گیری یک نوع آنتی بادی خاص در بدن است وجود دارد، اما نمونه برداری از پوست هنگام بروز ضایعات پوستی و نیز آزمایش خون و بررسی میزان رسوب گلبول های قرمز در مواردی که بیماری به بروز اختلالات خونی در فرد منجر بشود در تشخیص بیماری موثر است.

درمان های متفاوت برای یک بیماری

درمان در بیماری لوپوس بسیار متنوع است و بر اساس علائم موجود و ارگان های درگیر بیماری صورت می گیرد. به گفته دکتر مهدوی، درمان ضایعات پوستی در بیماران مبتلا به لوپوس باید تحت نظر متخصص پوست و درگیری های خونی و کلیوی زیر نظر متخصص کلیه صورت بگیرد و اگر بیمار دچار مشکلات مفصلی باشد، مصرف کورتون با میزان پایین تحت نظر روماتولوژیست به بیمار توصیه می شود.

البته پیگیری ها در بیماران باید به صورت منظم و دوره ای انجام بشود و گاهی در کنار درمان های دارویی انجام شیمی درمانی نیز ضروری است. بر این اساس، اگر خانمی طی بارداری به لوپوس مبتلا شود، روش درمانی خاصی با کمترین مصرف دارو برایش در نظر گرفته می شود و اگر قصد بارداری داشته باشد تا اطمینان از کنترل بیماری و کاهش مصرف داروها این اقدام برای وی منع می شود.

پیشگیری از شعله ور شدن بیماری

بیماران مبتلا به لوپوس حتی پس از طی مراحل درمانی و کنترل شدن بیماریشان باید چند نکته را به خاطر داشته باشند. دکتر مهدوی این نکات را این گونه بر می شمرد: اول این که نباید زیاد در معرض نور آفتاب قرار بگیرند، بخصوص در ساعت هایی که تابش نور آفتاب شدید است. بارداری در این دسته بیماران باید با احتیاط و تحت نظر چند متخصص صورت بگیرد. مصرف آنتی بیوتیک در این دسته بیماران باید بسیار بااحتیاط صورت بگیرد.

مصرف قرص های پیشگیری از بارداری نیز در این دسته افراد ممنوع است. این بیماران باید تغذیه مناسب داشته باشند، ورزش کنند و نگذارند دچار اضافه وزن یا افزایش فشار خون بشوند. اگر هم در خانواده خود سابقه ابتلا به لوپوس یا دیگر بیماری های روماتیسمی را دارند باید نسبت به احتمال بروز این بیماری در خود بسیار هوشیار باشند و اگر با مواردی از کم خونی ناشناخته یا دردهای عضلانی ناگهانی مواجه شدند، تست غربالگری را انجام دهند.