یادداشت معاون اجتماعی ناجا درباره علل پرخاشگری حین رانندگی

معاون اجتماعی نیروی انتظامی، «ناتوانی در تحمل ناکامی»، «اجتماعی نشدن کامل»، «اعتماد به نفس پایین»، «تراکم استرس ها»، «شتاب زدگی بیهوده» و «خستگی، کاهش قند خون و خواب آلودگی» را علل پرخاشگری در حین رانندگی دانست.

به گزارش پایگاه خبری پلیس، سردار دکتر «سعید منتظرالمهدی» در یاداشتی به بررسی پیامدها و عواقب خشونت در رانندگی پرداخته است و یادآور شده است، رفتار خشونت آمیز شهروندان در حین رانندگی در سال های اخیر بصورت چشمگیری تقلیل یافته، اما همچنان هر از چند گاهی شاهد «رفتارهای انفجاری» و «واکنش های تکانشی» برخی رانندگان، در معابر برون شهری و درون شهری، هستیم.

وی در بخش دیگری از یادداشت خود می افزاید: این گروه از رانندگان، گر چه تعدادشان چندان پرشمار نیست، با پرخاشجویی های «کلامی» و حتی «فیزیکی» خود، نه تنها ایمنی و آرامش را از دیگران می ستانند بلکه تصویری «اجتماعی نشده» (یا اجتماعی شده ناقص) از خود به نمایش می گذارند.

منتظرالمهدی ادامه می دهد: منظور از پرخاشگری، هر نوع رفتار و واکنش (کلامی و غیر کلامی) است که هدف آن آزار رساندن تعمدی به دیگران است. همانگونه که از این تعریف پیداست، «پرخاشگری» (یا پرخاشجویی) نوعی رفتار است و لاجرم ریشه در نوعی «هیجان» دارد که از آن با عنوان «عصبانیت» یا عصبیت یاد می شود.

وی در بخش دیگری از یادداشت خود آورده است: مصادیق پرخاشجویی حین رانندگی پر شمارند که از آن میان می توان به «ویراژ دادن به قصد آزار دیگران»، «سر را از شیشه بیرون آوردن و فریاد زدن بر سر دیگران»، «گلاویز شدن با دیگران»، «سد راه رانندگی دیگران شدن به صورت عامدانه»، «تهدید و ارعاب سایر رانندگان»، «بوق زدن های مکرر» و غیر ضروری و نظایر اینها اشاره کرد.

معاون اجتماعی نیروی انتظامی ادامه می دهد: اینگونه پرخاشجویی ها گاهی آنچنان شدت می یابند که از آن با عنوان «جنون جاده» یاد می شود، فرد مبتلا به این سندرم، در حین رانندگی آنقدر عصبانی می شود که ممکن است در پرخاشجویی علیه دیگران از ابزارآلات پرخاشگری نیز بهره گیرد.

منتظرالمهدی در یادداشت خود به افراد مستعد پرخاشگری در حین رانندگی، اشاره کرده و می نویسد: پژوهش های زیادی در مورد افراد مستعد پرخاشجویی در حین رانندگی صورت گرفته است، ماحصل تعدادی از آن پژوهش ها نشان داده است که افرادی بیش از دیگران در حین رانندگی مرتکب پرخاشگری و رفتارهای خطرناک می شوند.

«این افراد عبارتند از افراد مبتلا به اختلالات شخصیت سایکوپات(ضد اجتماعی)، پارانوئید (دارای سوء ظن شدید به دیگران) و مرزی(افراد بی ثبات). به عنوان مثال، در یکی از پژوهش ها که بر روی تعدادی از رانندگان پرخاشجوی تهران صورت گرفت، نشان داده شد که حدود 20 درصد رانندگان پرخاشگر در این گروه قرار می گیرد.»

منتظرالمهدی می افزاید: یافته های پژوهشی آشکار ساخت که با افزایش تراز دانش آموختگی و ارتقای سطح تحصیلات افراد، به میزان قابل توجهی از کنش های پرخاشگرانه آنها در حین رانندگی کاسته می شود.

وی در بخش دیگری از یادداشت خود آورده است: مصرف الکل، حتی به مقدار بسیار ناچیز، کارکرد کرتکس مغز را دچار اختلال می سازد. نخستین پیامد چنین اختلالی نیز «ناتوانی در کنترل و تنظیم هیجانات» است.

منتظرالمهدی ادامه می دهد: روانگردان ها، بویژه نوع صنعتی آنها، موجب واپس روی روانی افراد استفاده کننده از آن مواد می شود. چه، این مواد به سبب اثرات فوریتی که بر ساز وکارهای عصبی - غددی بر جای می گذارند، شخصیت را مسخ و بازداریها را زائل می سازند.

معاون اجتماعی ناجا می افزاید: اگر چه «هیجان طلبی» به خودی خود انحراف یا اختلال، تلقی نمی شود، اما چنانچه فرد هیجان طلب انرژی فراوان هیجانی خود را در فعالیت های مثبت و سازنده تخلیه نکند و همه آن را معطوف رانندگی سازد، ممکن است در حین رانندگی، بویژه زمانی که با موانعی رو به رو می شود، مرتکب رفتارهای پرخاشجویانه شود. پژوهش ها نیز شواهد در تایید این ادعا به دست داده اند.

منتظرالمهدی با اشاره به علل رفتارهای پرخاشجویانه در حین رانندگی می افزاید: ناتوانی در تحمل ناکامی، یکی از نخستین علل بروز رفتارهای پرخاشگرانه است. تحمل ناکامی یک مهارت است و لاجرم در گذر زندگی باید آن را آموخت و تجربه کرد. چه، زندگی خواه در حین رانندگی یا غیر آن، سرشار از ناکامی و مواجهه شدن با موانع و سدهای پرشمار است، اما افراد پرخاشجو کمتر بدین مهارت دست یافته اند.

وی ادامه می دهد: «اجتماعی نشدن کامل» عامل دیگری است که موجب ظهور و بروز رفتارهای پرخاشگرانه به ویژه در حین رانندگی، می شود، همه ما در فرایند اجتماعی شدن می آموزیم که باید با دیگران مدارا کرد و از قصورها و خطاهای آنها که اغلب غیر تعمدی است، گذشت، در غیر آن صورت زندگی تلخ و عذاب آور خواهد شد.

«اعتماد به نفس پایین نیز سهم و نقش زیادی در بروز بدخلقی و تندخویی دارد؛ چنین افرادی هر نوع قصور ناچیز دیگران را تهدیدی جدی برای خود تلقی می کنند و با فریاد و هیاهو می کوشند تا بر کژکارکردی احتمالی خود سرپوش بگذارند. چه، آدم های بزرگ و دارای غنای درون هرگز در خود نیازی به هیاهو و جنجال و خشونت ورزی نمی بینند.»

وی با بیان اینکه «تراکم استرس ها» نیز می تواند آستانه تحمل را دچار نقصان سازد و موجب بروز رفتارهای پرخاشگرانه شود، می افزاید: هر فردی قبل از اقدام به رانندگی باید ابتدا ظرف استرس خود را تخلیه کند و آنگاه پشت فرمان بنشیند و به رانندگی بپردازد.

منتظرالمهدی، «شتاب زدگی بیهوده» را از علل رفتارهای پرخاشگرانه حین رانندگی برشمرده و ادامه می دهد: بسیاری از افراد شتاب زده، فاقد برنامه ریزی مشخصی برای زندگی خود هستند و بسیاری اوقات خود را بیهوده تلف می کنند اما همین افراد، وقتی پشت سر خودرویی قرار می گیرند که سرعت چندانی ندارد برانگیخته می شوند و چنان واکنشی از خود نشان می دهند که گویی صدم ثانیه نیز برایشان واجد ارزش و قیمت است.

وی به «خستگی، کاهش قند خون و خواب آلودگی» اشاره کرده و می افزاید: این عامل در کاهش آستانه تحمل و بروز رفتارهای پرخاشگرانه سهم دارد.

منتظرالمهدی همچنین با اشاره به پیامدهای پرخاشجویی در حین رانندگی، ادامه می دهد:: نخستین پیامد عصبانی شدن و ابراز کنش های پرخاشگرانه حین رانندگی «مسموم شدن دنیای درون خود» است؛ بلافاصله پس از عصبانی شدن، تغییرات بیوشیمیایی زیادی در مغز فرد رخ می دهند این تغییرات آنچنان مغز و جسم فرد را آلوده می سازند که امکان هر نوع تصمیم گیری عاقلانه و خردمندانه را از او سلب می کند.

وی در یادداشت خود، دومین پیامد عصبانی شدن را احساس تحقیرشدگی در منظر دیگران دانسته و تصریح می کند: وقتی فرد نتواند خشم خود را مهار کند و به عصبانیت خود لگام بزند، از نظر دیگران، فردی ضعیف و ناتوان ارزیابی می شود، فرد پرخاشجو نیز از این نوع ارزیابی آگاه است، چه، او خود نیز با مشاهده پرخاشگری دیگران بدان دست می زند.

منتظرالمهدی سومین پیامد ناخوشایند پرخاشگری حین رانندگی، یا در هر موقعیت دیگر را «احساس گناه و شرمساری» دانسته و تصریح می کند: هر فردی بلافاصله پس از بروز رفتارهای پرخاشگرانه به ملامت و نکوهش خود می پردازد و با خود اندیشه می کند که «می توانستم بدون پرخاشجویی هم این حادثه یا اتفاق را از سر بگذرانم»، احساس گناه و نکوهش متعاقب رفتار پرخاشگرانه ممکن است مدتها استمرار یابد و ر نج مضاعفی بر فرد تحمیل کند.

وی در یادداشت خود به راهکارهای پیشگیری از خشونت در حین رانندگی اشاره کرده و می افزاید: قبل از اقدام به رانندگی، عصبانیت احتمالی خود را حل و فصل کنید. جر و بحث با اعضای خانواده، دوستان و همکاران را به بعد از رانندگی موکول کنید. چنانچه در حین رانندگی با مانعی برخوردید به خود بگویید «این نیز بگذرد» و لبخند بزنید. چنانچه با واکنش کلامی ناشایست راننده دیگری رو به رو شدید به جای واکنش متقابل به خود، یادآوری کنید که فحش دادن نوعی معرفی خود است و هرگز به مدت طولانی به رانندگی نپردازید.