اگزما و این خارش های دردآور!

وقتی به دنیا آمدم، لکه های قرمزی متشکل از جوش های ریز کوچک روی پوستم، مادرم را حسابی نگران کرد، لکه هایی که اکنون نیز همراه من بوده و موجب کلافگی و رنجشم شده است.

لکه هایی روی پوست که اغلب با خارش شدید آزاردهنده ای همراه است؛ این بیماری پوستی که معمولا از بدو تولد و دوران کودکی بروز می کند و تا بزرگسالی فرد را رها نمی کند، «اگزما» (eczema) نام دارد.

طبق آمارهای بین المللی، اگزما 30 تا 40 درصد موارد بیماری های پوستی را به خود اختصاص می دهد.

شاید به قول یکی از پزشکان قدیمی این بیماری موجب مرگ فرد نمی شود اما به خاطر خارش شدید، حسابی آزاردهنده است؛ خارشی که به این راحتی ها دست از سرت برنمی دارد و حتی مقاومت در نخاراندن نیز از کسی بر نمی آید.

خشکی برخی نقاط پوست مانند انگشت ها، دور لب، کنار گوش، آرنج ها، دست ها و پوست سر از آثار این بیماری پوستی است.

وقتی اگزما فرد را کلافه می کند

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران به خبرنگار سلامت ایرنا می گوید: اگزما یک بیماری التهابی و رایج پوستی است که به خاطر واکنش پوست به انواع مواد حساسیت زا ایجاد شده است.

دکتر عباس زمانیان می افزاید: شاخصه مهم بیماری اگزما، خارش است که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد.

علایم و انواع اگزما

وی ادامه می دهد: پوسته پوسته شدن ضایعات و ترشحات پوستی، عفونت ثانوی پوست و گاهی سفت و ضخیم شدن ضایعات از علایم بیماری اگزما به شمار می رود.

زمانیان با بیان اینکه درماتیت یا اگزمای آتوپیک از انواع اگزما به شمار می رود، تصریح می کند: اگزمای آتوپیک یکی از مهمترین انواع اگزما بوده که در این نوع اگزما سیستم ایمنی بدن درگیر می شود.

وی می افزاید: در این بیماری بطور ارثی تمایل بدن به واکنش های آلرژیک نسبت به انواع غذاها و مواد معلق در هوا وجود دارد و مبتلایان ممکن است تظاهراتی از اگزمای پوستی یا آسم یا حساسیت بهاره یا ترکیبی از این حالات را داشته باشند.

نقش سابقه خانوادگی در ابتلا به اگزما

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: اگزمای اتوپیک معمولا از دوران کودکی آغاز شده و تا بزرگسالی به اشکال مختلف ادامه می یابد. گرچه این بیماری ارثی است، اما نحوه توارث آن بطور دقیق مشخص نبوده و از قوانین ژنتیکی معمول تبعیت نمی کند.

زمانیان می افزاید: چنانچه یکی از والدین این بیماری را داشته باشد، بیش از 50 درصد فرزندان و چنانچه ابتلا در هر دو والدین وجود داشته باشد، نزدیک به 80 درصد فرزندان به اگزما مبتلا می شوند.

وی خاطرنشان می کند: آگزمای آتوپیک یک بیماری شایع بوده، اما آمار دقیقی از درصد ابتلا مردم جامعه ایران وجود ندارد.

این خارش های دردآور

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: اگزما از نظر تظاهر ضایعات بیماری به سه دوره شیرخوارگی (بین سنین دو ماهگی تا دوسالگی)، دوره کودکی(بین دوسال تا ده سالگی) و دوره بزرگسالی از 10 سال به بالا تقسیم می شود.

زمانیان می افزاید: در دوره شیرخوارگی علام بیماری اگزما به صورت قرمزی و پوسته پوسته شدن گونه ها همراه با خارش آغاز و بعد ممکن است به سر، گردن، پیشانی، مچ دست ها و ساعد گسترش پیدا کند.

وی خاطرنشان می کند: قسمت های گرفتار پوست خارش شدیدی داشته، بطوریکه شیرخوار حسب توانایی خود با مالش و خراشیدن با ناخن به مقابله با خارش می رود. در این حالت پوست ملتهب شده و ممکن است ترشح دار شود.

به گفته مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران، احتمال عفونت نواحی خراشیده شده در بیماری اگزما وجود دارد؛ این ترشحات به هم چسبیده و در سطح پوست دلمه ایجاد می کند؛ خاراندن و مالش مکرر موجب ضخامت و سفتی پوست می شود.

اگزما بهتر و بدتر می شود

وی تصریح می کند: اگزمای اتوپیک در تابستان بهتر و در زمستان بدتر می شود؛ همچنین واکسیناسیون و عفونت های ویروسی در اغلب موارد باعث بدتر شدن ضایعات پوستی می شود.

زمانیان می افزاید: در فصل تابستان، نور آفتاب و رطوبت بالای هوا اثر مثبتی در بهبود ضایعات دارد چون پوست این بیماران خشک است و از طرفی در زمستان هوای خشک و پوشیدن لباس های پشمی باعث تحریک و بدتر شدن بیماری می شود.

تغذیه در مبتلایان اگزما

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می دهد: گزارش هایی وجود دارد که خوردن و نوشیدن برخی غذاها مانند شیر، تخم مرغ، آجیل، ماهی و سویا اثر منفی بر بیماری دارد اما اثر این غذاها در همه بیماران یکسان نیست.

زمانیان می گوید: تجویز رژیم و ایجاد محدودیت غذایی برای بیماران بر اساس تست حساسیت غذایی و تست پوستی باید صورت گیرد.

وی می افزاید: برخی توصیه کرده اند که مادران شیرده نیز به خاطر سلامت فرزندان خود از غذاهای حساسیت زا استفاده نکنند اما همه پزشکان با این امر موافق نیستند.

خارش، عمده شکایت مبتلایان اگزما

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: خوشبختانه ضایعات پوستی اگزمای آتوپیک در پایان دو سالگی خود به خود فروکش کرده و بهبود می یابد اما اگزمای اتوپیک دوران کودکی بعد از دو سالگی آغاز شده اما شدت ضایعات پوستی کمتر و محل انتشار آنها با دوران شیرخوارگی متفاوت است.

زمانیان می افزاید: در این دوره ترشح در ضایعات خیلی کمتر شده و بیشتر ضایعات پوستی در ناحیه چین آرنج و فرورفتگی پشت زانو و نیز در مچ دست ها، پلک ها، صورت و اطراف گردن دیده شده که دارای خارش نسبتا زیادی هستند و این امر باعث واکنش بیمار به خراشیدن پوست و سفت و ضخیم شدن پوست می شود.

عوارض اگزما

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران خاطرنشان کرد: در این دوره عمده شکایت بیماران، خارش است؛ اشکال شدید اگزمای اتوپیک که بیش از 50 درصد از پوست بدن را گرفتار کرده باشد، باعث اختلال در رشد کودکان شده و مصرف استرویید(نوعی چربی) و محدودیت غذایی نیز موجب تشدید کندی رشد آنها می شود.

زمانی می گوید: اگر بیماری خوب مدیریت شود و نیز از اشعه درمانی و مهارکننده های کلسینورین (نوعی دارو) استفاده شود، ممکن است رشد کودک را بهبود بخشد اما از سوی دیگر بیماری شدید ممکن است موجب اختلالات روانی برای بچه ها شده و از کیفیت زندگی آنان بکاهد، بنابراین خانواده و اولیای مدرسه و پزشک در مورد رفتار های غیر متعادل این کودکان بایستی با هم مشاوره داشته باشند.

اگزما در بزرگسالان

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران تصریح می کند: در اگزمای اتوپیک بزرگسالان معمولا ضایعات در یک محل متمرکز بوده و رنگ آن قرمز و پوسته دار بوده و گاهی همراه ترشح است.

زمانیان می افزاید: به خاطر وجود خارش آزاردهنده و خاراندن این ضایعات، آنها به تدریج ضخیم شده و حالت چرمی پیدا می کنند؛ در بزرگسالان محل ایجاد ضایعات معمولا در جلوی چین آرنج و فرورفتگی زانو، اطراف گردن، پیشانی و اطراف چشم مشاهده می شود اما ممکن است تظاهرات عمده به صورت اگزمای دست خودنمایی کند.

وی یادآور می شود: شیوع اگزمای دست به خصوص در خانم ها تا 37 درصد گزارش شده است.

اگزما چه موقع تشدید می شود؟

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می افزاید: در اگزمای اتوپیک بطور کلی پوست خشک بوده و جوش های خارش دار منتشر رایج است؛ در افراد با پوست تیره تر ضایعات اگزمایی اغلب تیره رنگ هستند.

زمانیان می افزاید: خارش ها معمولا به صورت حمله ای و ناگهانی هستند که اغلب در مقابل استرس و گرما و موقع استراحت در شب این خارش تشدید می شود. تعریق در این افراد بطور طبیعی صورت نگرفته، بنابراین این امر موجب تشدید خارش می شود.

وی ادامه می دهد: استفاده از کرم های نرم کننده پوست در این حالت کمک کننده است؛ با افزایش سن به تدریج از شدت بیماری کاسته شده بطوریکه در میانسالی این بیماری ناشایع است، اما پوست خشک و خارش بعد از میانسالی ممکن است ادامه یابد.

چه کسانی مستعد ابتلا به اگزما هستند؟

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: در زنان جوانی که مستعد بیماری هستند پس از اولین زایمان اگزمای دست بخاطر تماس مکرر با آب و صابون ایجاد می شود.

زمانیان می افزاید: مشاغلی که در آنها دست ها مرطوب می شود، امکان ابتلا به اگزمای دست افزایش می یابد.

وی خاطرنشان می کند: نکته مهم در اینجا استفاده از کرم ها و لوسیون های نرم کننده دست است که این مواد بخاطر ترکیباتی مانند نگهدارنده ها و سایر مواد افزودنی ممکن است خود موجب ایجاد واکنش های حساسیتی و تشدید اگزمای دست و مزمن شدن آن شود، بنابرای هم پزشکان معالج و هم بیماران به این نکته باید آگاه باشند.

مدیر گروه بیماری های پوست دانشگاه علوم پزشکی ایران می گوید: گرفتاری پلک ها در بزرگسالان اغلب وجود داشته که با هوای سرد شدت یافته و مواد آرایشی و بهداشتی نیز ممکن است در ایجاد آن دخالت داشته باشد.

توصیه هایی برای مبتلایان به اگزما

زمانیان توصیه هایی را از نظر درمانی برای مبتلایان به اگزما ارایه می دهد که به شرح زیر است:

1 - جلوگیری از خشکی پوست با مراقبت های لازم مانند محدودیت در حمام کردن و استفاده از مواد شوینده مخصوص.

2 - خودداری از مصرف غذاهایی که حساسیت زا بودن آن برای فرد به اثبات رسیده است.

3 - استفاده مداوم از مواد نرم و مرطوب کننده ای که متخصص پوست تجویز می کند به شرط حساسیت نداشتن به آنها

4 - عدم استفاده از لباس های پشمی و استفاده بیشتر از لباس های نخی

5 - هوا با رطوبت بالا به مبتلایان کمک می کند

6 - حمایت های روانی از بیماران جهت حفظ و بالا بردن اعتماد به نفس در بیمار

7 - استفاده از داروهای آنتی هیستامینی برای کاهش خارش با تجویز پزشک

8 - استفاده از کورتیکواسترویید های (نوعی دارو) ضعیف با تجویز پزشک

9 - استفاده از سایر داروهایی که پزشک معالج تجویز می کند