شرق/ محمدعلی ابطحی _ فعال سیاسی
پیادهروی نجف تا کربلا در اربعین، عهد دیرین علمای نجف بوده است که
سالهای زیادی سابقه دارد.
قدیمیترین عکسهایی که در آرشیو حوزههای علمیه
وجود دارد، مربوط به تصاویر مراجع بزرگ تقلید است که سالهای دور در
پیادهروی اربعین شرکت داشتهاند.
این حضور در مراسم پیادهروی در یک سنت
نانوشته برای مراجع قدیم نجف تا طلبههای عادی، معمول بوده است و در کنار
روحانیون که بدنه اصلی پیادهروی کمجمعیت آن دورانهای دور بودند، مردم
عادی هم شرکت میکردند و بهخصوص در مورد اهالی نجف قدیم، خاطرات پیادهروی
اربعین سینهبهسینه منقول است.
این سنت پسندیده در بعضی دورانها که
مهمترینش در دوران حاکمیت پراختناق صدام بود، کمرنگتر شد اما در همان
دوران هم بهکلی از بین نرفت.
در سالهای پس از سقوط صدام و آزادشدن عراق و
بازشدن راه کربلا به روی عاشقان امامحسین(ع) و امکان حضور تسهیلشده
شیعیان در عراق، باعث شد که این ادای احترام تاریخی به امامحسین
علیهالسلام جان تازهای بگیرد و از یک مراسم غریبانه پیادهروی، تبدیل به
راهپیمایی میلیونی و در این یکی، دوساله عملا به بزرگترین حرکت جمعی شیعی
تبدیل شود.
اگرچه اکثریت این جمعیت ایرانی هستند، ولی عملا جاده نجف به
کربلا مملو از شیعیان جهان میشود و از همهجای جهان تشیع، در آن شرکت
میجویند.
این مراسم بزرگ حتما دارای ابعاد معنوی، سیاسی و عقیدتی فراوانی
است که در جاهای مختلف به آن پرداخته شده است. اما الگوی همزیستی
فداکارانه و اخلاقی و ایثارگرانه این مراسم قابل توجه ویژه است.
از
قدیم که تعداد زائران پياده دههانفر بود تا امروز که میلیونهانفر
شدهاند، این الگو ثابت بوده است. تنها به تناسب رشد جمعیت، همان الگوها
تکثیر شده است. پذیرایی از زوار امامحسین(ع) برای افراد همان مقدار ارزش
داشته که خود زیارت.
از دروازههای نجف تا خود کربلا در اين مسير
۸۰کیلومتري، همهجا به شکل منظمی معلوم است که چه قبیله و چه عشیرهای قرار
است میزبان باشند. در این پیادهروی کسی دغدغه غذا، آب، پذیرایی و محل
استراحت ندارد. با کمترین توشه به راه میزنند.
محوریترین شعار شیعه که
عزاداری امامحسین(ع) باشد، آنها را دورهم جمع کرده است. نه کسی از کسی
طلبکار است، نه کسی بداخلاقی میکند. نه کسی بخل میورزد. نه کسی میتواند
فخرفروشی کند.
در بین این میلیونها انسان زائر فقط موجی از محبت و عشق به
امامحسین(ع) وجود دارد که در زندگی جاریشان محبت تزریق میکند.
راهپیمایی اربعین صلحآمیزترین مراسم دنیاست؛ کسی آنها را مجبور به رفتن
نکرده است.
کسی محصول این تظاهرات را نمیچیند. همه هم میزبانند هم
میهمانند. این تصویر همزیستی فداکارانه، اوج اخلاقمداری است که میتواند
الگوی زندگانی جوامع شود.
نکته فوقالعاده زیبای این مراسم،
درنوردیدن مرزهاست. اکثر میزبانان عراقی هستند. در خاک عراق این راهپیمایی
انجام میشود و اکثریت این جمعیت عظیم غیرعراقی هستند. در اینجا چیزی فراتر
از ملیت وجود دارد، عقیدهای درونی که میزبان را سخاوتمند و میهمان را
مهربان میکند.
علاوه بر آنکه در این دوسال اخیر این تظاهرات و پیادهروی
در کشوری صورت میگیرد که بخشي از آن در اختیار داعش است؛ این گروه خطرناک و
دورازانسانیت که از نظر عقیدتی خود را دارای بیشترین فاصله با شیعیان
میداند و آسیبرساندن به عزاداران امامحسین(ع) میتواند ضربه سمبلیک
عقیدتی باشد.
این را همه شرکتکنندگان میدانند. اما قرار است صدای مهربانی
آنها فراتر از این خطرپذیریها باشد. سازماندهی این مراسم هم اگرچه تحت
مدیریت مسئولان ایرانی و عراقی است، اما کسانی که رفتهاند میدانند که همه
به هم کمک میکنند و ابتکارات خود را به نمایش میگذارند.
به اعتقاد من
اگر از این منظر به راهپیمایی میلیونی اربعین نگاه شود، تمرین زیست
مهربانانهای خواهد بود که در آن خشونت، ترور، حقد، حسد، کینه و نامهربانی
جا ندارد. اینها همه نیاز زندگی امروز بشر است.
کجای دنیاست که این الگوی
مهربانانه را نیاز نداشته باشد. در خطرناکترین شرایط و در یک عمل مستحب و
نه واجب، شیعیان به اینگونه زیبا الگوی کوچکی از زندگی مورد نیاز بشر
امروزی را ارائه میدهند. دنیای امروز ما در همهجای آن دقیقا به این زندگی
اخلاقی احتیاج دارد.
کسانی که در مراسم پیادهروی اربعین شرکت میکنند،
حتی اگر خودشان ندانند، این الگو را که میشود اخلاقی و مهربان زندگی کرد
به دنیا عرضه میکنند. این پیادهروی میلیونی تابلو عشق و محبت انسانی است
که متأسفانه با همه بزرگی حادثه در رسانههای جهانی کمترین بازتاب را
دارد.
شاید در دنیا کسی باور نکند چندمیلیون غیرعراقی در عراق بدون هیچ
چشمداشتی میهمان مردم آن کشور هستند و هم میهمان و هم میزبان حس مشترکی
دارند که نقطه محوری آن نام اباعبداللهالحسین(ع) است. کاش میشد دنیا هم
این جلوههای زیبای زیست مشترک اخلاقی و ایثارگرانه را در درون این دنیای
پرخشونت ببیند. السلام علیک یا اباعبدالله.