روز گذشته همایش ایدز و رسانه در پژوهشگاه فرهنگ و هنر جهاد دانشگاهی، با حضور مسئولان و در غیبت رسانه‌ها و با صندلی‌های خالی برگزار شد. در این همایش، محمد خدادی، دکتر محمدجواد حق‌شناس، خسرو منصوریان (مؤسس انجمن احیا)، دکتر امید زمانی (کارشناس HIV)، دکتر سلطانی‌فر (استاد ارتباطات)، دکتر اولیایی و دکتر حمیرا فلاحی، کارشناس مسئول اداره ایدز وزارت بهداشت، درباره خط قرمزهای ایدز در رسانه‌ها و نقش رسانه در آگاه‌سازی مردم به بیان دیدگاه‌های خود پرداختند.محمد خدادی، مدیرعامل ایرنا، گفت: «چون در گذشته انحصار اطلاعات در دست رسانه‌ها بود، خبرنویسی پیچیدگی امروز را نداشت. در شرایط فعلی، ما به مهندسی خبر نیاز داریم.

روزنامه شرق نوشت: در گذشته، ما از اطلاعات به مخاطب می‌رسیدیم که دلیلش انحصار بود؛ اما امروز باید از مخاطب به اطلاعات برسیم؛ یعنی عملا به دلیل تفاوتی که در جریان فناوری اطلاعات وجود دارد، جریان اطلاع‌رسانی از مخاطب به اطلاعات می‌رسد؛ به این معنا که برای جامعه‌ای که می‌خواهیم صحبت کنیم، بنا به مختصات آن جامعه به آنها اطلاعات بدهیم. ما وقتی درباره اعتیاد و ایدز صحبت می‌کنیم، آن‌قدر فرد آسیب‌دیده می‌ترسد که زندگی‌اش نابود می‌شود و تمامی اطرافش هم با ترس و وحشت نگاهش می‌کنند. مریضی شاید آن‌قدر او را ناراحت نکند که واکنش دیگران او را اذیت خواهد کرد. یا آن‌قدر در قبال بیماری بی‌تفاوت می‌شویم و اصلا موضوع را نمی‌بینیم که نگران ایدز نیستیم و دغدغه‌اش را نداریم. در‌واقع ما اصلا نگران این نمی‌شویم که چند صد هزار نفر در جامعه ما ایدز دارند».در ادامه این نشست تخصصی، دکتر محمدجواد حق‌شناس، جامعه‌شناس و مدیرعامل انجمن احیای ارزش‌ها بیان كرد: «این دومین نشست انجمن احیای ارزش‌هاست.

دو سال پیش، این نشست‌ها با حضور حداقل ٣٠ خبرگزاری با گرایش‌های اجتماعی برگزار شد و انصافا پس از این نشست‌ها، شاهد تحولاتی در عرصه نگاه رسانه‌ای به این معضل و مشکل ملی بودیم. در سال جاری هم امیدواریم بتوانیم بخشی از این مسائل را با این رویکرد که جامعه از انتشار آمارهای جدید نگران‌شده و فضا ملتهب به نظر می‌رسد، پیش ببریم. از‌آنجا‌که انجمن احیای ارزش‌ها در اهداف خود کمک به آسیب‌دیدگان اجتماعی را مدنظر دارد، طبیعی است که بخواهیم و بتوانیم با برخی گروه‌های همسو در فضای موجود، به تحلیل مطالب در حوزه ایدز بپردازیم و فرصتی به دست بیاید تا این مشکل را واکاوی کنیم».

در ادامه دکتر زمانی، کارشناس ایدز، با اشاره به اینکه دست از پرداختن به ایده‌های نخ‌نما برداریم، بیان کرد: «باید رسالت جدی‌تری در حوزه ایدز برای خود در نظر بگیریم. احساس می‌کنم روی پیام‌ها در حوزه ایدز فکر نمي‌شود. مثلا همین شعار من را بغل کنید که امروز هم برای پوستر این برنامه انتخاب شده، متعلق به زمان خاصی بود که در مدارس آمریکایی خانواده‌ها اجازه نمی‌دادند کودکی که مبتلا به اچ‌آی‌وی است، وارد مدرسه شود و این شعار متعلق به آن زمان بود؛ ولی ما هنوز که هنوز است از آن استفاده می‌کنیم. رسانه‌ها یک کارکرد اجتماعی دارند که باید بتوانیم از آن در راستای اهدافی مانند ارتقاي سلامت استفاده کنیم.

متأسفانه برخی از نهادهای اجتماعی، از جمله آموزش‌وپرورش هم کارکردهای اجتماعی خود را از دست داده‌اند. رسانه‌ها نیز که به عنوان رکن چهارم دموکراسی مطرح می‌شوند و باید صدای افراد جامعه باشند و واقعیت‌ها را منعکس کنند، از کارکردشان جدا و بیشتر به انتقال‌دهنده اطلاعات تبدیل شده‌اند و همین باعث شده است کارکرد مناسبی در حوزه HIV نداشته باشند». دکتر فلاحی به عنوان کارشناس اداره ایدز وزارت بهداشت و درمان، دیگر سخنران این همایش بود و بیان کرد: «٣٣هزارو ٢٢٧ مورد تا اول مهرماه کیس شناخته‌شده اچ‌آی‌وی هستند، اما برآورد ما مطابق نرم‌افزاری که سازمان جهانی بهداشت در اختیار ما قرار داده، این است که ٧٥هزار و ٦١٨ مورد داشته باشیم. در این برآورد حضور زن‌ها افزایش چشمگیر داشته است، مطابق این برآورد ٦٤,٥ درصد از مبتلایان مرد و ٣٥.٥ درصد را نیز زنان تشکیل می‌دهند. مطابق آمار تفکیکی نیز شرایط ما خوب نیست.

شش‌ماهه اول سال ٩٥، نشان می‌دهد آمار انتقال از طریق جنسی فراتر رفته است و این نشان می‌دهد ما هم با الگوهای جهانی پیش می‌رویم. مطابق این آمار، آمار مبتلایان به اچ‌آی‌وی از طریق اعتیاد تزریقی ٣٧ درصد است، انتقال از طریق آمیزش ٤٠ درصد و انتقال از طریق مادر به کودک دو درصد است و ٢١ درصد نیز از طریقی نامشخص مبتلا شده‌اند». وی تصریح کرد: «مطابق آمار در جهان، ما ٣٥٧ میلیون مورد جدید سالانه به آمار مبتلایانمان اضافه می‌شود و ما نیز می‌گوییم حداقل سالی ٣٥٠ هزار مبتلا به ایدز از طریق روابط آمیزشی خواهیم داشت. از طرفی از تعداد مبتلایان به اچ‌آی‌وی حداقل ١٧ درصد سالمند هستند». فلاحی با اشاره به اینکه مصرف مواد محرک و روان‌گردان در کشور افزایش پیدا کرده، افزود: «سن اعتیاد و تن‌فروشی در کشور ما پایین آمده و ما طبق قولی که به سازمان بهداشت جهانی داده‌ایم، باید تا سال ٢٠٢٠ تبعیض را بین مردم دارای اچ‌آی‌وی و عادی برداریم و ٩٠ درصد از افراد مبتلاشده را شناسایی کنیم».

این کارشناس اداره ایدز وزارت بهداشت بیان کرد: «درحال‌حاضر وضعیت ابتلا به ایدز در کشور ما متمرکز است، اما متأسفانه در حال نزدیک‌شدن به وضعیت منتشر هستیم». دکتر فلاحی به عنوان کارشناس اداره ایدز وزارت بهداشت و درمان نیز در سخنانی با اشاره به عملکرد رسانه‌ها و نقش مثبتی که در زمینه اطلاع‌رسانی ایدز دارند، مطرح کرد: با توجه به سریال‌هایی که از تلویزیون پخش می‌شود و آخرین سریالی که تحت عنوان «پریا» از رسانه ملی پخش شد، مشخص شد که تا چه میزان مردم ما نیازمند اطلاعات در زمینه ایدز هستند. ای کاش صداوسیما آن‌موقع که مخاطب داشت، به این نوع کارها می‌پرداخت اما اکنون هم دیر نشده است و اگر بجنبد، جبران خواهد شد. او با اشاره به اینکه رسانه، پل ارتباطی بین متخصصان، سیاست‌گذاران و مردم است، اظهار کرد: رسانه باید در زمینه پیشگیری از ایدز اطلاع‌رسانی کند و سعی‌اش اصلاح نگرش مردم باشد. از افرادی که با HIV زندگی می‌کنند، انگ‌زدایی کند و گزارش‌ها و اخباری که منتشر می‌کند باید بی‌طرف و دقیق باشد؛ از سویی این مطالب را با زبان ساده به مخاطبان انتقال دهد.

دکتر فلاحی سپس با انتقاد از رسانه‌ها در نحوه پرداخت به موضوع ایدز، مطرح کرد: رسانه‌ها باید از احساسی‌گری پرهیز کنند؛ چراکه ما می‌خواهیم در زمینه HIV هول‌ و هراس را پایین بیاوریم. دکتر فلاحی سپس درباره برخی شایعاتی که مبنی بر وضعیت بحرانی HIV در کشور وجود دارد و اینکه مطرح می‌شود اگر این شرایط به همین شکل ادامه‌دار باشد، ایران قرنطینه می‌شود، مطرح کرد: متأسفانه این شایعات نه پایه علمی دارد نه چیز دیگری. بحث قرنطینه در هیچ کجای دنیا وجود ندارد و حتی نباید آن را تکرار کرد و این شایعات از اساس نادرست است. در ادامه دکتر محمد سلطانی‌فر، استاد ارتباطات با تأکید بر اینکه باید به رسانه‌ها اجازه داده شود که راجع به ایدز صحبت کنند، گفت: مشکل ما این است که از این مسئله پرهیز می‌کنیم و نسبت به مطرح‌کردن آن محدودیت داریم. مشکل این است که باور نمی‌کنیم ایدز یک معضل است؛ درحالی‌که باید راجع به آن فیلم و سریال ساخته و تشویق شود که به شیوه‌های خلاقانه‌ اطلاع‌رسانی صورت گیرد.

بحث تجاوز، هزاران سال در همه جای دنیا اتفاق افتاده و فیلم اصغر فرهادی اولین‌بار نسبتا بی‌پرده به این قضیه پرداخته است؛ بنابراین خوب است که ساختارشکنی و واقعا جدی صحبت کنیم. سلطانی‌فر با تأکید بر اینکه رسانه نباید هر روز کارش آماردادن درباره ایدز باشد، اظهار کرد: روی مسئله ایدز نباید مانند مسئله اعتیاد سرپوش گذاشت. باید ترس از ایدز ریخته شود. ایدز یک بیماری نیست که دیگر پایان راه باشد. ۳۰، ۴۰ سال قبل، هر کسی که سرطان می‌گرفت، امید به ادامه زندگی دیگر برایش وجود نداشت، اما درحال‌حاضر ۸۰ درصد از سرطان‌ها درمان‌شدنی است. سلطانی‌فر سپس با بیان اینکه بحث درمان روحی مقدم بر درمان جسمی است، یادآور شد: ما باید توجهمان درباره مسائلی مانند ایدز را روی درمان روحی بگذاریم. درحال‌حاضر ضریب نفوذ موبایل بین ۸۵ تا ۹۰ میلیون در جامعه است؛ این یعنی تقریبا حتی معتادهای ما هم موبایل دارند؛ بنابراین ما اگر در مراکز خودمان مسیری را تعیین کنیم که پیام‌های محتوایی را به عنوان مثال روی اپلیکیشن‌های موبایل قرار دهیم یا حتی از طریق پیام کوتاه اطلاع‌رسانی کنیم، موفق بوده‌ایم اما نکته‌ای ‌که حائز اهمیت است این است که باید نوع مخاطب و رسانه‌مان را تعیین کنیم؛ به عنوان مثال در کشور پاکستان ۸۰ درصد مردم بی‌سواد هستند اما همه آنها موبایل دارند و درحال‌حاضر به مدت سه سال است که سوادآموزی اعداد را روی موبایل‌ها انجام می‌دهند.