دلایل و ریشه‌های روانی خودکشی

یک روانشناس در بررسی و تحلیل علل اقدام به خودکشی از سوی برخی افراد، آموزش ندادن مهارت‌های مقابله با وقایع و اتفاقات را از جمله مهم‌ترین این علل برشمرد.

دکتر مصطفی تبریزی در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به ماجرای سقوط جوانی از یک برج در بلوار مرزداران اظهارکرد: به نظر می‌رسد اقدام این جوان خودکشی بود. این اقدام با هرانگیزه‌ای که انجام شده باشد، بسیار دردناک است چرا که نشان می‌دهد یک جوان نتوانسته این مهارت را پیدا کند که در مقابل اتفاق‌های ناگوار به شیوه عقلانی و منطقی تصمیم گیری کند، درحالی که والدین و معلمان که مسئولیت آموزش به این فرد و بطورکلی دیگران را بر عهده دارد باید به گونه‌ای فرد را تربیت کنند که بتوانند با ناکامی‌هایش مواجه شود و با راهکارهای عقلانی به حل مشکلات بپردازد.

وی با بیان اینکه متاسفانه بیشتر نوجوانان و جوانان در کشور ما در هضم بحران و ناکامی‌ها ناتوان هستند، گفت: این ناکامی‌ها سبب می‌شود تا فرد به دنبال راهکاری برای حل صورت مساله برود و همین امر است که سبب گرایش به مصرف موادمخدر، الکل و ... می‌شود و در مواقعی هم فرد به جای حل مشکلش به خودزنی، خودکشی و ... روی می‌آورد.

این روانشناس درباره علت اصلی ناتوانی نوجوانان و جوانان در رو به رو شدن با مشکلات گفت: این مساله را باید در سیستم تربیتی و سیستم آموزش و پرورش کشور جستجوکرد. متاسفانه نوجوانان در محیط خانواده و مدرسه با انواع اطلاعات درسی و غیردرسی آشنا می‌شوند اما مهارت‌های زندگی را نمی‌آموزند یا درصورت آموختن، این اطلاعات بسیار کم، محدود و ناکافی است و حتی ممکن است اطلاعات و راهنمایی‌های غلطی نیز به آنان ارائه شود که در مجموع این آموزش‌ها کمکی به پرورش نوجوانان نمی‌کند و در آینده نیز متاسفانه همین افراد با تشکیل خانواده و ... در انتقال این مفاهیم به فرزندانشان دچار مشکل خواهند شد.

تبریزی ادامه داد:‌ نتیجه نبود این مهارت‌ها این است که افراد این گروه‌ سنی با وقوع یک حادثه غیرمنتظره دست به انجام واکنش‌های غیرعقلانی می‌زنند و رفتارهایی از خود بروز می‌دهند که شاید جبران ناپذیر باشد.

وی با بیان اینکه ممکن است فرد بیمار و دارای اختلالات روانی باشد،اظهارکرد: در این صورت فرد به تبع بیماری خود دست به رفتارهای غیرعقلانی می‌زند که در این شرایط خانواده او باید با انجام شیوه‌های مراقبتی از انجام رفتارهای خطرناک از سوی فرد جلوگیری کنند. در شرایطی که نوجوان از لحاظ ذهنی سلامت نباشد، هر نوع غفلت خانواده‌ها باعث می‌شود که او دست به اعمال خطرناک بزند و رفتارهایی را از خود بروز بدهد که جبران ناپذیر باشد.

این روانشناس افزود: بیماری‌های روانی در نوجوانان از دو علت ارگانیک یا روانی است. نوجوان در صورت ابتلا به مشکلات روحی با زمینه ارگانیک باید تحت درمان دارویی قرار گیرد و در صورت وجود علائم روانی باید به روانشناس مراجعه کند و دوره‌های مشاوره و روان‌درمانی را بگذراند که در تمام این موارد خانواده نقش مهمی برعهده دارد.

تبریزی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با ایسنا به راهکاری کاهش چنین اقداماتی در جامعه پرداخت و گفت: به آموزش در خانواده و مدارس باید توجه ویژه‌ای صورت بگیرد. در صورتی که بخواهیم از وقوع رفتارهای مثل خودکشی و یا خودزنی در میان جوانان و نوجوانان جلوگیری کنیم باید آمارهای اضطراب، پرخاشگری و افسردگی این گروه سنی را مورد بررسی قرار دهیم زیرا دور از انتظار نیست نوجوانانی که مبتلا به افسردگی و.... هستند در صورت مواجه شدن با اتفاقی غیرمنتظره دست به خودکشی بزنند.

وی ضمن توصیه به خانواده‌ها برای پیشگیری از خودکشی فرزندانشان اظهارکرد: افراد در عین اینکه بهداشت جسمی خود را رعایت می‌کنند باید به بهداشت روانی خود و اطرافیان نیز توجه کنند و اگر علائمی را مشاهده کردند به روانپزشک یا روانشناس مراجعه کنند تا بتوانند در این زمینه به آنان کمک شود و بدین ترتیب از وقوع اتفاقات ناگوار جلوگیری کرد.

این روانشناس با بیان اینکه رفتارهای هیجانی و جنون آنی یکی دیگر از عوامل خودکشی است گفت: در این زمان افرادی که در کنار فرد افسرده یا پرخاشگر هستند می‌توانند با استفاده از تکنیک‌های موجود یا مشاهده زبان بدن فرد از وقوع خودکشی و یا رفتاری خطرناک توسط فرد جلوگیری کنند. برای مثال اگر احتمال می‌دهیم که رفتار کسی دچار تغییراتی شده است باید از مکانیسم های مداخله در بحران به هر طریقی که ممکن است استفاده کنیم.

وی افزود: مداخلات افراد دیگر ممکن است جنبه مهربانانه یا همراه با خشونت باشد. در این زمان تنها نکته‌ای که قابل توجه است این است که باید به هر طریقی از انجام رفتارها با پیامدهای جبران ناپذیر توسط فرد افسرده جلوگیری کنیم.

تبریزی در پایان تاکید کرد: مهارت‌های مقابله با بحران‌های روحی و روانی و نیز بحران‌های اجتماعی باید به افراد آموزش داده شود و آنان بدانند که راه‌حل مشکلات از بین بردن خودشان نیست.