رییس انجمن سم شناسی و مسمومیت‌ها ضمن تشریح موضوع سم آفلاتوکسین در مواد غذایی بویژه شیر، گفت: مردم باید به وزارت بهداشت به عنوان ارگان و سازمان تامین کننده سلامت اعتماد داشته باشند و وزارت بهداشت نیز جهت اطمینان خاطر مردم استنادات و ارزیابی‌های روتین محصولات غذایی را اطلاع‌رسانی کند.

دکتر امید سبزواری- دکترای تخصصی سم شناسی مولکولی در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن تشریح و بررسی علمی موضوع سم آفلاتوکسین در مواد غذایی بویژه شیر، اظهار کرد: ماتریکس‌های مختلف غذایی با احتمال آلودگی مواجه هستند و شیر نیز به عنوان یکی از ارزشمندترین مواد غذایی از این مساله مستثنی نیست.

وی با بیان اینکه در کشورهای مختلف استاندارد و سقف مجازی برای وجود انواع سموم در مواد غذایی ازجمله آفلاتوکسین‌های B1 و M1 تعیین شده است، گفت: در ایران نیز حد مجاز سختگیرانه‌ای برای آفلاتوکسین M1 تعیین شده وحداکثر مجاز آن در شیر یک دهم ppb یعنی یک دهم قسمت در یک میلیارد تعیین شده است.

وی با بیان اینکه آلوده بودن یا نبودن شیر به خوراک دام و وضعیت بهداشتی مراکز جمع آوری شیر بستگی دارد، گفت: در کشور ما حدود 900 مرکز جمع آوری شیر و 400 کارخانه تولید شیر پاستوریزه وجود دارد که قاعدتا همه مراکز جمع‌آوری شیر از کیفیت عملکردی یکسانی برخوردار نیستند، بنابراین وظیفه دستگاه‌های نظارتی، ارزیابی دقیق عملکرد مراکز مختلف جمع آوری شیر و کارخانه‌های تولید شیر پاستوریزه به منظور کسب اطمینان از سلامت محصولات آنها با نظارت و نمونه‌برداری ادواری از سطوح تولید و عرضه و سنجش باقیمانده آلاینده‌ها و همچنین مقدار سم آفلاتوکسین است. در مجموع ماتریکس‌های مختلف غذایی مستعد رشد سم آفلاتوکسین بوده که باید با رعایت اصول بهداشتی و استانداردها از بروز آلودگی در آنها پیشگیری شود.

پروتکل‌های نظارتی استاندارد برای تضمین سلامت مواد غذایی

این متخصص سم شناسی مولکولی با بیان اینکه مسئولیت تامین سلامت شیر و گوشت خام بر عهده سازمان دامپزشکی کشور و تضمین کننده سلامت محصولات غذایی فرآوری شده مانند مواد گوشتی فرآوری شده و همچنین شیر پاستوریزه بر عهده وزارت بهداشت است، ادامه داد: سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت پروتکل‌های نظارتی استانداردی برای ارزیابی، نمونه برداری و تضمین سلامت موادغذایی در سراسر کشور دارند که بر مبنای آن از محصولات غذایی نمونه برداری و آزمایش می‌کنند. به عنوان نمونه در مورد شیر علاوه بر توجه به حد مجاز آفلاتوکسین، باقیمانده سایر مواد نیز کنترل می‌شود.

وی تاکید کرد: برای کلیه مواد غذایی مصرفی، استاندارد مشخصی برای باقیمانده مواد و حد مجاز سموم تعریف شده که همگی در پروتکل تست سلامت آنها باید بررسی و ارزیابی ‌شوند. تمامی این پروتکل‌ها در داخل کشور لازم‌الاجراست و مطمئنا از سوی وزارت بهداشت و سازمان دامپزشکی نیز رعایت می‌شود.

نتایج یک پروژه محدود تحقیقاتی قابل تعمیم به کل کشور نیست

وی با تاکید بر اینکه بررسی سلامت شیر در پروژه‌ای تحقیقاتی محدود، به کل کشور قابل تعمیم نیست، در عین حال در رابطه با انعکاس چنین مطالبی از رسانه ملی عنوان کرد: آیا مطالعه بصورت کشوری و بر مبنای اصول علمی تبیین شده و تعداد کافی نمونه و روش نمونه‌گیری معتبر انجام شده است؟ آیا یافته‌ها با رعایت اصول آماری و تفسیر علمی، قابل تعمیم به کل کشور است؟ یک مطالعه‌ نظام‌مند باید بر اساس برنامه‌ای از پیش تعریف شده و نمونه برداری اصولی از سطح عرضه، کارخانه‌های تولید شیر پاستوریزه و مراکز جمع‌آوری شیر خام طراحی و با استفاده از روش‌های آزمون معتبر و استاندارد سنجیده شود.

سبزواری با تاکید بر اینکه نظارت و ارزیابی سلامت مواد غذایی جزو وظایف ارگان های نظارتی است، گفت: با این حال مسئولیت تولید محصولات و مواد غذایی سالم و استاندارد نیز بر عهده تولیدکنندگان است؛ به عبارت دیگر تولید کننده باید مطمئن باشد که محصول سالمی وارد بازار می‌کند و دستگاه های نظارتی نیز باید به وظایف ارزیابی و نظارتی خویش برای اطمینان از سلامت مواد غذایی عرضه شده در سطح جامعه بپردازند.

وزارت بهداشت گزارش ارزیابی‌های نظارتی را منتشر کند

وی ادامه داد: اگرچه طی سال کارشناسان و اساتید دانشگاه در قالب برخی پروژه های تحقیقاتی اقدام به بررسی و ارزیابی مقطعی و محدود نمونه‌های مواد غذایی می کنند، اما نهادهای نظارتی همچون سازمان دامپزشکی و وزارت بهداشت نیز موظفند در تمام طول سال و بر اساس برنامه‌های منظم و تدوین شده نمونه‌برداری را در سراسر کشور انجام داده و آنالیز نمایند.

رییس انجمن علمی سم شناسی با اشاره به وجود حدود 900 مرکز جمع‌آوری شیر در کشور، اظهار کرد: می‌توان با انجام طرح‌های تحقیقاتی جامع و نمونه‌برداری سراسری از کل کشور، ضمن انجام مطالعات جامع، آنالیز و ارزیابی خطر، نتایج قابل اطمینانی را استخراج کرد.

وی انتشار مستندات علمی و گزارشات استخراج شده از ارزیابی‌های نظارتی از سوی وزارت بهداشت را اقدامی موثر جهت افزایش اعتماد و اطمینان مردم نسبت به سلامت مواد غذایی عنوان کرد و گفت: وزارت بهداشت قطعا این گزارش‌ها را در اختیار دارد و می‌تواند در اختیار مردم و رسانه‌ها قرار دهد.

سبزواری در ادامه با بیان اینکه مردم باید به وزارت بهداشت به عنوان ارگان و سازمان تامین کننده سلامت اعتماد داشته باشند، اظهار کرد: وزارت بهداشت نیز باید برای اطمینان خاطر مردم استنادات علمی، داده‌ها و برنامه ارزیابی‌های روتین محصولات و مواد غذایی سطح عرضه را اطلاع‌رسانی کند تا مردم از سلامت مواد غذایی سالم در بازار مطمئن باشند.

وی با بیان اینکه شیر یک ماده غذایی کامل و لازم برای رشد کودک و حفظ سلامتی سایر افراد جامعه است، گفت: محروم شدن مردم از یک ماده غذایی مهم تبعات جبران ناپذیری را برای سلامتی به دنبال خواهد داشت.

این عضو هیات علمی دانشگاه در خاتمه با تاکید بر اینکه تامین مواد غذایی مورد نیاز افراد جامعه و تضمین ایمنی و سلامت آن از وظایف مسؤلان است، تصریح کرد: همه ما در هر بخشی که هستیم، استاد دانشگاه، پژوهشگر، تولیدکننده، عرضه کننده، مسئولان نظارتی و اجرایی یا سایر دست اندرکاران، باید برای تضمین سلامت مواد غذایی مورد نیاز افراد جامعه تلاش کنیم و هر یک به سهم و وظیفه خود به بهترین نحو ممکن عمل کنیم.