سیکلوسپورین؛ از مقابله با بیماری‌های خودایمنی تا پیشگیری از رد پیوند

سیکلوسپورین دارویی است که عملکرد سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کند. پزشکان این دارو را برای درمان بیماری های خودایمنی، از جمله آرتریت روماتوئید و سوریازیس، و برای پیشگیری از رد عضو پس از پیوند تجویز می کنند.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "مدیکال نیوز تودی"، سیکلوسپورین یک روش درمانی جایگزین برای بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و سوریازیس است. پزشکان به طور معمول زمانی که درمان های دیگر موثر نیستند، این دارو را تجویز می کنند.

اگرچه به طور معمول موثر است، اما سیکلوسپورین می تواند موجب طیف وسیعی از عوارض جانبی شود. افراد می توانند با پزشک خود درباره این که سیکلوسپورین گزینه درمانی مناسبی برای آنها محسوب می شود یا خیر تصمیم گیری کنند.

سیکلوسپورین چیست؟

سیکلوسپورین یک داروی تجویزی است که پزشکان برای درمان بیماری های خودایمنی مانند آرتریت روماتوئید و سوریازیس از آن استفاده می کنند. این دارو در اشکال مختلف از جمله کپسول، محلول خوراکی و قطره های چشم در دسترس است.

پزشکان سیکلوسپورین را برای کمک به پیشگیری از رد عضو پس از عمل پیوند نیز استفاده می کنند.

بیماری های خودایمنی زمانی شکل می گیرند که سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول های سالم حمله می کند. سیکلوسپورین با سرکوب سیستم ایمنی بدن کار می کند. با کاهش واکنش ایمنی، سیکلوسپورین از حمله سیستم ایمنی بدن به بافت های سالم جلوگیری می کند. به روشی مشابه، این دارو بدن را از رد کردن عضو پیوندی به عنوان یک ماده خارجی باز می دارد.

سیکلوسپورین با نام های تجاری جنگراف، نئورال و ساندیمون نیز در دسترس است.

سیستم ایمنی بدن وظیفه مبارزه با بیماری را بر عهده دارد. داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می کنند به نام سرکوب کننده های سیستم ایمنی شناخته می شوند که می توانند احتمال ابتلا به عفونت در افراد را افزایش دهند.

چگونه کار می کند؟

سیکلوسپورین عملکرد سیستم ایمنی بدن را مهار می کند. به طور خاص، این دارو به طور موقت موجب کاهش فعالیت سلول های سیستم ایمنی به نام لنفوسیت ها مانند سلول های کمک‌کننده T و سلول های سرکوبگر T می شود.

همچنین، سیکلوسپورین تولید آنزیم اینترلوکین-2 (IL-2) را در بدن کاهش می دهد. این آنزیم فعالیت گلبول های سفید خون را تنظیم می کند. سرکوب اینترلوکین-2 می تواند واکنش ایمنی بدن را کاهش دهد که کاهش علائم بیماری خودایمنی را در پی دارد.

اشکال و مقدار مصرف

سیکلوسپورین در اشکال و دوزهای مختلف وجود دارد. افراد باید طی همکاری با پزشک بهترین گزینه درمان برای نیازهای خاص خود را مشخص کنند.

سیکلوسپورین به شکل اصلی و به صورت اصلاح شده که میزان جذب دارو در بدن را بهبود می بخشد، وجود دارد. همانند هر داروی دیگری، افراد باید سیکلوسپورین را بر اساس دستورالعمل های ارائه شده از سوی پزشک خود مصرف کنند.

افراد می توانند روزانه کپسول های سیکلوسپورین (اصلاح شده) یا محلول خوراکی سیکلوسپورین (اصلاح شده) را برای کمک به درمان آرتریت روماتوئید و سوریازیس مصرف کنند. دوز اولیه 2.5 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن در روز است که به دو دوز تقسیم می شود. با گذشت زمان، پزشک ممکن است در صورت نیاز این مقدار را افزایش دهد و به حداکثر 4 میلی گرم در هر کیلوگرم از وزن بدن در روز برساند.

دوز اولیه سیکلوسپورین در موارد پیوند عضو به عضو پیوندی و دیگر داروهای مصرفی فرد بستگی دارد. افراد به طور معمول مصرف سیکلوسپورین را برای چندین هفته پس از انجام عمل پیوند عضو ادامه می دهند.

افراد مبتلا به شرایطی که بر کلیه ها و کبد تاثیر می گذارند می توانند دوزهای کمتر سیکلوسپورین را مصرف کنند. این به دلیل آن است که سیکلوسپورین می تواند موجب بدتر شدن مسائل کلیوی و کبدی شود.

افرادی که روزانه دو دوز مصرف می کنند باید به یک برنامه منظم پایبند باشند. در صورت فراموش کردن یک دوز، باید بلافاصله پس از یادآوری آن دوز مصرف شود اما اگر زمان مصرف دوز بعدی نزدیک است، دوز فراموش شده را نادیده بگیرید. برای جبران دوز فراموش شده، دوز بعدی را دو برابر نکنید. مصرف بیش از حد سیکلوسپورین می تواند به عوارض جانبی جدی منجر شود.

برای افراد مبتلا به شرایط پزشکی که بر جذب سیکلوسپورین در بدن تاثیر می گذارند، پزشکان ممکن است دوز مصرفی را اصلاح کنند. از جمله این شرایط می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- کلسترول پایین

- سطوح پایین منیزیم

عوارض جانبی

سیکلوسپورین می تواند موجب عوارض جانبی مختلفی شود که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:

- فشار خون بالا

- سردرد

- افت عملکرد کلیه

- رشد بیش از حد مو در قسمت های خاص

- حساسیت پوست

- معده درد

- آکنه

- افزایش اندازه لثه

- خستگی

- عضله، استخوان، یا مفصل درد

علائم مصرف بیش از حد سیکلوسپورین شامل موارد زیر می شوند:

- استفراغ

- خستگی

- ضربان قلب سریع یا تاکی کاردی

- زرد شدن پوست و قسمت های سفید چشم که ممکن است به آسیب کبدی اشاره داشته باشد

- آسیب کلیوی

- تورم دست ها و پاها

افرادی که فکر می کنند میزان بیش از حد از سیکلوسپورین مصرف کرده اند یا علائم مصرف بیش از حد این دارو را تجربه می کنند، باید کمک پزشکی فوری دریافت کنند.

هشدارها

اگرچه سیکلوسپورین یک داروی تایید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا است، در برخی موارد می تواند موجب عوارض جانبی شدید شود.

بنیاد ملی سوریازیس آمریکا به افراد توصیه می کند در صورت داشتن موارد زیر از مصرف سیکلوسپورین پرهیز کنند:

- یک سیستم ایمنی ضعیف

- عملکرد کاهش یافته کلیه

- فشار خون بالا

- ابتلا به سرطان یا سابقه ابتلا به این بیماری

- نقرس

همانطور که پیشتر اشاره شد، سیکلوسپورین عملکرد سیستم ایمنی بدن را کاهش می دهد. این می تواند خطر ابتلا به عفونت های شدید را در فرد افزایش دهد.

دوز بالای سیکلوسپورین می تواند موجب مسمومیت کبد و کلیه شود. همچنین، این می تواند خطر ابتلا به انواع خاصی از سرطان به ویژه لنفوم و سرطان پوست را افزایش دهد.

افرادی که داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی مصرف می کنند ممکن است با خطر بیشتر عفونت های فرصت طلب، مانند عفونت های ویروسی پولیما مواجه باشند که می تواند نتایج جدی و گاه کشنده به همراه داشته باشد.

محلول خوراکی سیکلوسپورین حاوی مقدار کمی الکل است که می تواند اثر منفی در برخی افراد داشته باشد.

افرادی که نباید محلول خوراکی سیکلوسپورین را مصرف کنند شامل کودکان، زنان باردار و مادران شیرده و همچنین افراد مبتلا به بیماری کبد یا صرع می شوند.

سیکلوسپورین می تواند اثر واکسن ها را نیز کاهش دهد. به همین دلیل، افرادی که این دارو را مصرف می کنند و قصد دارند یک واکسن دریافت کنند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنند.

همچنین، بنیاد ملی سوریازیس آمریکا درباره استفاده از سیکلوسپورین در افرادی که تحت پرتودرمانی قرار دارند هشدار داده است.

تداخلات دارویی

زمانی که همراه با داروهای زیر مصرف شود، سیکلوسپورین می تواند بر عملکرد کلیه تاثیرگذار باشد:

- آنتی بیوتیک ها، مانند جنتامایسین، توبرامایسین و سیپروفلوکساسین

- آنتی نئوپلاستیک ها، مانند میلفالان

- داروهای ضد قارچ، مانند آمفوتریسین B، و کتوکونازول

- داروهای ضد التهاب، مانند کلشی‌سین و دیکلوفناک

- داروهای دستگاه گوارش مانند سایمتیدین

- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی، مانند تاکرولیموس و متوترکسات

داروهای زیر می توانند غلظت سیکلوسپورین را در خون افزایش دهند:

- مسدودکننده های کانال کلسیم، مانند دیلتیازم، نیکاردیپین و وراپامیل

- داروهای ضد قارچ، مانند فلوکونازول، کتوکونازول، و ووریکونازول

- آنتی بیوتیک ها، مانند کلاریترومایسین، اریترومایسین و آزیترومایسین

- گلوکوکورتیکوئیدها مانند متیل پردنیزولون

- داروهای ضد بارداری خوراکی

افراد باید پزشک خود را از مصرف دارویی که ممکن است با سیکلوسپورین تداخل داشه باشد، آگاه کنند.

همچنین، پیش از آغاز مصرف هر گونه مکمل، به ویژه مخمر سنت جان، باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.

جایگزین های سیکلوسپورین

اگرچه سیکلوسپورین می تواند به تسکین علائم آرتریت کمک کند، متوترکسات همچنان در خط مقدم درمان برای آرتریت روماتوئید قرار دارد. هر دو گزینه دارای فواید و عوارض جانبی هستند.

به عنوان مثال، متوترکسات می تواند موجب واکنش های پوستی در افرادی شود که زمان زیادی را در معرض نور خورشید سپری می کنند. همچنین، مصرف این دارو پیش یا حین بارداری ممکن است به نقائص مادرزادی منجر شود.

نئورال که نوعی از سیکلوسپورین است بر سطوح قند خون تاثیر نمی گذارد. با این وجود، مقامات سلامت عمومی هنوز آن را برای استفاده طی دوران بارداری بی خطر نمی دانند.

نئورال نیز می تواند موجب فشار خون بالا و آسیب کلیوی شود. افرادی که نئورال و دیگر اشکال سیکلوسپورین را مصرف می کنند ممکن است به مصرف یک داروی فشار خون نیز نیاز داشته باشند.

توجه: معرفی دارو در رسانه، صرفاً جهت دانش افزایی است و به معنای توصیه یا تجویز نیست. مصرف هر گونه دارو با هر دوز، صرفاً باید با تشخیص و تجویز پزشک باشد.

--------------------------------------------------------------------

بیشتر بخوانید: 

*فلوکستین؛ درباره یک داروی ضد افسردگی

*رزوواستاتین؛ از گزینه‌های دارویی برای کاهش کلسترول

*داروی مسدودکننده H2 در معده چگونه عمل می کند/ آشنایی با انواع داروهای H2

تماشاخانه

کشف یک روستای ۶ هزار ساله در منطقه ۲۰ تهران / اسکلت یک دختر ۱۶ ساله با جمجه‌ای عجیب هم پیدا شد که کف خانه دفن شده بود (فیلم)